قاچاق کالا چیست و چه مجازاتی دارد؟

قاچاق کالا موضوع مهمی است که تجار و بازرگانان پیش از شروع مراحل واردات کالا و صادرات بایستی با آن آشنا باشند. قاچاق کالا انواع گوناگونی داشته و پیامدهای بسیاری برای افراد مرتکب به همراه می‌آورد.

اگر به تازگی وارد دنیای تجارت شده‌اید و با قاچاق و جریمه‌های آن آشنایی ندارید، تا پایان این مطلب با پی اس پی اکسپرس همراه باشید در این مطلب قصد داریم به طور کامل این موضوع را بررسی کنیم و با انواع آن و مجازات قاچاق، نگهداری و فروش آن آشنا شویم. همچنین، برای کسب اطلاعات بیشتر و دریافت مشاوره رایگان در زمینه حمل و ترخیص بین المللی، همین حالا با شماره 02142281 تماس بگیرید.

قاچاق کالا چیست؟

به طور کلی به هر نوع انتقال غیرقانونی کالا قاچاق گفته می‌شود. قاچاق کالا به دو صورت داخلی و خارجی است؛ در قاچاق داخلی، کالا از جایی به جای دیگر در داخل کشور به صورت غیرقانونی جابجا می‌شود و در قاچاق خارجی نیز انتقال کالا از کشور به کشور دیگری صورت می‌گیرد.

در قاچاق انواع کالاها، نقل و انتقال کالا برخلاف قوانینی که در قانون وضع شده است، صورت می‌گیرد. به عنوان مثال ممکن است محدودیتی در انتقال کالا وجود نداشته باشد اما واردات کالای مجاز بدون پردخت عوارض گمرکی صورت گیرد.

تعریف قاچاق در قانون ایران

بر اساس قانون مبارزه با قاچاق کالا و ارز قاچاق کالا به هر فعل و ترک فعلی گفته می‌شود که تشریفات قانونی مرتبط با ورود و خروج کالا از کشور را نقض نماید. در صورتی که قاچاق در مبادی ورودی کالا، هر نقطه از کشور یا در محل عرضه آن در بازارهای داخلی شناسایی شود مجازاتی برای فرد مجرم در نظر گرفته می‌شود.

در تعریف کلی، کالای قاچاق به کالایی گفته می‌شود که ورود یا خروج آن به کشور، طبق قوانین و مقررات جاری ممنوع یا مقید به شرایط خاصی باشد. به عبارت دیگر، کالای قاچاق به کالایی گفته می‌شود که بدون مجوز قانونی وارد یا خارج از کشور شود. در قانون جمهوری اسلامی ایران، تعریف کالای قاچاق در ماده ۱۲ قانون الحاق موادی به قانون تنظیم بخشی از مقررات مالی دولت مصوب ۱۳۸۴ به شرح زیر آمده است: کالای قاچاق عبارت است از هرگونه کالای خارجی که به صورت غیرقانونی وارد کشور شده یا می‌شود و یا کالای داخلی که به صورت غیرقانونی از کشور خارج می‌شود.

انواع قاچاق کالا

بر اساس قانون، قاچاق کالا به چهار بخش کالاهای مجاز، مجاز مشروط، یارانه‌ای و ممنوع تقسیم می‌شود که برای هر یک مجازات متفاوتی در نظر گرفته می‌شود.

• بر اساس قانون کالای ممنوع به کالایی گفته می‌شود که بر اساس قانون ورود یا خروج آنها از کشور ممنوع است.
• کالای مجاز به کالایی گفته می‌شود که واردات یا صادرات آنها با ارائه اسناد و مدارک و انجام تشریفات گمرکی ممنوعیتی ندارد.
• کالای مجاز مشروط به کالایی گفته می‌شود که واردات و صادرات آنها مستلزم طی کردن تشریفات گمرکی و دریافت مجوز از مراجعه ذی ربط قانونی است.
• کالای یارانه‌ای نیز به کالایی گفته می‌شود که توسط هیئت دولت و به پیشنهاد وزارت اقتصاد، صنعت، معدن و تجارت معرفی می‌شود.

