حسابداری واردات یکی از بزرگترین چالشهایی است که بسیاری از بازرگانان در زمان واردات کالا با آن رو به رو میشوند. امور حسابداری در شرکتهایی که در حوزه واردات فعالیت میکنند از استانداردهای خاصی پیروی میکند و چالشهایی از قبیل تغییر نرخ ارز، محاسبه بهای تمام شده، ثبتهای حسابداری، کدینگ حسابداری واردات و غیره دارد.
با توجه به اهمیت این موضوع در واردات کالا، در این مقاله قصد داریم صفر تا صد حسابداری واردات را بررسی کنیم و به آموزش نحوه ثبت، کدینگ و استانداردهای آن بپردازیم، با پی اس پی اکسپرس همراه شوید.
آنچه در این مطلب می خوانید:
حسابداری واردات چگونه انجام می شود؟
حسابداری واردات به مجموعه فرآیندها و روشهایی گفته میشود که برای ثبت، پردازش و دستهبندی هزینهها و درآمدهای مربوط به واردات کالا و خدمات، استفاده میشود. هدف از انجام این فرایند، ثبت دقیق و کامل هزینههای مربوط به واردات کالا و خدمات و محاسبه مالیاتهای مربوط به آنها است.
برای انجام این فرایند، ابتدا باید هزینههای مربوط به واردات کالا و خدمات، مانند هزینههای حمل و نقل، بیمه، مالیات و دیگر هزینههای مربوط به واردات، به درستی و به صورت دقیق در سیستم حسابداری ثبت شود.
سپس باید ارزش گمرکی کالا و نرخ تبدیل ارز را به درستی محاسبه کرد.
در ادامه، باید مالیات واردات، محاسبه شود و در سیستم حسابداری ثبت شود. در مقاله دیگری به طور کامل به بررسی مالیات واردات و نحوه محاسبه آن پرداختهایم، برای کسب اطلاعات بیشتر در این زمینه مقاله مالیات واردات چیست را بخوانید.
در نهایت، باید اطلاعات مربوط به حسابداری واردات بهصورت دقیق و کامل به گمرک و سایر مراجع مربوطه اعلام شود.
حسابداری واردات، به دلیل پیچیدگیهایی که دارد، نیازمند دانش فنی بسیار زیادی است. برای انجام اصولی این فرایند، حسابداران باید با قوانین و مقررات گمرکی و تجاری، نرخ تبدیل ارز و مالیاتهای مربوط به واردات آشنا باشند. همچنین، باید از نرمافزارهای حسابداری مناسب برای ثبت و پردازش اطلاعات استفاده کنند.
حسابداری واردات برای کسب و کارهایی که در زمینه واردات کالا و خدمات فعالیت میکنند، بسیار مهم است. با انجام حسابداری واردات به درستی و صحیح، کسب و کارها میتوانند هزینههای خود را به بهترین شکل ممکن مدیریت کنند و زودتر به سودآوری برسند. همچنین، انجام حسابداری واردات به درستی، میتواند به کاهش خطاها در محاسبه هزینهها و مالیاتهای مربوط به واردات کمک کند و از جریمهها و مشکلات گمرکی جلوگیری کند.
تفاوت نرخ ارز در حسابداری واردات
یکی از مهمترین موضوعاتی که در حسابداری واردات باید به آن توجه داشت، تفاوتهایی است که در نرخ ارز ایجاد میشود.
اجازه دهید برای درک بهتر این موضوع توضیحات بیشتری دهیم.
هر شرکتی که اقدام به خرید خارجی کرده باشد یک بدهی نسبت به شرکت فروشنده کالا ایجاد کرده است و باید با توجه به نوع فعالیت و کالای خریداری شده از طریق یکی از دو فرایند زیر بدهی را تسویه نماید.
در برخی از شرکتها که خرید آنها در گروه کالاهای ضروری (کالاهایی که جز گروه یک قرار دارند) است، تخصیص ارز با نرخی پایینتر توسط دولت اتفاق میافتد. که از طریق بانک مرکزی پس از دریافت ارز، میتوانند آن را حواله کنند.
