در دنیای پرشتاب تجارت بین‌الملل، زمان حرف اول را می‌زند. جابه‌جایی کالاها در موعد مقرر برای حفظ زنجیره تامین، رضایت مشتریان و رونق اقتصادی حیاتی است. با این حال، گاه شرایطی پیش می‌آید که منجر به تاخیر در تحویل می‌شود. در اینجاست که مفهوم دموراژ (Demurrage) اهمیت پیدا می‌کند.
دموراژ، که به آن جریمه تأخیر یا حق توقف نیز گفته می‌شود، هزینه‌ای است که به ازای تاخیر در تحویل کانتینر به شرکت حمل‌ونقل توسط صاحب کالا یا نماینده وی تعلق می‌گیرد.
در این مقاله قصد داریم به سوال دموراژ چیست پاسخ دهیم و اطلاعات کاملی درباره این مفهوم، نحوه محاسبه هزینه دموراژ کانتینر و تعرفه حق توقف کانتینر ارائه دهیم، تا انتهای مطلب با پست اکسپرس بین المللی پی اس پی اکسپرس همراه باشید.
آنچه در این مطلب می خوانید:
دموراژ چیست؟
دموراژ که در زبان انگلیسی به آن Demurrage می‌گویند، در لغت به معنای کرایه معطلی، خسارت بیکار ماندگی و یا حق توقف است.
دموارژ یکی از اصطلاحات حمل و نقل بین المللی است و به جریمه‌ای گفته می‌شود که به صاحب کالا یا شرکت حمل‌ونقل، در صورت تحویل‌ندادن کانتینر یا کشتی در زمان تعیین شده، تعلق می‌گیرد.
Demurrage در دو بخش حمل‌ونقل دریایی و حمل‌ونقل کانتینری کاربرد دارد:
- دموراژ در حمل‌ونقل دریایی
- زمانی اتفاق می‌افتد که کشتی بیش از زمان توافق شده (Laytime) در بندر معطل بماند و بارگیری و تخلیه بیش از مدت‌زمان تعیین شده طول بکشد.
- صاحب کشتی یا چارترکننده می‌تواند جریمه دموراژ را از صاحب بار دریافت کند.
- دموراژ در حمل‌ونقل کانتینری
- زمانی اتفاق می‌افتد که مالکین کالا کانتینر را در زمان مجاز (Free Time)به شرکت حمل و نقل دریایی تحویل ندهند و به عبارتی مدت‌زمان Free Time آنها به پایان برسد.
- شرکت حمل‌ونقل می‌تواند جریمه دموراژ را از صاحب بار دریافت کند.
فری تایم (Free Time) و Laytime به چه معناست؟
Free Time و Laytime دو اصطلاح مرتبط با حمل و نقل دریایی است که به زمان مجاز برای بارگیری و تخلیه بار اشاره دارد. Free Time به مدت زمانی گفته می‌شود که صاحب کالا می‌تواند بدون پرداخت جریمه، کالا را در بندر تخلیه یا بارگیری کند. Laytime نیز به مدت زمانی گفته می‌شود که کشتی می‌تواند در اسکله منتظر بماند تا عملیات بارگیری و تخلیه کالا انجام شود.
چه کسی مسئول پرداخت دموراژ است؟
در مورد مسئولیت پرداخت دموراژ، باید به شرایط قرارداد و توافقات میان طرفین و رویه حاکم بر معامله توجه کرد. به‌طورکلی، می‌توان گفت که مسئولیت پرداخت این جریمه بر عهده طرفی است که به تعهدات خود در قرارداد عمل‌نکرده و باعث تاخیر در بارگیری یا تخلیه کالا شده است.
در ادامه برخی از موارد رایج که می‌تواند منجر به دموراژ شود آورده شده است:
- اگر کشتی به دلیل شرایط آب‌وهوایی نامناسب، نقص فنی یا هر دلیل دیگری که خارج از کنترل صاحب کشتی باشد، دیرتر از زمان مقرر در قرارداد به بندر برسد، صاحب کشتی مسئول پرداخت جریمه نیست.