اجازه دهید در ادامه مطلب به جزئیات قاچاق اجناس و کالاها نگاهی بیاندازیم.

ورود و خروج کالا از مسیرهای غیرمجاز: در صورتی که کالا از طریق مسیرهای غیرمجاز یا بدون انجام تشریفات گمرکی از قلمرو گمرکی خارج شود یا به آن ورود پیدا کند، به عنوان کالای قاچاق شناخته می‌شود.

ورود و خروج کالا از مسیرهای مجاز: در صورتی که کالا بدون انجام تشریفات گمرکی و از مسیرهای غیرمجاز به کشور وارد شود و در داخل کشور توسط سازمان بازرسی کشف شود، به عنوان کالای قاچاق شناخته می‌شود.

صادرات کالای ممنوعه: کالاهایی که بر اساس قانون صادرات آنها ممنوع است، در صورت صدور به عنوان کالای قاچاق شناخته می‌شوند.

واردات کالا برخلاف اظهارنامه: در صورتی که کالای مجازی بر خلاف اظهارنامه و با نام کالای دیگری برای کاهش تعرفه‌های گمرکی یا با ارائه اسناد دیگری اظهار شود، به عنوان قاچاق شناخته می‌شود.

وجود کالای اضافه غیر هم نوع: در صورتی که همراه کالای اظهار شده به گمرک، کالای دیگری مشروط بر آن از نوع کالای اظهار شده نباشد وجود داشته باشد، به عنوان قاچاق شناخته می‌شود.

اظهار کالا با اسناد جعلی: در صورتی که برای بهره‌مندی از معافیت‌های گمرکی اسناد ارائه شده غیر واقعی باشد یا مجوزهای جعلی ارائه شده باشد، کالا به عنوان قاچاق شناخته می‌شود.

خروج کالا از گمرک: خروج کالا از اماکن گمرکی بدون اظهار گمرکی یا بدون پرداخت عوارض و حقوق ورودی گمرکی از دیگر مصادیق آن است.

صادرات کالا با اظهار ارزش کمتر: در صورتی که کالای صادراتی که برای آن پروانه خروج صادر شده است، با کالایی مشروط یا کالایی با ارزش کمتر تعویض شود، به عنوان قاچاق شناخته می‌شود.

خودروهای مناطق آزاد: اگر وسایل نقلیه ظرف مدت تعیین شده از قلمروهای گمرکی کشور خارج نشوند و سازمان بازرسی آنها را در داخل کشور کشف کند، در دسته قاچاق کالا قرار می‌گیرد.

مجازات حمل کالای قاچاق

• افزایش حداقل جزای نقدی: حداقل جزای نقدی برای قاچاق کالا از دو برابر به سه برابر ارزش کالای قاچاق افزایش‌یافته است.
• افزایش حداکثر حبس: حداکثر حبس برای قاچاق کالا از دو سال به پنج سال افزایش‌یافته است.
• تشدید مجازات برای قاچاقچیان حرفه‌ای: مجازات قاچاقچیان حرفه‌ای که سابقه قاچاق دارند و یا از سلاح و تجهیزات استفاده می‌کنند، شدیدتر شده است.
• جریمه‌های سنگین‌تر برای قاچاق کالاهای خاص: جریمه‌های سنگین‌تری برای قاچاق کالاهای خاص مانند محصولات کشاورزی، دارو و تجهیزات پزشکی در نظر گرفته شده است.
• مصادره اموال: در برخی موارد، علاوه بر ضبط کالا و جزای نقدی، اموال قاچاقچی نیز مصادره می‌شود.