در حالت دیگر شرکت واردکننده از سمت دولت ارزی دریافت نکرده و تامین ارز مورد نیاز باید توسط شرکت صورت گیرد. در چنین شرایطی معمولا شرکتها از طریق روشهای زیر ارز مورد نیاز را تامین میکنند:
- پرداخت بدهی از طریق افتتاح حساب ارزی در بانکهای داخل کشور
- تسویه از طریق منابع ارزی ایجاد شده توسط شرکتهای صادراتی
برای تسویه بدهی از طریق چنین شرکتهایی باید درخواست خود را در بانک مرکزی ثبت نمایید، بانک مرکزی از میان شرکتهای صادارتی که تمایل به فروش ارز دارند، شرکتی را پیدا کرده و ارز مورد نظر را به واردکننده کالا تخصیص میدهد.
بهای تمام شده واردات چگونه محاسبه میشود؟
محاسبه بهای تمام شده یکی از دیگر موضوعات مهمی است که در حسابداری واردات باید به آن توجه داشت.
اما چه زمان باید بهای تمام شده واردات را محاسبه کنیم؟
بهای تمام شده واردات شامل چه مواردی است؟
به طور کلی هر کالایی که هنوز به انبار شرکت وارد نشده است، باید به عنوان بهای تمام شده واردات در نظر گرفته شود. از زمانی که کالا به انبار شرکت ورود پیدا کرد، هزینههای آن به عنوان هزینههای فروش و تولید محسوب میگردد.
به طور کلی برای محاسبه قیمت تمام شده جهت ثبت رسید خرید واردات کالا میتوان از دو روش زیر استفاده کرد:
روش اول: واقعی
در شرایطی که قبل از ورود کالا به انبار و ثبت رسید خرید، کلیه هزینهها و پرداختها صورت گرفته باشد، میتوان برای محاسبه از روش واقعی استفاده کرد.
در این روش برای محاسبه قیمت ریالی تمام شده کالا، مجموع کلیه پرداختها و هزینههای تحت تفصیلی شماره پروفرمای مربوطه را به مجموع ارزی پروفرما تقسیم کرده و در قیمت ارزی هر کالا ضرب میکنیم.
روش دوم: نرخ جذبی استاندارد
اما در شرایطی که برخی از هزینهها و پرداختها بعد از ورود کالا و ثبت خرید باشد، برای محاسبه بهای تمام شده از روش نرخ جذبی استاندارد استفاده میشود.
در این روش بایستی برای هزینههای واردات نرخی استاندارد، با توجه به سوابق قبلی و شرایط موجود همچنین در نظر گرفتن نرخهای گمرگی و سایر نرخهای ترخیص و حقوق پرداختی به دست آورد.
برای بدهیهای ارزی نیز در صورتی که کالا بر اساس اعتبار اسنادی یا برات بانکی وارد کشور شده باشد، بایستی طبق نرخ روز بانکی و در شرایطی خاص طبق نرخ آتی اعلام شده توسط بانک مرکزی محاسبه شود.
بعد از مشخص شدن نرخ جذب هزینه و نرخ ارز، بایستی قیمت تمام شده کل پروفرما و قیمت تمام شده هر کالا محاسبه گردد.
نکته: هنگام تعیین نرخ ارز در بدهیهای ارزی، توصیه میشود با توجه به شرایط بازار و سیاستهای خارجی و داخلی محافظه کاری داشته باشید و نرخ ارز را به گونهای در نظر بگیرید که هنگام پرداخت با زیان روبه رو نشوید.
ثبت حسابداری واردات
یکی از مهمترین مباحث در حسابداری واردات چگونگی ثبت آن است. اما موضوع مهمی که پیش از ثبت حسابداری واردات باید به آن توجه داشت زمان ثبت حسابداری واردات است.
یکی از رایجترین سوالاتی که در این باره پرسیده میشود این است که ثبت حسابداری واردات باید در زمان دریافت پیش فاکتور باشد یا در زمان دریافت فاکتور و پرداخت نهایی؟
در پاسخ به این سوال باید بگوییم که در ایران حسابداری بر مبنای تعهد صورت میگیرد، بنابراین برای کالاهای وارد شده بدون انتقال وجه نیز امکان ثبت حسابداری واردات وجود دارد.
