مالیات بر واردات چیست و چگونه محاسبه می شود؟

 مالیات بر واردات کالا از موضوعات مهمی است که بازرگانان در پروسه واردات کالا باید به آن توجه داشته باشند. تاجران و بازرگانانی که کالا و اقلامی را به کشور وارد می‌کنند می‌بایست مبلغی را به‌عنوان مالیات به دولت پرداخت کنند. مالیات واردات انواع گوناگونی دارد و از قوانین و مقررات مخصوص به خود پیروی می‌کند.

 باتوجه‌به اهمیت این موضوع در حسابداری واردات، در این مقاله قصد داریم تا مالیات واردات کالا و قوانین و مقررات مربوط به آن را بررسی کنیم و با نحوه محاسبه آن همچنین مأخذ محاسبه مالیات واردات آشنا شویم، تا پایان مطلب با پی اس پی اکسپرس همراه باشید.

مالیات بر واردت کالا چیست؟

مالیات بر واردات مالیاتی است که واردکننده کالا یا خدمت باید آن را پرداخت کند، این مالیات نوعی از مالیات ارزش‌افزوده بوده و یکی از منابع درآمد دولت محسوب می‌شود.

بهتر است بدانید که مالیات‌ها به‌طورکلی به دو دسته مالیات‌های مستقیم و غیرمستقیم تقسیم می‌شوند. منظور از مالیات مستقیم مالیاتی است که به طور مستقیم از درآمد و دارایی افراد گرفته می‌شود و مالیات‌های غیرمستقیم نیز اشاره به مالیات‌هایی دارند که به کالا و خدمات تعلق می‌گیرد، مالیات بر ارزش‌افزوده نمونه بارزی از مالیات‌های غیرمستقیم است.

مالیات واردات کالا به‌صورت درصدی از ارزش کالاهای وارد شده به کشور تعیین می‌شود و به‌عنوان یک منبع درآمد برای دولت استفاده می‌شود.

هدف اصلی از اعمال مالیات بر واردات کالا، حمایت از تولید داخلی و کاهش وابستگی به کالاهای وارداتی است. با افزایش قیمت کالاهای خارجی، محصولات داخلی رقابتی‌تر می‌شوند و می‌توانند در بازار داخلی به فروش برسند.

برخی از کشورها به دلایل امنیتی، صنعتی یا اقتصادی، مالیات واردات را برای کالاهای خاصی اعمال می‌کنند و از این طریق به حمایت از تولید داخلی می‌پردازند. در برخی موارد، کشورهایی که تولید داخلی قابل‌قبولی ندارند و وابسته به واردات هستند، برای کاهش هزینه‌ها و افزایش رقابت‌پذیری، مالیات واردات را کاهش می‌دهند و حتی در برخی از موارد به صفر می‌رسانند.

مالیات علی الحساب واردات چیست؟

 بر اساس ماده 163 قانون مالیات‌های مستقیم، سازمان امور مالیاتی مجاز است برخی از مشمولان مالیات را مکلف نماید که مالیات مربوط به همان سال را به‌صورت علی‌الحساب در طول سال پرداخت کنند. طبق قانون مذکور در صورت تخلف مشمولان مالیاتی از این قانون، علی‌الحساب مذکور طبق مقررات وصول خواهد شد.

 بر اساس آیین‌نامه تدوین شده در این زمینه، واردکنندگان می‌بایست 4 درصد مالیات علی‌الحساب خود را در گمرک پرداخت کنند. بدین ترتیب در سال بعد، هنگامی که مالیات محاسبه می‌شود، این 4 درصد به‌عنوان مالیات علی‌الحساب واردات در نظر گرفته شده و مابقی مالیات محاسبه شده و پرداخت می‌گردد.

 بر اساس ابلاغیه گمرک در تاریخ 13 شهریور 1401، نرخ مالیات علی‌الحساب کلیه کالاهای وارداتی را از 4 به 2 درصد کاهش داد.

انواع مالیات بر واردات

مالیات بر واردات از انواع مالیات غیرمستقیم است. در بودجه دولت مالیات بر واردات به سه دسته، مالیات بر حقوق گمرکی، مالیات بر سود بازرگانی و مالیات بر واردات خودرو وارداتی تقسیم می‌شود که در ادامه با هر یک از آن‌ها آشنا خواهیم شد.