عوامل تشدیدکننده مجازات قاچاق کالا

• ارزش بالای کالا: هر چه ارزش کالای قاچاق بیشتر باشد، مجازات نیز شدیدتر خواهد بود.
• تکرار تخلف: در صورت تکرار تخلف، مجازات متخلف تشدید می‌شود.
• حمل سلاح: اگر متخلف حین حمل کالای قاچاق سلاح حمل کند، مجازات او تشدید می‌شود.
• استفاده از وسایل نقلیه: اگر از وسایل نقلیه برای حمل کالای قاچاق استفاده شود، علاوه بر ضبط کالا و جزای نقدی، وسیله نقلیه نیز ضبط خواهد شد.
• قاچاق کالاهای خاص: قاچاق کالاهای خاص مانند محصولات کشاورزی، دارو و تجهیزات پزشکی مشمول مجازات‌های شدیدتری می‌شود.

جریمه قاچاق کالا

تا این بخش مقاله با انواع قاچاق کالا آشنا شدیم، در این بخش قصد داریم به مجازات واردات و صادرات کالای قاچاق می‌پردازیم.

• بر اساس ماده 18 قانون مبارزه با قاچاق کالا هر شخصی که قاچاق کند، به جرائمی از ضبط کالا، جریمه نقدی و حبس محکوم می‌شود.
• در صورتی که به کشور وارد شود به عنوان قاچاق شناخته شده و برای آن جرایمی از قبیل ضبط کالا، جریمه نقدی سه تا پنج برابر ارزش کالا و دو تا پنج سال حبس در نظر گرفته می‌شود.
• ضبط کالا و جریمه نقدی یک تا سه برابر ارزش کالا، مجازات قاچاق کالا مجاز مشروط است.
• ضبط، جریمه نقدی دو تا چهار برابر ارزش کالا، جریمه قاچاق کالای یارانه‌ای است.
• توجه داشته باشید که فهرست کالاهای یارانه‌ای به تصویت هیئت دولت رسیده و توسط وزارت صنعت، معدن و تجارت اعلام می‌شود.
• کالاهای اساسی، دارو، نهاده‌های کشاورزی، حامل‌های انرژی برخی از کالاهای رایانه‌ای است.
  بر اساس ماده 114 قانون امور گمرکی، کارت بازرگانی مرتکبین قاچاق پس از رسیدگی به موضوع به طور موقت یا دائم ابطال خواهد شد.

جریمه کالای قاچاق تعزیرات

در اصطلاح حقوقی ایران، “کالای تعزیرات” به کالایی گفته می‌شود که بدون رعایت تشریفات گمرکی و از طریق غیرمجاز به کشور وارد شده باشد. مرجع رسیدگی به جرم قاچاق کالا، سازمان تعزیرات حکومتی است. این سازمان به تخلفات قاچاق رسیدگی کرده و متخلفان را بر اساس قانون مبارزه با قاچاق کالا و ارز مصوب 1394 و آئین‌نامه‌های اجرایی آن مجازات می‌کند.

در تعیین مجازات برای قاچاق کالا، میزان عرضه کالای ممنوعه نیز حائز اهمیت است. درصورتی‌که مبلغ کل کالای قاچاق شده بیش از صد میلیون یا یک میلیارد تومان باشد، مجازات شامل شش ماه تا پنج سال حبس و همچنین جریمه نقدی ۵ تا ۱۰ برابر ارزش نقدی کالا خواهد بود.

فروش کالای قاچاق

فروش کالای قاچاق از ایران طبق قانون جمهوری اسلامی ایران ممنوع است و مجازات‌های سنگینی برای آن در نظر گرفته شده است. دلایل ممنوعیت فروش کالای قاچاق:

ضربه‌زدن به اقتصاد ملی: قاچاق کالا باعث می‌شود که دولت از حقوق گمرکی و مالیات مربوط به آن کالا محروم شود و این امر به اقتصاد کشور آسیب می‌زند.

ایجاد رقابت غیرمنصفانه: کالای قاچاق به دلیل عدم پرداخت عوارض و مالیات، قیمتی ارزان‌تر از کالای قانونی دارد و این امر باعث ایجاد رقابت غیرمنصفانه برای تولیدکنندگان داخلی می‌شود.

