تخلفات گمرکی یکی از مباحث مهم و متداول در تجارت است که افراد بسیاری با آن درگیر می‌شوند. توجه به تخلفات گمرک یکی از موضوعات مهمی است که پیش از آغاز مراحل واردات کالا و صادرات باید به آن توجه داشت. اغلب این تخلفات به دلیل عدم آگاهی از قوانین و مقررات گمرکی صورت می‌گیرد. توجه داشته باشید در بسیاری از مواقع این تخلفات می‌توانند خسارات‌های جبران ناپذیری داشته باشد.
بنابراین، برای جلوگیری از بروز هر گونه مشکل و خسارت‌های ناشی از آن بهتر است به طور کامل از جدیدترین قوانین گمرکی آشنا باشید و انجام آن را به افراد حرفه‌ای و متخصص در این زمینه و شرکت‌های معتبر واگذار نمایید. با توجه به اهمیت این موضوع در این مقاله سعی کرده‌ایم اطلاعات مفیدی در رابطه با تخلفات گمرک در اختیار شما قرار دهیم و شما را با مهم‌ترین تخلفات آشنا کنیم.
آنچه در این مطلب می خوانید:
گمرک چیست؟
برای آنکه شناخت بهتری از تخلفات گمرکی داشته باشیم بهتر است ابتدا با مفهوم گمرک و حقوق آن آشنا شویم. گمرک نهادی دولتی است که مسئولیت اجرا و اعمال قوانین مربوط به ترخیص کالا، حقوق و عوارض گمرکی و غیره را بر عهده دارد. همچنین حقوق گمرکی دارای دو مفهوم عام و خاص است؛ مفهوم عام توصیفی غیر مالی داشته و اشاره به امتیازات قانونی گمرک از قبیل حق بازدید از محموله، حق باز کردن بسته‌ها، حق نمونه برداری از کالا و غیره دارد. مفهوم خاص توصیفی مادی داشته و اشاره به مالیات‌های غیر مستقیمی دارد که گمرک دریافت می‌نماید.
در مقاله دیگری به طور کامل به گمرک و تاریخچه تاسیس آن پرداخته ایم، برای کسب اطلاعات بیشتر در این زمینه مقاله «گمرک چیست؟» را مطالعه نمایید.
تخلفات گمرکی چیست؟
تخلفات گمرک یکی از مباحث مهم و متداول در تجارت است که افراد بسیاری با آن درگیر می‌شوند. به طور کلی این تخلفات به کلیه فعالیت‌هایی گفته می‌شود که متضاد با قوانین و مقررات گمرکی است. به علاوه، تاجران در راستای افزایش سود خود به طور گسترده‌ای تخلفات گمرک را در مراحل تشریفات گمرکی انجام می‌دهند؛ این تخلفات می‌توانند شامل بیش اظهاری یا کم اظهاری کالا باشد. همچنین، قوانین گمرکی موجب شده‌اند که تاجران به صورت گسترده‌ای اقدامات مختلفی را در سازماندهی تجارت خود انجام دهند که به عنوان تخلفات گمرکی شناخته می‌شوند.
بعضی اوقات، تاجران ممکن است در فرآیند تشریفات گمرکی و مراحل تجارت بین‌المللی تخلفاتی را انجام دهند که از جنبه‌های کوچک و ناچیزی برخوردار باشند و می‌توان به طور کلی آنها را نادیده گرفت یا با پرداخت جریمه کوچکی پرونده را به پایان رساند. اما گاهی اوقات، تاجران تخلفات بسیار جدی انجام می‌دهند که عواقب بسیاری را برای چرخه اقتصادی کشور به همراه دارد. برای بررسی این نوع پرونده‌ها، باید کمیسیون رسیدگی به اختلافات گمرکی و سایر مراجع بالاتر مداخله کرده و مجازات مناسبی را برای انواع تخلفات گمرکی تعیین کنند.
توجه داشته باشید، که در صورت انجام این گونه تخلفات چه به صورت سهوی و عمدی مرتکب جرم شده‌اید و با مجازات‌هایی روبه رو خواهید شد.