1. مالیات بر حقوق و عوارض گمرکی از انواع مالیات بر واردات

 مطابق ماده یک قانون امور گمرکی حقوق گمرکی معادل 4 درصد ارزش گمرکی کالا به‌اضافه سود بازرگانی است که توسط هیئت وزیران تعیین می‌شود. این وجوه به واردات قطعی کالا تعلق می‌گیرد و شامل هزینه‌های انجام خدمات نیست. مالیات بر حقوق گمرکی برای تمامی کالاها 4 درصد بوده و مالیات بر سود بازرگانی باتوجه‌به نوع کالا متغیر است.

2. مالیات بر واردات خودرو وارداتی

 مالیات بر خودرو وارداتی یکی از مهم‌ترین انواع مالیات بر واردات است. سازمان امور مالیاتی سالانه نرخ این مالیات را تعیین می‌کند. مالیات خودروهای وارداتی بر اساس حجم موتور آنها (بر حسب سی‌سی) تعیین می‌شود.

 تعرفه واردات خودرو در سال 1402 تغییری نداشته و بر اساس آن چه در سال 1401 بوده است، لحاظ می‌شود. البته ممکن است در ادامه روند واردات خودرو در سال جاری، تعرفه‌ها تغییراتی داشته باشند. تعرفه واردات خودرو برای خودروهای بنزینی، هیبرید و پلاگین هیبرید مطابق جدول‌های زیر است.

تعرفه واردات خودروهای بنزینی

تعرفه واردات خودروهای دیزل یا نیمه دیزل

تعرفه واردات خودروهای دیزل / هیبرید درونسوز جرقه ای احتراقی

تعرفه واردات خودروهای دیزل / هیبرید درونسوز تراکمی احتراقی

تعرفه واردات خودروهای بنزین هیبرید ( قابل شارژ با منبع خارجی)

تعرفه واردات خودروهای دیزل هیبرید ( قابل شارژ با منبع خارجی)

3. مالیات بر سود بازرگانی

 گمرک به‌ازای واردات کالاهای قطعی، مبلغی را به‌صورت ریالی و به‌عنوان سود بازرگانی دریافت می‌کند. سود بازرگانی نرخ ثابتی نداشته و با توجه تصمیمات سیاست‌گذاران به‌صورت سالانه تغییر خواهد کرد.

 برخی از شرکت‌ها از قبیل شرکت‌های دانش‌بنیان، شرکت‌های فعال در زمینه نوآوری و اختراعات و شرکت‌های تجاری‌سازی از پرداخت این سود معاف هستند. علاوه بر این، برخی از کالاها نیز معاف از پرداخت این سود هستند. همچنین واردات کالا در برخی از بنادر از قبیل بندر خرمشهر، بوشهر، آبادان و جزیره هرمز نیز از تخفیف‌هایی بهره‌مند می‌شود.

محاسبه مالیات واردات کالا

 یکی از رایج‌ترین سؤالاتی که در زمان محاسبه مالیات واردات کالا پرسیده می‌شود این است که مأخذ محاسبه مالیات واردات کالا چیست؟

 در پاسخ به این سؤال و بر اساس ماده 15 قانون مالیات بر ارزش‌افزوده باید بگوییم که مأخذ محاسبه مالیات کالاهای وارداتی، ارزش گمرکی کالا به‌علاوه حقوق ورودی مندرج در اوراق گمرکی است.

 همچنین بر اساس این قانون مأخذ محاسبه مالیات واردات خدمت، معادل ارزش ریالی خدمات مربوطه به ما به ازاء واردات خدمت مزبور است.

 ارزش گمرکی کالا به‌تمامی هزینه‌هایی اشاره دارد که در فرایند واردات کالا از خرید تا حمل‌ونقل و بیمه پرداخت شده است. برای محاسبه ارزش گمرکی کالا لازم است بهای خرید کالا را با هزینه حمل‌ونقل و بیمه جمع کنید. در مقاله دیگری به طور کامل به ارزش گمرکی کالا و نحوه محاسبه آن پرداخته‌ایم، برای کسب اطلاعات بیشتر در این زمینه مقاله ارزش گمرکی کالا چیست را بخوانید.