ترویج جرم و فساد: قاچاق کالا با فعالیت‌های غیرقانونی و مجرمانه مانند رشوه، جعل و… همراه است و این امر به جرم فروش کالای قاچاق در جامعه می‌انجامد.

تهدید سلامت و امنیت جامعه: برخی از کالاهای قاچاق مانند مواد غذایی، دارو و لوازم آرایشی تقلبی و غیراستاندارد هستند و می‌توانند سلامت مردم را به خطر بیندازند.

انواع جنس قاچاق

جنس قاچاق به‌طورکلی به هر کالایی اطلاق می‌شود که بدون عبور از مجاری قانونی و پرداخت حقوق گمرکی و مالیات مربوطه، وارد یا از کشور خارج شود. برخی از اقلام رایج قاچاق در ایران عبارت‌اند از:

• مواد مخدر: شامل تریاک، هروئین، شیشه، مورفین، کوکائین و سایر مواد اعتیادآور
• اسلحه و مهمات: شامل انواع سلاح گرم، سلاح سرد، مهمات و مواد منفجره
• دخانیات: شامل سیگار، قلیان، تنباکو و سایر محصولات دخانی
• طلا و ارز: شامل سکه، شمشیر، جواهرات و ارز خارجی
• محصولات کشاورزی: شامل گوشت، مرغ، برنج، روغن، حبوبات و میوه
• لوازم آرایشی و بهداشتی: شامل کرم، عطر، لوازم جانبی و دارو
• لوازم‌خانگی و الکترونیکی: شامل گوشی موبایل، لپ‌تاپ، تبلت، تلویزیون و لوازم آشپزخانه
• خودرو و قطعات یدکی: شامل خودروهای سواری، موتورسیکلت و قطعات یدکی آنها
• محصولات جنگلی: شامل چوب، زغال و حیوانات وحشی

جرم قاچاق کالا و ارز

قاچاق کالا و ارز چیست؟ قاچاق کالا و ارز در ایران طبق قانون مبارزه با قاچاق کالا و ارز جرم محسوب می‌شود و برای مرتکبان آن مجازات‌های سنگینی در نظر گرفته شده است. مجازات قاچاق کالا و ارز باتوجه‌به نوع و ارزش کالای قاچاق و همچنین سابقه مرتکب متفاوت است. به‌طورکلی، مجازات‌های این جرم شامل موارد زیر است:

• جزای نقدی: از دو برابر تا بیست برابر بهای کالای قاچاق
• حبس: از شش ماه تا پنج سال
• ضبط کالای قاچاق
• محرومیت از حقوق اجتماعی: از شش ماه تا دو سال
• اخراج از کشور: برای اتباع بیگانه

قاچاق کالای مجاز مشروط

کالای مجاز مشروط به کالایی گفته می‌شود که ورود یا صدور آن به کشور نیازمند مجوز از مراجع ذی‌صلاح است.

ورود یا صدور این نوع کالا بدون مجوز یا با مجوزهای غیرمعتبر، قاچاق محسوب می‌شود و مرتکبان آن طبق قانون مبارزه با قاچاق کالا و ارز مجازات خواهند شد.

موارد قاچاق کالای مجاز مشروط:

• ورود یا صدور کالای مجاز مشروط بدون مجوز
• ورود یا صدور کالای مجاز مشروط با مجوزهای جعلی یا غیرمعتبر
• اظهار کالای مجاز مشروط به‌عنوان کالای مجاز یا کالای مشروط دیگر
• عدم تطابق مشخصات کالای مجاز مشروط با مجوز
• تغییر ماهیت، جعل علامت یا پلمپ کالای مجاز مشروط

مجازات قاچاق کالای مجاز مشروط

مجازات قاچاق کالای مجاز مشروط باتوجه‌به نوع و ارزش کالای قاچاق و همچنین سابقه مرتکب متفاوت است. به‌طورکلی، مجازات‌های این جرم شامل موارد زیر است:

• جزای نقدی: از بیست درصد تا صد درصد ارزش کالای قاچاق
• ضبط کالای قاچاق
• محرومیت از حقوق اجتماعی: از شش ماه تا دو سال
• اخراج از کشور: برای اتباع بیگانه

نگهداری کالای قاچاق

بر اساس قانون مبارزه با قاچاق کالا نگهداری، عرضه و فروش هر گونه کالای قاچاق ممنوع بوده و فرد مرتکب علاوه بر ضبط کالا مشمول جریمه نیز می‌شود.

بر اساس ماده 19 این قانون اگر کالای قاچاق (مجاز، مشروط، یارانه ای) با کالای دیگری تفکیک شود به صورتی که امکان تفکیک آنها از یکدیگر وجود نداشته باشد، کل کالا ضبط شده و پس از آن که جریمه‌ها و سایر هزینه‌های قانونی کسر شد، به نسبت کالای غیر قاچاق از حاصل فروش به مالک پرداخت می‌شود.

تبصره 1- صاحب کالا می‌تواند به مدت 10 روز از تاریخ ابلاغ حکم قاچاق جهت اعتراض و تعین تکلیف نهایی به اداره تعزیرات شهرستان محل کشف مراجعه نماید.

تبصره 2- در صورت تکرار برای مرتبه سوم و بالاتر، مرتکب قاچاق علاوه بر ضبط کالا به جریمه نقدی نیز محکوم می‌شود.

تبصره 3- به کشفیات موضوع این ماده هیچ گونه وجهی جهت حق الکشف و پاداش تعلق نمی‌گیرد.

جریمه کالای قاچاق چقدر است؟

مجازات قاچاق کالاهای ممنوعه نسبت به قاچاق دیگر کالاها سنگین‌تر است. بر اساس ماده 22 قانون مبارزه با قاچاق کالا هر فردی که کالای ممنوعه را قاچاق کند یا آن را نگهداری نماید و بفروشد علاوه بر ضبط کالا بر اساس مواد 23 و 24 این قانون مجازات می‌شود. جریمه بار قاچاق به شرح زیر است:

چگونه از قاچاق کالا پیشگیری کنیم؟

در شرایطی که کالا مشکوک به قاچاق باشد و احتمال ضبط آن توسط مقامات گمرکی وجود داشته باشد، می‌توان با ارائه اسناد و مدارکی مشکل قاچاق کالا را رفع کرد. به‌علاوه ارائه گواهی نامه شناسه کالا و شناسه رهگیری برای هر کالا یکی از راهکارهای کاربردی برای جلوگیری از این اتفاق است.

همچنین استفاده از سامانه جامع تجارت و انجام مراحل صادرات کالا و واردات از طریق این سامانه یکی از دیگر راهکارهای کاربردی برای جلوگیری از قاچاق است.

و درآخر ارائه اسناد مثبت گمرکی از قبیل پروانه ورودی گمرکی، پته گمرکی، پروانه عبور، مرجوعی، ورود موقت، پروانه صادراتی، پروانه صدور موقت، کارت هوشمند تکمیل و تایید شده توسط گمرک از دیگر روش‌ها برای پیشگیری از این جرم است.

کلام آخر

در این مقاله به صفر تا صد قاچاق کالا و جرم کالای قاچاق پرداختیم و درباره قوانین و مجازات‌های آن نیز سخن گفتیم. اگر می‌خواهید در جریان جدیدترین اتفاقات و قوانین این حوزه باشید، می‌توانید به وبسایت ستاد مبارزه با قاچاق کالا و ارز مراجعه کنید. امیدواریم مطالب این مقاله برای شما مفید بوده باشد. اگر سؤالی در این زمینه دارید در قسمت نظرات سؤال خود را مطرح کرده تا در اولین فرصت پاسخگوی شما عزیزان باشیم.

سوالات متداول