زمانیکه بار می‌خواهد از گمرک ترخیص شود، باید پیش از خروج توسط کارشناسان و بازرسان گمرک بررسی شود. یکی از ملاک‌های ارزش‌گذاری کالا نیز وزن آن است و هنگام خروج محموله باید وزن فعلی بار با مقدار وزنی که اظهار شده و در بارنامه ثبت گردیده، تطابق داشته باشد.
درصورتیکه تفاوتی میان آن‌ها وجود داشته باشد، کسر تخلیه رخ داده است. این مفهوم یکی از رایج‌ترین تخلفات گمرکی به حساب می‌آید که به دلایل مختلفی ایجاد می‌شود و صاحب کالا درصورت چنین مشکلی باید جریمه آن را پرداخت کند.
اما کسر تخلیه دقیقا چه شرایطی دارد و چگونه می‌توان از بروز آن جلوگیری کرد؟ برای آنکه پاسخی برای این پرسش‌ها پیدا کنید، با پست بین المللی پی اس پی همراه باشید.
آنچه در این مطلب می خوانید:
تعریف کسر تخلیه چیست؟
هنگام ترخیص کالا از گمرک و باسکول بار باید وزن محموله‌تان کاملا مطابق با اظهارنامه، پکینگ لیست یا بارنامه باشد. اگر اعداد مطابق همدیگر نباشند، شما طبق ماده 110 قانون باید به خاطر کسر تخلیه جریمه شوید.
به صورت کلی پیش از اظهار کردن کالا، یا وزن کالا در نظر گرفته می‌شود یا تعداد آن. وقتی هم باسکولی (وسیله اندازه‌گیری وزن بار) که در مبدا قرار داشته عددی را به شما نشان می‌دهد، همان مقدار (وزن ناخالص بار) در بارنامه و سایر اسناد ثبت می‌شود. سپس سایر تشریفات گمرکی و عملیات‌ها انجام می‌گردد تا اینکه برای آخرین بار باید وزن کالا اندازه‌گیری شود. همانطور که گفته شد اگر همه چیز درست پیش رفت، بار ترخیص می‌شود و اگر وزن بار کم یا زیاد باشد، مشمول جرایم نقدی خواهید شد.
آیا کسر تخلیه تخلف است؟
طبق قانون کسر تخلیه ای یک تخلف گمرکی محسوب می‌شود. حتی می‌توان از دو منظر این مفهوم و تبعات آن را بررسی کرد. وقتی از منظر گمرک به این موضوع نگاه کنیم، گمرک موظف است تا تفاوت داشتن یا نداشتن وزن ارسال شده و وزن فعلی (هنگام خروج و در محوطه خروجی گمرک) را مشخص کند.
اگر تفاوتی وجود داشت، صاحب بار باید به مقدار ارز نیمایی که به صورت اضافه اخذ شده است، دلار آزاد بخرد و به عنوان جریمه آن را تحویل بانک مرکزی بدهد. در چنین شرایطی سود چندانی نصیب صاحب کالا نخواهد شد.
اما زمانیکه از منظر بانک به این موضوع نگاه کنیم، شرایط متفاوت می‌شود. هنگام واردات و صادرات تجار باید از اعتبار اسنادی LC استفاده کنند. این اسناد نشان از تعهد بانک به خریدار و فروشنده کالا دارد و زمانیکه خریدار نتواند هزینه‌های معامله را پرداخت کند، بانک موظف به پرداخت آن است. البته زمانیکه تاییدیه حمل محموله خریداری شده را دریافت کند، وجه موردنظر را می‌پردازد. به نوعی بانک تا زمان انجام تعهدات، صاحب کالای وارداتی یا صادراتی است.
پس از روی کار آمدن سامانه جامع تجارت و اتصال بانک به سیستم‌های ثبت سفارش کالا، بانک نیز باید هر اطلاعاتی را که در این سیستم‌ها ثبت می‌شود بررسی کند، تامین ارز انجام دهد، و کد رهگیری برای ترخیص را به اظهارکننده کالا بدهد. حال در این بین وقتی که کسر تخلیه پیش بیاید، بانک به عنوان نماینده دولت وظیفه دارد تا این موضوع را گزارش دهد و درباره نحوه تأمین ارز و میزان کالای واردشده در ازای آن ارز تحقیق کند.
عوامل ایجاد کسر تخلیه چیست؟
گاهی اوقات پیش می‌آید که مشکل کسر تخلیه از اطلاعات اشتباهی است که در اظهارنامه ثبت شده است و صاحب بار ادعا دارد که همه چیز درست و قانونی پیش رفته و یک اشتباه سهوی باعث چنین مشکلی شده است. برای این کار باید با بانک و گمرک مکاتبه کرد و درصورت بررسی و تایید این مشکل حل خواهد شد.