معمولا در تجارت خارجی، شرکتها در ابتدای کار برای دریافت تاییدیه اولیه از بازرگانان ایرانی پیش فاکتور ارسال میکنند. دقت داشته باشید که به هیچ وجه نباید بر روی پیش فاکتور ثبت حسابداری صورت گیرد.
مدتی بعد از تایید بازرگانان، فاکتور اصلی صادر میشود که امکان ثبت حسابداری واردات بر روی آن وجود دارد.
توجه داشته باشید که تاریخ ثبت حسابداری در دفاتر، همان تاریخی است که صورت حساب صادر میشود.
برای آنکه حسابداری واردات به درستی ثبت شود بایستی میان واحد حسابداری و بازرگانی روابط مستمری صورت گیرد. در صورتی که فاکتوری برای واحد بازرگانی ارسال شود اما این فاکتور به واحد حسابداری ارائه نشود، گزارشات فصلی و ارزش افزوده حسابداری با مشکل روبه رو خواهد شد.
توجه داشته باشید که سازمان امور مالیاتی برای انجام محاسبات، از گمرک گزارش ارزش افزوده را استعلام میگیرد، بنابراین نباید تاریخ ثبت گزارشات حسابداری با زمان ثبت گزارشات گمرک، اختلاف داشته باشد. این مشکل در صورتی که در پایان سال و در زمان بستن حسابها اتفاق بیفتد، بسیار حادتر خواهد بود.
سادهترین راه برای پیشگیری از این مشکلات، روابط نزدیکتر میان واحد مالی و بازرگانی است.
کدینگ حسابداری واردات و نکات مهم آن
پیش از آشنایی با استانداردهای حسابداری واردات اجازه دهید تعریفی ساده از کدینگ حسابداری ارائه دهیم.
در یک تعریف ساده کدینگ حسابداری به دسته بندی حسابها در حسابداری گفته میشود. رایجترین روش کدینگ حسابداری به صورت درختی انجام میشود.
کدینگ حسابداری واردات، شامل کدهایی است که برای طبقهبندی و ثبت اطلاعات مالی مربوط به واردات کالا استفاده میشود. این کدها برای تشخیص و شناسایی هر یک از مراحل و هزینههای مربوط به واردات استفاده میشود و به حسابداران امکان میدهد که بهصورت دقیقتری اطلاعات مالی را در سیستم حسابداری ثبت و گزارش دهند.
برخی از کدهای حسابداری واردات شامل موارد زیر میباشند:
-
کد هزینههای واردات
این کد هزینههای مربوط به واردات نظیر هزینه حمل و نقل،هزینه بیمه، هزینه گمرکی و سایر هزینههای مرتبط را شامل میشود. این کد به کارگزاران حسابداری امکان میدهد تا هزینههای مربوط به واردات را بهصورت دقیق و مستند در سیستم حسابداری ثبت کنند.
-
کد مالیات و عوارض واردات
این کد برای ثبت و پرداخت مالیات و عوارض مربوط به واردات کالا و خدمات بهکار میرود. با استفاده از این کد، کارگزاران حسابداری میتوانند مالیات و عوارض مربوط به واردات را بهصورت دقیق در سیستم حسابداری ثبت کنند.
-
کد ارزشگذاری واردات
این کد برای ثبت ارزش کالاها و خدمات وارد شده به کشور بهکار میرود. این کد شامل ارزش کالا و خدمات وارد شده بهصورت نقدی یا غیرنقدی، نرخ تبادل ارز و سایر جزئیات مربوط به ارزشگذاری کالا و خدمات میباشد.
-
کد هزینههای مرتبط با واردات
این کد برای ثبت هزینههایی مانند هزینههای مربوط به تجهیزات پایه، هزینههای مربوط به آزمون و تست محصولات و سایر هزینههای مرتبط با فرآیند واردات بهکار میرود.
-
کد حسابهای پرداختنی
این کد برای ثبت حسابهای پرداختنی به مراکزی مانند گمرک، شرکتهای حمل و نقل، شرکتهای بیمه و سایر مراکز مرتبط با واردات بهکار میرود. با استفاده از این کد، کارگزاران حسابداری میتوانند پرداختهای خود را بهصورت دقیق در سیستم حسابداری ثبت کنند.