 به‌عنوان‌مثال، فرض کنید که شما یک کالای وارداتی باارزش ۱۰۰۰ دلار به ایران وارد کرده‌اید. همچنین، هزینه‌های حمل‌ونقل و بیمه و سایر هزینه‌های مرتبط با واردات به مبلغ ۲۰۰ دلار است. برای محاسبه ارزش گمرکی در این مثال برابر با 1200 دلار (۱۰۰۰ دلار + ۲۰۰ دلار) است.

 حقوق گمرکی نیز معادل چهار درصد ارزش گمرکی کالا به‌اضافه سود بازرگانی است. بدین ترتیب بعد از آن که ارزش گمرکی کالا محاسبه شد، بایستی مطابق قوانین واردات تعرفه گمرکی در ارزش گمرکی ضرب شود. حالا باید مجموع ارزش گمرکی کالا و حقوق گمرکی در 9 درصد ضرب شود.

 بر اساس قانون مالیات مستقیم برای تعیین میزان مالیات مجموع ارزش گمرکی کالا و حقوق می‌بایست در 4 درصد ضرب شود.

کدام کالاهای وارداتی معاف از مالیات بر ارزش افزوده هستند؟

طبق ماده 12 قانون مالیات بر ارزش‌افزوده واردات برخی از کالاها معاف از پرداخت مالیات واردات است و این معافیت بر روی بسته‌بندی آن‌ها نیز درج شده است، لیست کالاهای وارداتی معاف از مالیات به شرح زیر است:

• محصولات کشاورزی فراوری نشده

• دام و طیور زنده آبزیان

• زنبورعسل و نوغا

• انواع کود و سم بذر و نهال

• آرد خبازی و نان

• گوشت

• قند و شکر

• برنج، حبوبات و سویا

• شیر و پنیر

• روغن‌نباتی

• شیرخشک مخصوص کودکان

• کتاب، مطبوعات و دفتر تحریر

• انواع کاغذ چاپ، تحریر و مطبوعات

• اموال غیرمنقول

• فرش دستبافت

• خوراک دام و طیور

• واردات انواع دارو

• لوازم مصرفی درمانی

• کالاهای وارد شده همراه مسافر تا میزان مقرر طبق قوانین واردات و صادرات (مازاد بر آن طبق مقررات این قانون مشمول مالیات خواهد بود)

• کالاهای اهدا شده به وزارتخانه‌ها، مؤسسات دولتی و نهادهای عمومی غیردولتی (البته این کالاها باید به‌صورت بلاعوض اهدا شده باشد و با تأیید هیئت وزیران و در حوزه‌های علمیه با تأیید حوزه گیرنده هدایا صورت‌گرفته باشد)

• رادار و تجهیزات کمک ناوبری هوانوردی ویژه فرودگاه‌ها

• اقلامی که صرفاً مصارف دفاعی (نظامی و انتظامی) و امنیتی داشته باشند.

چه کسانی از پرداخت مالیات بر واردات معاف هستند؟

 شرکت‌های تولیدی که دارای پروانه بهره‌برداری هستند و شرکت‌هایی که گواهی خوش‌حسابی از دارایی دریافت کرده‌اند دو گروه از افرادی هستند که از پرداخت مالیات بر واردات معاف هستند.

 سازمان امور مالیاتی شرکت‌هایی که در پایگاه اینترنتی خدمات الکترونیک مودیان مالیاتی ثبت‌نام خود را تکمیل کرده باشند همچنین اظهارنامه و حساب سود و زیان سال قبلی را تسلیم کرده و بدهی‌های مالیاتی خود را پرداخت کرده باشند، گواهی خوش‌حسابی داده آنها را از پرداخت مالیات بر واردات معاف می‌کند.

کلام آخر

در این مقاله تلاش کردیم تا درباره مالیات بر واردات یکی از مهم‌ترین موضوعات در پروسه واردات کالا صحبت کنیم و نحوه محاسبه این نوع از مالیات و قوانین و مقررات مرتبط با آن را توضیح دهیم. درصورتی‌که که سؤالی دررابطه‌با این موضوع دارید یا تجربه‌ای دراین‌خصوص دارید می‌توانید از طریق بخش کامنت با ما در ارتباط باشید.

سوالات متداول