- اگر تأخیر در رسیدن کشتی به دلیل سهل‌انگاری یا تقصیر صاحب کشتی باشد، مانند عدم برنامه‌ریزی صحیح یا عدم تجهیز مناسب کشتی، صاحب کشتی مسئول پرداخت جریمه خواهد بود.
- اگر بارگیری یا تخلیه کالا به دلیل کندی عملیات بندر، اعتصاب کارگران یا هر دلیل دیگری که خارج از کنترل فرستنده یا گیرنده باشد، دیرتر از زمان مقرر در قرارداد انجام شود، فرستنده یا گیرنده مسئول پرداخت Demurrage نیست.
- اگر تأخیر در بارگیری یا تخلیه کالا به دلیل سهل‌انگاری یا تقصیر فرستنده یا گیرنده باشد، مانند عدم ارائه اسناد و مدارک لازم یا عدم تجهیز مناسب برای بارگیری یا تخلیه، فرستنده یا گیرنده مسئول پرداخت دموراژ خواهد بود.
- در برخی موارد، مانند وقوع بلایای طبیعی یا جنگ، ممکن است به دلیل شرایط فورس ماژور، Demurrage صورت گیرد. در این شرایط، هیچ یک از طرفین قرارداد مسئول پرداخت دموراژ نخواهند بود.
در نهایت، برای تعیین دقیق مسئولیت پرداخت این هزینه، باید به مفاد قرارداد و شرایط خاص هر معامله توجه کرد.
حتما بخوانید: در صورت صدمه کالا در حمل و نقل بین المللی چه کسی مسئول است؟
هزینه دموراژ چگونه محاسبه می‌شود؟
محاسبه هزینه Demurrage از حاصل‌ضرب تعداد کانتینرها در تعداد روزهای بیش از مجاز در نرخ دموراژ به دست می‌آید.
فرمول محاسبه هزینه دموراژ
Demurrage = DR × DE × n
DR در این فرمول نرخ دموراژ (حق توقف)، n تعداد کانتینر و DE تعداد روزهای بیش از حد مجاز در نظر گرفته می‌شود.
به طور مثال اگر 5 کانتینر DC 20 فوتی داشته باشید و بارتان 12 روز در بندر توقف داشته باشد و نرخ Demurrage نیز 880 هزار تومان باشد، هزینه دموراژ کانتینر با توجه به فرمول بالا به‌صورت زیر محاسبه می‌شود:
DR: 880.000 تومان
DE: 2
N: 5
880.000 *2*5= 8,800,000 تومان
جداول تعرفه حق توقف انواع کانتینرهای دریایی مربوط به کشتیرانی جمهوری اسلامی
یکی از مهم‌ترین فاکتورها در محاسبه هزینه دموراژ، نرخ یا تعرفه حق توقف کانتینر سال است. در ادامه با تعرفه حق توقف انواع کانتینرهای دریایی مربوط به کشتیرانی جمهوری اسلامی آشنا می‌شویم.