-
کد تسویه واردات
این کد برای ثبت مبالغ مربوط به تسویه واردات بهکار میرود. با استفاده از این کد، کارگزاران حسابداری میتوانند مبالغ مربوط به تسویه واردات را بهصورت دقیق در سیستم حسابداری ثبت کنند.
در کدینگ حسابداری واردات، بسته به نوع کالا و خدمات وارد شده و نیازهای مالی کسب و کار، ممکن است کدهای دیگری نیز برای ثبت اطلاعات مالی مربوط به واردات بهکار گرفته شود. به هر حال، استفاده از کدهای حسابداری واردات برای ثبت اطلاعات مالی دقیق و بهصورت سیستماتیک و همچنین برای گزارشدهی بهتر و مدیریت بهینهتر فرآیند واردات بسیار مهم است.
اقلام در راه یکی از دیگر موارد مهمی است که در کدینگ حسابداری واردات میباشد. زمانی که کالا از کشور دیگری خریداری شده باشد، تا زمانی که وارد انبار نشده است، نمیتوان به موجودی ثبت شده در فاکتور اکتفا کرد و آن را وارد حساب موجودی کالا کرد چرا که این امکان وجود دارد که کالا در فرایند ارسال دچار خسارت شود. در چنین شرایطی تا زمانی که کالا به انبار وارد نشده است، آن را در حساب اقلام در راه که به آن سفارشات نیز گفته میشود ثبت میکنیم.
نکات مهم حسابداری واردات
افرادی که در بخش حسابداری واردات فعالیت دارند ممکن است با چالشهایی روبه رو شوند که حسابداران در دیگر بخشها با آن روبه رو نخواهند شد.
محاسبه بهای تمام شده یکی از مهمترین نکاتی است که حسابداران بخش واردات باید به آن توجه داشته باشند. زمانی که کالایی از دیگر کشورها وارد میشود به عنوان ارزش کالا مبلغی در پروانه گمرکی آن ثبت میشود. این عدد معمولا با مبلغی که از طریق صرافی، بانک یا اعتبار اسنادی پرداخت کردهاید متفاوت است و مبلغی که توسط شما پرداخت شده است، بیشتر از ارزشی است که گمرک شناسایی کرده است.
در صورت روبه رویی با این تناقض توجه داشته باشید که مبنای محاسبه بهای تمام شده، هزینه ایست که پرداخت کردهاید و ارزشی که گمرک در رابطه با ارزش کالا برآورد کرده است، از نظر حسابداری اهمیتی ندارد.
لازم به ذکر است که تفاوت مبلغ پروانه گمرکی و بهای پرداخت شده برای کالاهای وارداتی به این دلیل است که ارزش کالا در پروانه گمرکی بر اساس نرخ ارز دولتی محاسبه شده است.
در حسابداری واردات دو نرخ ارز وجود دارد، نرخ پروانه گمرکی و نرخ دفاتر.
فرض کنید که کالایی به ارزش 20 دلار وارد کشور کردهاید و نرخ دلار دولتی در زمان واردات کالا پنج هزار تومان است، ارزش کالا با نرخ دلار دولتی نزدیک 100 هزار تومان خواهد بود. اما در واقعیت شما دلار دولتی دریافت نکرده و با نرخ دلار روز (25 هزار تومان در آن زمان) کالای خود را خریداری نمودهاید. بنابراین بهای کالا نزدیک 500 هزار تومان خواهد بود و در گزارش بهای تمام شده و دفاتر حسابداری از این عدد بایستی استفاده کرد.
این موضوع در رابطه با گزارش فصلی نیز قابل استفاده است. در گزارشهای فصلی نیز دو عدد در رابطه با بهای تمام شده وارد میشود که یکی از آنها بر اساس پروانه گمرکی و دیگر بر اساس بهای پرداخت شده ثبت میگردد.
اشتباهات رایج در حسابداری واردات
همانطور که میدانید، حسابداری واردات به دلیل پیچیدگیهایی که دارد، نیازمند دقت و دانش فنی بسیار زیادی است. در اینجا به برخی از اشتباهات رایج حسابداران واردات اشاره میکنیم:
-
عدم رعایت قوانین و مقررات گمرکی
یکی از اشتباهات رایج حسابداران واردات، عدم رعایت قوانین و مقررات گمرکی است. این اشتباه ممکن است باعث شود که کالاهای وارد شده به مشکلاتی برخورد کنند و مالیاتهای بیشتری پرداخت شود.