انواع تخلفات گمرکی
تخلفات امور گمرکی بیشتر در طول فرآیند تشریفات گمرکی و فرایند ترخیص کالا صورت می‌گیرد، تاجران برای کسب سود بیشتر اغلب تخلفات جزئی انجام می‌دهند. تخلفات گمرک انواع گوناگونی دارد و به طور کلی می‌توان تخلفات را به دو دسته تخلفات عام و خاص تقسیم نمود. در ادامه با تخلفات عام و خاص گمرکی آشنا خواهیم شد:
1.تخلفات گمرکی عام
گمرک، مجموعه‌ای از حقوق مهم و گسترده است که توسط قانون تعیین می‌شود تا پروسه واردات و صادرات کالا به طریقی امن و قانونی انجام می‌شود. این حقوق مهم شامل، عملیات بازرسی و توزین کالا و همچنین تأیید اظهارنامه‌ها و بارنامه‌ها است.
همچنین، گمرک مسئولیت جمع‌آوری و اعلام تعرفه‌های گمرکی را بر عهده دارد که نقشی حیاتی در تأمین درآمد دولت دارند. هرگونه نقضی از این حقوق گمرکی ممکن است منجر به عواقب جدی از جمله جریمه و مجازات توسط دولت شود.
به عنوان مثال، عدم اظهار کالا بر اساس قوانین و مقررات گمرکی به عنوان یک تخلف محسوب می‌شود و می‌تواند به برخورد قانونی با واردکننده یا صادرکننده منجر شود. در نتیجه، فهمیدن این حقوق گمرکی و رعایت مقررات مربوطه برای جلوگیری از هرگونه تخلف احتمالی و اطمینان از موفقیت و تطابق کسب و کار با قوانین ضروری است.
2.تخلفات گمرکی خاص
به طوری که تخلفات عمومی گمرکی به تخلفات غیرمالی مقررات گمرکی اشاره می‌کند، تخلفات جدی‌تری نیز وجود دارد که پیامدهای مالی دارد و می‌تواند منجر به بارگیری مالیات غیرمستقیم شود. این تخلفات، بدون توجه به عمدی یا غیرعمدی بودن قادرند به طور قابل توجهی به دولت و کشور صدمه بزنند.
از سوی دیگر، مالیات‌های غیرمستقیم مثل مالیات بر ارزش افزوده (VAT) مالیات‌هایی هستند که بر کالاها و خدمات اعمال می‌شوند و به طور معمول به مصرف‌کننده منتقل می‌شوند. هنگامی که تخلفات گمرکی رخ می‌دهد ممکن است این مالیات‌های غیرمستقیم به درستی وصول یا پرداخت نشوند و در نتیجه موجب از دست رفتن درآمد برای دولت می‌شوند.
به عنوان نمونه‌هایی از این نوع تخلفات، می‌توان به عدم گزارش ارزش کالا، طبقه بندی نادرست کالا و قاچاق اشاره کرد. این تخلفات می‌توانند منجر به پیامدهای مالی جدی برای دولت و همچنین واردکننده یا صادرکننده شود.
بنابراین، درک پیامدهای بالقوه تخلفات گمرک و اتخاذ اقداماتی برای اطمینان از رعایت تمامی مقررات مربوطه امری ضروری است. با انجام این کار، کسب و کارها قادرند از خطرات مالی و حقوقی مرتبط با تخلفات گمرکی جلوگیری کرده و عملکرد موفق و پایدار را تضمین نمایند.
مهم‌ترین تخلفات گمرکی
حالا که شناخت کافی از این تخلفات و انواع آن به دست آوردید، لازم است با برخی از مهم‌ترین تخلفات گمرک آشنا شوید. شناخت این تخلفات باعث می‌شود تا در زمان واردات و صادرات از ارتکاب به آن خودداری کنید و مشکلات گمرکی را به حداقل برسانید.
1.مشکلات اظهار کالا
عدم اظهار کالا یکی از رایج‌ترین تخلفات گمرک است. بر اساس قانون امور گمرکی کلیه تجار و بازرگانان بایستی پس از ورود کالا به گمرک، نسبت به اظهار آن به گمرک اقدام نمایند. در صورتی که در محموله کالاهایی وجود داشته باشد و به عمد یا سهوا به گمرک اظهار نشده باشند مرتکب تخلف گمرکی عدم اظهار شده‌اید.
در پاره‌ای از مواقع تجار به دلیل عدم آگاهی از قوانین گمرکی یا با هدف کاهش حقوق و عوارض گمرکی، کالای با ارزش حقوق گمرکی بالاتر را در اظهارنامه ذکر نمی‌کنند و این موضوع باعث ارتکاب آنها به تخلفات در امور گمرکی می‌شود.