| جدول تعرفه حق توقف کانتینرهای DC و HC در سال ۱۴۰۱ | |||
| وارداتی و صادراتی | کانتینر ۲۰ فوت (ریال) | کانتینر 40 فوت (ریال) | |
| تا ۱۰ روز | معاف | معاف | |
| ۱۱ – ۲۰ روز | ۸۸۰,۰۰۰ | ۱,۷۶۰,۰۰۰ | |
| ۲۱ – ۳۰ روز | ۱,۳۲۰,۰۰۰ | ۲,۶۴۰,۰۰۰ | |
| ۳۱ روز به بالا | ۱,۹۸۰,۰۰۰ | ۳,۹۶۰,۰۰۰ | |
| جدول تعرفه حق توقف کانتینرهای OT و FR در سال ۱۴۰۱ | |||
| وارداتی و صادراتی | کانتینر ۲۰ فوت (ریال) | کانتینر 40 فوت (ریال) | |
| تا ۱۰ روز | معاف | معاف | |
| ۱۱ – ۲۰ روز | ۱,۷۶۰,۰۰۰ | ۳,۵۲۰,۰۰۰ | |
| ۲۱ – ۳۰ روز | ۲,۶۴۰,۰۰۰ | ۵,۲۸۰,۰۰۰ | |
| ۳۱ روز به بالا | ۳,۹۶۰,۰۰۰ | ۷,۹۲۰,۰۰۰ | |
| جدول تعرفه حق توقف کانتینرهای یخچالی REF در سال ۱۴۰۱ | |||
| وارداتی و صادراتی | کانتینر ۲۰ فوت (ریال) | کانتینر 40 فوت (ریال) | |
| تا 4 روز | معاف | معاف | |
| ۵ – ۱۴ روز | ۲,۶۴۰,۰۰۰ | ۵,۲۸۰,۰۰۰ | |
| ۱۵ – ۲۴ روز | ۳,۹۶۰,۰۰۰ | ۷,۹۲۰,۰۰۰ | |
| ۲۵ روز به بالا | ۵,۹۴۰,۰۰۰ | ۱۱,۸۸۰,۰۰۰ | |
| وجوه سپرده (چک) برگشت سالم کانتینر غیرنقدی در سال ۱۴۰۱ | ||
| کانتینر | سایز | مبلغ |
| کانتینر DC & HC | 20 فوت | ۲۵۰ میلیون ریال |
| کانتینر DC & HC | 40 فوت | ۵۰۰ میلیون ریال |
| کانتینر خاص OT & FR | 20 فوت | ۵۰۰ میلیون ریال |
| کانتینر خاص OT & FR | 40 فوت | ۱ میلیارد ریال |
| کانتینر یخچالی REF | 20 فوت | ۷۵۰ میلیون ریال |
| کانتینر یخچالی REF | 40 فوت | ۱.۵ میلیارد ریال |
| وجوه سپرده (پیش‌پرداخت) نقدی در سال ۱۴۰۱ | ||
| کانتینر | 20 فوت | 40 فوت |
| کانتینر DC & HC | ۲۰,۰۰۰,۰۰۰ ریال | ۴۰,۰۰۰,۰۰۰ ریال |
| کانتینر خاص OT & FR | ۴۰,۰۰۰,۰۰۰ ریال | ۸۰,۰۰۰,۰۰۰ ریال |
| یخچالی | ۶۰,۰۰۰,۰۰۰ ریال | ۱۲۰,۰۰۰,۰۰۰ ریال |
آیا خرده بار شامل دموراژ می‌شود؟
به‌طورکلی، خرده بار شامل دموراژ نمی‌شود. دلیل این امر این است که در مورد خرده بار، کانتینر به‌محض ورود به بندر تخلیه می‌شود و بارها به انبار گمرک منتقل می‌شوند. در این حالت، صاحب کالا فقط باید هزینه‌های انبارداری را بپردازد و مشمول جریمه این جریمه نخواهد شد.
به‌طورکلی، برای تعیین اینکه آیا خرده بار شامل Demurrage می‌شود یا خیر، باید به شرایط قرارداد و عرف و رویه حاکم بر معامله توجه کرد.
دیسپچ یعنی چه؟
دیسپچ نقطه مقابل Demurrage است و در حمل‌ونقل به معنای تخلیه یا بارگیری زودتر از موعد مقرر کالا است. در واقع زمانی که صاحب کالا یا اجاره‌کننده کشتی یا کانتینر، محموله را زودتر از زمان مشخص شده در قرارداد تخلیه یا بارگیری می‌کند، مشمول پاداش یا تخفیف در کرایه حمل می‌شود. این پاداش یا تخفیف به‌عنوان دیسپچ شناخته می‌شود.