علاوه‌بر خطای انسانی که شامل ثبت اطلاعات غلط و تقلبی می‌شود، عوامل فنی نیز در این امر تاثیرگذار هستند. خراب شدن باسکول، بسته‌بندی خراب کالا و نواقص موجود در تجهیزات حمل‌ونقل نیز می‌تواند نتیجه را تغییر دهد.
گاهی نیز هنگام واردات و صادرات متوجه می‌شوید که قوانین گمرکی و تعرفه‌های دو کشور مبدا و مقصد باهمدیگر تفاوت دارند و همین تفاوت‌ها باعث مشکلات گوناگونی شده است.
چه کالاهایی شامل کسر تخلیه نمی‌شوند؟
اگر باری که قصد خروج از گمرک را دارد، کمتر از سه درصد تفاوت وزنی با مقداری داشته باشد که در سامانه جامع تجارت و بانک ثبت شده است، در این صورت این مقدار کم تلورانس درنظر گرفته می‌شود و بانک بدون هیچ مشکلی کار را پیش می‌برد. هرچند در عمل این فرآیند ممکن است کمی زمان‌بر باشد و باید برای اثبات آن تلاش کرد.
مدت زمان رفع تعهد به بانک چقدر است؟
همانطور که توضیح دادیم نقش بانک در تامین ارز و بررسی کلیه اسناد ترخیص کالا بسیار پررنگ است و وقتی بانک برای خرید کالا به تجار ارز اختصاص می‌دهد، تنها تا سه ماه به آن‌ها فرصت می‌دهد تا کلیه بدهی‌ها و تعهدات خود را پرداخت و رفع کنند. در غیر این صورت بانک نیز پرونده را به تعزیرات حکومتی می‌فرستد و در سیستم بانکی سابقه این فرد منفی خواهد شد.
پس حتما توجه داشته باشید که کسر تخلیه گمرکی نداشته باشید تا بتوانید در عرض سه ماه کارهای خود را به اتمام برسانید.
چگونه می توانیم از بروز کسر تخلیه جلوگیری کنیم؟
کسر تخلیه باعث ضرر و زیان مالی فراوانی می‌شود و کل فرآیند واردات و صادرات را مختل می‌کند. صاحب کالا باید پیش از هر کاری با یک فروشنده معتبر خارجی همکاری کند، ترخیص کاری حرفه‌ای و مجرب داشته باشد و بار خود را بیمه و کلیه مجوزها و مدارک را تهیه کرده باشد.
از طرف دیگر، وقتی از طرف فروشنده کالا یک پکینگ لیست کامل و درستی را گرفته باشید، درصورت کسر تخلیه و تفاوت وزنی می‌توانید این مشکل را حل کنید و ثبت سفارش خود را براساس وزن نهایی و جدید تطبیق دهید. چراکه ثبت سفارش برطبق وزن حدودی کالا و قبل از حمل بار صورت می‌گیرد.
معمولا وقتی این اقدامات از قبل به خوبی انجام شده باشد، کسر تخلیه به‌ندرت رخ خواهد داد اما درصورتی که این اتفاق افتاد باید از فروشنده کالا یا شرکت بازرگانی یا گمرک یا بانک شکایت کنید و از بیمه و ضمانت‌های کالا بهره ببرید.
نتیجه‌گیری
در این مقاله به بررسی مفهوم کسر تخلیه گمرک و حساسیت و اهمیت آن در پروسه ترخیص کالا از گمرک پرداختیم. پس باید بدانید که یکی از ملاک‌های ارزش گمرکی کالا میزان وزن آن است که در ابتدا و انتهای پروسه حمل بار و ترخیص سنجیده می‌شود و باید با همدیگر یکسان باشند.
درصورت هرگونه پرسشی در خصوص قوانین گمرکی و خدمات ترخیص کالا از گمرک می‌توانید با کارشناسان پی اس پی به شماره 02142281 تماس بگیرید.
سوالات متداول
مجازات کسر تخلیه چیست؟
اگر تفاوت وزنی میان وزن اولیه کالا و وزن نهایی کالا هنگام خروج از گمرک وجود داشته باشد، صاحب بار موظف است تا به مقدار ارز نیمایی که به صورت اضافه (مابه‌التفاوت وزن کالا) از بانک دریافت کرده، دلار آزاد بخرد و آن را تحویل بانک مرکزی دهد.
چگونه می‌توان میزان کسر تخلیه را متوجه شد؟
1- وارد سامانه جامع تجارت شوید.
2- به ترتیب وارد بخش‌های «عملیات گمرکی، واردات، مدیریت اظهارنامه‌های واردات، جزئیات» شوید.
3- پس از ورود به بخش جزئیات، میزان وزن ناخالص ثبت شده برای کد ساتا را می‌بینید.
4- درنهایت وارد بخش پروانه عبوری می‌شوید و در آنجا وزن ناخالص باسکول گمرک ثبت شده است.