-
عدم درک صحیح از تعرفههای گمرکی
حسابداران واردات باید با تعرفههای گمرکی مربوط به هر کالا آشنا باشند و بتوانند آنها را به درستی اعمال کنند. این اشتباه ممکن است باعث پرداخت اضافی مالیات یا نارسایی در پرداخت مالیات شود.
-
عدم ثبت دقیق و کامل هزینههای واردات
حسابداران باید هزینههای مربوط به واردات کالا را به درستی و بهصورت دقیق در سیستم حسابداری ثبت کنند. این اشتباه ممکن است باعث نارسایی در محاسبه هزینه و سودآوری شرکت شود.
-
عدم در نظر گرفتن هزینههای جانبی
حسابداران باید در ثبت و محاسبه هزینههای واردات، هزینههای جانبی مانند هزینههای حمل و نقل، بیمه و مالیاتهای مربوط به واردات را نیز در نظر بگیرند. این اشتباه ممکن است باعث پرداخت اضافی هزینهها و نارسایی در محاسبه سودآوری شرکت شود.
-
عدم محاسبه درست ارزش گمرکی کالا
حسابداران باید ارزش گمرکی کالا را به درستی محاسبه کنند و در سیستم حسابداری ثبت کنند. این اشتباه ممکن است باعث پرداخت اضافی مالیات و هزینههای واردات شود.
-
برخورداری از اطلاعات ناقص یا اشتباه در مورد نحوه محاسبه مالیات واردات
حسابداران باید با نحوه محاسبه مالیات واردات و هزینههای دیگری که ممکن است در محاسبه مالیات واردات محاسبه شوند، آشنا باشند. این اشتباه ممکن است باعث پرداخت اضافی مالیات و هزینههای واردات شود.
-
عدم ثبت و اعلام درست مقادیر کالا
حسابداران باید مقادیر کالاهای وارد شده را به درستی ثبت کرده و به گمرک اعلام کنند. این اشتباه ممکن است باعث پرداخت جریمه و مشکلات گمرکی شود.
-
عدم درک صحیح از قوانین و مقررات تجاری
حسابداران باید با قوانین و مقررات تجاری مربوط به واردات آشنا باشند، مانند مقررات حمل و نقل و موارد دیگر. این اشتباه ممکن است باعث پرداخت جریمه و مشکلات قانونی شود.
-
عدم درک صحیح از تفاوتهای ارزی
حسابداران باید با تفاوتهای ارزی و نرخ تبدیل ارز آشنا باشند، مانند تفاوت بین نرخ ارز رسمی و نرخ ارز آزاد. این اشتباه ممکن است باعث پرداخت اضافی هزینههای واردات و نارسایی در محاسبه سودآوری شرکت شود.
-
عدم رعایت موعد پرداخت مالیات
حسابداران باید موعد پرداخت مالیات را بهصورت دقیق رعایت کنند و در زمان مقرر مالیات را پرداخت کنند. عدم رعایت موعد پرداخت مالیات ممکن است باعث پرداخت جریمه و اختلافات با گمرک شود.
استانداردهای حسابداری واردات
استانداردهای حسابداری واردات (Import Accounting Standards) شامل قواعد و دستورالعملهایی هستند که برای حسابداری و روشهای گزارشدهی مربوط به واردات کالا و خدمات به کار میروند.
این استانداردها معمولاً بر اساس قوانین و مقررات مربوط به واردات در کشوری که فعالیت میشود تدوین میشوند و به منظور اطمینان از صحت و دقت اطلاعات مالی واردات در مقابل مخاطرات مالی و قانونی محافظت میکنند.
استانداردهای حسابداری واردات شامل مواردی مانند محاسبه هزینههای واردات، ارزشگذاری کالاها و خدمات، روشهای ثبت اطلاعات مالی واردات، گزارشدهی مالیاتی و مالی واردات و موارد دیگر مربوط به حسابداری واردات میشوند.