تشویق صاحب کالا یا اجاره‌کننده کشتی یا کانتینر به تخلیه یا بارگیری سریع‌تر محموله، افزایش راندمان عملیات حمل‌ونقل، کاهش زمان توقف کشتی یا کانتینر در بندر و کاهش هزینه‌های حمل‌ونقل برخی از مزایای دیسپچ است.
تفاوت دیسپچ و دموراژ
همان‌طور که اشاره شد دموراژ یا حق توقف، جریمه‌ای است که به صاحب کالا یا شرکت حمل‌ونقل، در صورت عدم تحویل کانتینر یا کشتی در زمان تعیین شده، تعلق می‌گیرد و دیسپچ زمانی صورت می‌گیرد که کالا زودتر از موعد مقرر تخلیه شود. در واقع دیسپچ دقیقا در نقطه مقابل Demurrage قرار می‌گیرد.
در ادامه به بررسی تفاوت‌های میان دیسپچ و دموراژ می‌پردازیم:
دیسپچ:
- پاداش یا تخفیف در کرایه حمل به دلیل تخلیه یا بارگیری زودتر از موعد مقرر محموله
- تشویق به تخلیه یا بارگیری سریع‌تر محموله
- افزایش راندمان عملیات حمل‌ونقل
- کاهش زمان توقف کشتی یا کانتینر در بندر
- کاهش هزینه‌های حمل‌ونقل
دموراژ:
- جریمه دیرتر تخلیه یا بارگیری محموله از موعد مقرر
- جریمه به دلیل عدم تعهد به قرارداد حمل‌ونقل
- افزایش هزینه‌های حمل‌ونقل برای صاحب کالا
- ایجاد تاخیر در زنجیره تامین
استریپ در دموراژ به چه معناست؟
استریپ در دموراژ به عملیات تخلیه و ترخیص سریع بار از کانتینر به‌منظور جلوگیری از پرداخت جریمه Demurrage اشاره دارد.
استریپ به‌عنوان یک راه‌حل برای کاهش یا حذف جریمه دموراژ به کار می‌رود. در این روش، بار به‌محض ورود به گمرک و هم‌زمان با خروج از کانتینر، مستقیماً به‌وسیله کامیون بارگیری شده و به سمت انبار صاحب کالا منتقل می‌شود. در این صورت، کانتینر به‌سرعت تخلیه شده و می‌توان آن را به شرکت حمل‌ونقل تحویل داد.
چرا هزینه دموراژ به وجود می‌آید؟
عوامل گوناگونی باعث ایجاد این هزینه می‌شوند برخی از اصلی‌ترین دلایل عبارت‌اند از:
- تأخیر در حمل‌ونقل: اگر به دلیل مشکلات مربوط به حمل‌ونقل، مانند خرابی کامیون یا ترافیک، کانتینر به‌موقع به مقصد نرسد، صاحب کالا مشمول جریمه Demurrage خواهد شد.
- آگاهی نداشتن صاحب کالا: در بسیاری از موارد صاحب کالا درباره هزینه دموراژ اطلاعی نداشته و این موضوع باعث رخ‌دادن این موضوع می‌شود.
- تأخیر در انجام تشریفات گمرکی: ترخیص کالا از گمرک فرایندی زمان‌بر است که شامل مراحل مختلفی مانند بررسی اسناد، پرداخت عوارض و … می‌شود. اگر این فرایند به دلیل نقص در مدارک، عدم پرداخت به‌موقع عوارض یا سایر مشکلات با تأخیر مواجه شود، صاحب کالا مشمول جریمه خواهد شد.
- بازرسی کانتینر: ممکن به دلیل بازرسی کانتینر توسط پلیس کانتینرها برای مدت‌زمان طولانی‌تری نگهداری شود و این موضوع هزینه دموراژ کانتینر را به همراه داشته باشد.