2. اقدام عملی از دیگر تخلفات گمرک
اقدام عملی یکی از دیگر تخلفات است که بسیاری از تجار با آن روبه رو می‌شوند. این تخلف زمانی صورت می‌گیرد که کالای تجاری مجاز بدون ارائه اظهارنامه از گمرک خارج شود. همچنین در صورتی که کالای مجاز دیگری را به جای کالای وارد شده به گمرک اظهار نمایید، مرتکب این تخلف شده‌اید. معمولا تجار و بازرگانی برای سود بیشتر، کالای دیگری را اظهار می‌نمایند که در صورت اثبات این کار چه در زمانی که کالا در گمرک حضور دارد و چه پس از خروج کالا از گمرک، تاجر به جرم مرتکب شده است.
3.تخلفات انتظامی
یکی از دیگر تخلفات رایج گمرکی، تخلفات انتظامی می‌باشد. این تخلفات مربوط به نقض قوانین آیین نامه‌ای گمرکی می‌باشد و به دولت زیانی وارد نمی‌کند. ورود وسایل نقلیه یا خروج آنها از گمرک بدون انجام تشریفات گمرکی و کسب مجوزهای مربوطه از مهم‌ترین تخلفات انتظامی می‌باشد. در صورت انجام این تخلفات، مشمول پرداخت جریمه خواهید بود.
ماده 103 قانون امور گمرکی
طبق ماده ۱۰۳ قانون گمرک که درباره الزامات واردات کالا به کشور است و یک ماده بسیار مهم است. این قانون مشخص می‌کند که شناورهای آبی ورودی به کشور باید در اسکله‌ها و لنگرگاه‌های مجاز پهلو بگیرند و تمامی مراحل گمرکی لازم را انجام دهند. همچنین، هواپیماهای واردکننده به کشور باید در فرودگاه‌های مجاز فرود آیند و تمامی مراحل گمرکی مورد نیاز را انجام دهند.
برای رعایت این قانون، لازم است که کشتی‌ها و هواپیماهای خروجی نیز قبل از خروج از بندر یا فرودگاه تمامی مراحل گمرکی را انجام دهند. این مقررات به منظور حفظ حمل و نقل ایمن و قانونی کالا در تمام مرزهای کشور برقرار است.
این نکته مهم است که مسئولیت تعیین مسیرهای گمرکی مجاز مانند: فرودگاه‌ها و اسکله‌ها برعهده یک کارگروه تحت نظارت وزارت کشور است.
این گروه شامل: نمایندگان گمرک و همچنین نمایندگانی از وزارت امور خارجه، وزارت اطلاعات، وزارت راه و شهرسازی، وزارت صنعت، معدن و تجارت و معاونت برنامه‌ریزی و نظارت راهبردی رئیس جمهور است.
با درک این مقررات و رعایت تشریفات گمرکی لازم کسب و کارها می‌توانند از یک عملکرد موفق و مطابق قانون اطمینان حاصل کنند.
از بروز تخلفات گمرکی چگونه می‌توان جلوگیری کرد؟
با توجه به افزایش روزافزون تخلفات گمرک و شاهد بودن مسئله افزایش تخلفات در هر روز دولت و اداره گمرک با اجرای یک طرح گسترده تلاش نموده‌اند تا با مبارزه هر گونه تخلف گمرکی و جلوگیری از ضربه زدن به چرخه اقتصادی کشور موفق شوند تا میزان تخلفات را به طور قابل توجهی کاهش دهند. از جمله اقداماتی که در راستای کاهش تخلفات گمرک انجام شده است، می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
استعلام محموله‌ها بصورت الکترونیکی
یکی از اقدامات گمرک برای کاهش تخلفات گمرکی الکترونیکی کردن روند استعلام محموله‌ها است. در این روند، هزاران محموله تجاری روزانه توسط نیروهای مربوطه با دقت بررسی و استعلام می‌شوند و پاسخ آنها در عرض چند دقیقه آماده می‌شود. این روش امکان شناسایی آسان محموله‌هایی که با استعلام‌های دریافت شده مغایرت دارند را فراهم می‌کند.