هدف اصلی استانداردهای حسابداری واردات، ایجاد یک فرایند حسابداری دقیق، شفاف و قابل اعتماد برای واردات کالا و خدمات است. استفاده از این استانداردها در حسابداری واردات، بهبود کنترل داخلی و مدیریت ریسکهای مالی و قانونی مربوط به واردات را تضمین میکند.
این استانداردها ممکن است در سطح ملی و بینالمللی تعریف شوند. در سطح جهانی، استانداردهای بینالمللی حسابداری (IFRS) به عنوان یک مجموعه استاندارد عمده و معتبر برای حسابداری واردات و صادرات شناخته میشوند.
برخی از مواردی که در استانداردهای حسابداری واردات مطرح میشوند به شرح زیر است:
- تاریخ تراکنش
زمانی که تراکنش واردات ثبت میشود، باید مشخص باشد. معمولاً این تاریخ زمانی است که کالا یا خدمات وارد شده در اختیار واردکننده قرار میگیرد.
- ارزشگذاری کالا و خدمات
ارزش کالا و خدمات وارد شده باید به درستی برآورد و ثبت شود. این ارزش بر اساس قیمت خرید، هزینههای حمل و نقل، بیمه و هر گونه هزینه دیگری که در رابطه با واردات صورت میگیرد محاسبه میشود.
- نرخ ارز
در صورتی که تراکنش واردات با ارز خارجی انجام میشود، باید نرخ تبدیل ارز به ریال (یا واحد پول ملی) در زمان تراکنش معین و ثبت شود.
- گردش حسابهای مربوطه
باید حسابهای مربوط به واردات کالا و خدمات، از جمله حسابهای تامین کننده، پرداختهای پیش از سررسید و هزینههای واردات به درستی گردش داده شوند.
- مالیات و عوارض
هر گونه مالیات و عوارضی که بر روی واردات کالا و خدمات وضع میشود، باید به درستی محاسبه و در حسابداری واردات ثبت شود.
- تسویه حساب با تامینکننده
پس از انجام تراکنش واردات، باید تسویه حساب با تامینکننده صورت گیرد. این مرحله شامل پرداخت مبلغ توافق شده به تامینکننده و بستن حسابهای مربوطه است.
در کنار این موارد، استانداردهای ملی ممکن است دستورالعملهای خاصتری در موردحسابداری واردات ارائه دهند. برای مثال، رعایت دستورالعملهای مربوط به گزارشدهی مالیاتی، رعایت قوانین گمرکی و مقررات واردات مواد خاص یا محصولات خطرناک، و حسابداری معاملات بینالمللی در رابطه با واردات.
در نهایت، برای کسب اطلاعات دقیقتر در مورد استانداردهای حسابداری واردات که به موضوعات ملی و بینالمللی مربوط میشوند، بهتر است با یک حسابدار یا کارشناس مالی مشورت کنید. این افراد میتوانند به شما کمک کنند تا با مقررات و استانداردهای مربوطه آشنا شوید و آنها را در حسابداری واردات شرکتتان رعایت کنید.
کلام آخر
در این مطلب تلاش کردیم تا شما را با مفهوم حسابداری واردات و مفاهیم مرتبط با آن آشنا کنیم. حسابداری واردات موضوع مهمی است که بایستی مورد توجه تجار و بازرگانان قرار گیرد و بی توجهی به اصول و استانداردهای آن می تواند مشکلات بسیاری را به همراه داشته باشد.
امیدواریم در این مطلب پاسخگو سوالات شما در این زمینه باشیم. در صورتی که سوال دیگری در این رابطه دارید، برامون کامنت بگذارید.
سوالات متداول
حسابداری واردات چیست؟
حسابداری واردات به مجموعه فرایندهایی گفته میشود که برای ثبت و مدیریت هزینههای واردات کالا و خدمات به کشور، در سیستم حسابداری یک شرکت انجام میشود. هدف این حسابداری، ثبت و مدیریت هزینههای واردات به صورت دقیق و موثر است.
چه زمانی ثبت حسابداری واردات صورت میگیرد؟
ثبت حسابداری واردات نباید بر روی پیش فاکتور صورت گیرد و بایستی بر روی فاکتور اصلی و همان تاریخی که صورت حساب صادر شده است انجام شود.