- اختلاف میان صاحب کالا و شرکت کشتیرانی: ممکن است میان شرکت کشتیرانی و صاحب کالا اختلافاتی دررابطه‌با هزینه‌های حمل و سایر موارد وجود داشته باشد و این موضوع باعث رخ‌دادن این موضوع می‌شود.
چگونه می‌توان از به وجود آمدن دموراژ و خسارات جلوگیری کرد؟
برای جلوگیری از به‌وجودآمدن Demurrage و خسارات آن، می‌توان اقدامات پیشگیرانه مختلفی را انجام داد برخی از این اقدامات عبارت‌اند از:
- قبل از حمل کالا، برنامه‌ریزی دقیقی برای تمام مراحل حمل‌ونقل، از جمله زمان بارگیری، حمل‌ونقل، ترخیص کالا و تحویل آن به مقصد انجام دهید. پیش‌بینی زمان تقریبی موردنیاز برای هر مرحله و درنظرگرفتن احتمالاتی مانند تأخیر در گمرک یا ترافیک، به شما در برنامه‌ریزی دقیق‌تر کمک می‌کند.
- با یک شرکت حمل‌ونقل معتبر و باتجربه که به تعهدات خود عمل می‌کند، قرارداد ببندید. سابقه و عملکرد شرکت حمل‌ونقل را بررسی کنید و از تعهد آنها به زمان‌بندی و ارائه خدمات باکیفیت اطمینان حاصل کنید.
- تمام اسناد و مدارک موردنیاز برای ترخیص کالا را به طور کامل و دقیق آماده کنید.
- به طور مداوم وضعیت محموله خود را پیگیری کنید و از موقعیت مکانی و زمان تقریبی رسیدن آن به مقصد آگاه باشید. این کار به شما کمک می‌کند تا در صورت بروز هرگونه مشکل، به‌سرعت اقدامات لازم را انجام دهید.
- با شرکت حمل ارتباط داشته باشید و در صورت بروز هرگونه مشکل یا تأخیر در حین حمل‌ونقل، با شرکت حمل‌ونقل تماس گرفته و موضوع را پیگیری کنید.
- برای جلوگیری از تأخیر در ترخیص کالا، لازم است صاحب کالا یا ترخیص‌کار نسبت به تکمیل صحیح مدارک و پرداخت به‌موقع عوارض اقدام کنند.
کلام آخر
دموراژ به‌عنوان نوعی جریمه برای تأخیر در تخلیه و بارگیری کانتینر و بازگرداندن آن به شرکت حمل‌ونقل در نظر گرفته می‌شود. در این مقاله تلاش کردیم تا شما عزیزان را با این مفهوم و نحوه محاسبه آن آشنا کنیم و نکاتی کاربردی برای جلوگیری از به‌وجودآمدن Demurrage و خسارات ذکر نمودیم.
درصورتی‌که سوالی درباره این مفهوم دارید حتما از طریق بخش نظرات با ما به اشتراک بگذارید. همچنین برای مشاوره تخصصی در زمینه حمل و ترخیص بین‌الملل از طریق تماس با شماره 02142281 یا اپلیکیشن پست بین المللی با کارشناسان ما در ارتباط باشید.
سوالات متداول
دموراژ یعنی چه؟
دموراژ یا حق توقف، جریمه‌ای است که به دلیل تأخیر در تحویل کانتینر به شرکت حمل‌ونقل توسط صاحب کالا یا نماینده وی (ترخیص‌کار) تعلق می‌گیرد.
چگونه می‌توان از جریمه دموراژ جلوگیری کرد؟
انجام سریع و دقیق‌تر تشریفات گمرکی، سپردن مراحل حمل به شرکت‌های معتبر و برنامه‌ریزی دقیق‌تر برای حمل‌ونقل برخی از راهکارهای کاربردی برای جلوگیری از دموراژ است.
دموراژ درمورد کشتی های داخلی هم بکار برده میشه ؟ منظورم به مقاصد داخل ایران؟