پنجره واحد تجارت فرامرزی
در گذشته، تمامی مراحل تشریفات گمرکی به صورت حضوری صورت می‌گرفت که این موضوع، علاوه بر اتلاف وقت باعث تبانی و رشوه‌خواری کارشناسان مربوطه و جعل و جابه‌جایی اسناد ترخیص کالا می‌شد. اما امروزه، اداره گمرک با اجرای پنجره واحد تجارت فرامرزی که از طریق آن می‌توان با ۲۲ سازمان مرتبط در روند ترخیص کالا ارتباط برقرار کرد و بدون دخالت انسانی مجوزهای مورد نیاز در راستای ترخیص کالا را از گمرک به دست آورد. علاوه بر افزایش سرعت در تهیه اسناد و مدارک امکان هرگونه تقلب و جعل اسناد را برای تاجران غیرممکن کرده است.
تبادل اطلاعات بین بانک مرکزی و گمرک به صورت الکترونیکی
یکی از اقدامات گمرک برای جلوگیری از تخلفات امور گمرکی برقراری راه‌های ارتباطی الکترونیکی بین گمرک و بانک مرکزی است. از طریق این روش، بانک مرکزی با استناد به اطلاعات ثبت شده در گمرک درباره محموله‌های وارداتی در روند تخصیص ارز برای واردات کالا مشورت می‌کند و از وقوع بیش‌ازاظهاری در واردات کالا توسط تاجران جلوگیری می‌کند. به‌ویژه با الکترونیکی شدن این فرآیند نیازی به استفاده از کاغذ و دستورالعمل‌های اداری سنتی نیست.
راه اندازی سیستم کارشناس مجازی برای مقابله با تخلفات گمرک
یکی از دیگر اقدامات گمرک برای مبارزه با انواع تخلفات گمرکی راه اندازی سیستم کارشناس مجازی است. این سیستم که به تازگی راه اندازی شده است، یک کارشناس را به صورت کاملاً تصادفی و بدون دخالت انسانی انتخاب می‌کند که مسئولیت بررسی صحت اطلاعات وارد شده در سامانه گمرکی را با محتویات محموله‌های وارداتی در دست بگیرد. همچنین، هرگونه ارتباط مستقیم بین صاحبان کالاهای وارداتی و کارشناس پرونده مسدود شده است به طوری که امکان تبانی و رشوه‌دهی تاجران به کارشناسان برای چشم‌پوشی از تخلفات امور گمرکی در مراحل تشریفات گمرکی به طور کامل از بین رفته است و امکان پذیر نیست.
کلام آخر
در این مطلب با یکی از مهم‌ترین موضوعات تجارت بین الملل آشنا شدیم و به طور کامل تخلفات گمرکی و انواع آن همچون کسر تخلیه را بررسی نمودیم. با این حال به طور کلی انجام امور گمرکی امری تخصصی بوده و پیچیدگی‌های بسیاری دارد، بنابراین، بهتر است مراحل آن به افراد حرفه‌ای یا شرکت‌های معتبر در این حوزه واگذار گردد.
شرکت پست بین المللی پی اس پی اکسپرس با سال‌ها سابقه در امور گمرکی و شناخت کلیه قوانین و مقررات حوزه واردات و صادرات همراه شما عزیزان بوده و خدمات گوناگونی را در زمینه انجام امور گمرکی به کلیه تجار و بازرگانان ارائه می‌دهد. برای کسب اطلاعات بیشتر در این زمینه کافیست از طریق راه‌های ارتباطی زیر با کارشناسان ما در پی اس پی تماس بگیرید.
1- اپلیکیشن PSP
2- وب سایت
3- تماس تلفنی با شماره ۴۲۲۸۱ـ۰۲۱
سوالات متداول
تخلفات گمرکی چیست؟
براساس تعریف سازمان جهانی گمرک هر فعالیتی که به سرعت و آسانی تشخیص داده شود که مخالف با قوانین و مقررات گمرکی است یا سعی در نقض آن دارد به عنوان تخلف گمرکی شناخته می‌شود. این تعریف شامل عملیات قاچاق و نقض مقررات گمرکی می‌شود، به طوری که قابل تشخیص و ثبت آن است.
ماده 103 قانون امور گمرکی چیست؟
طبق ماده ۱۰۳ قانون گمرک شناورهای آبی ورودی به کشور باید در اسکله‌ها و لنگرگاه‌های مجاز پهلو بگیرند و تمامی مراحل گمرکی لازم را انجام دهند. همچنین، هواپیماهای واردکننده به کشور باید در فرودگاه‌های مجاز فرود آیند و تمامی مراحل گمرکی مورد نیاز را انجام دهند.
