اینکوترمز چیست؟ + بررسی 11 قانون اینکوترمز

آیا تابه‌حال تجربه واردات و صادرات کالا را داشته‌اید؟ آیا بازرگانان کشورهای خارجی را می‌شناسید و با آن‌ها قرارداد بسته‌اید؟ اگر پاسخ‌تان مثبت است، حتما نام اینکوترمز (incoterms) نیز به گوشتان خورده است.

در دهه‌های گذشته اگر تجار و بازرگانان می‌خواستند در سطوح بین‌المللی به خرید و فروش کالا بپردازند، همواره اختلاف نظرهایی به وجود می‌آمد؛ از نحوه حمل‌ونقل بار گرفته تا پرداخت هزینه‌ها و تعهدات طرفین. سال‌ها به همین منوال گذشت تا اینکه از سوی اتاق بازرگانی بین‌المللی تصمیم گرفته شد تا برای یکپارچه کردن تجارت جهانی و نبود هیچگونه مشکلی قوانینی یکسان و همگانی برای تمامی کشورها وضع گردد.

به همین خاطر امروزه هر تاجری برای خرید و فروش کالا و حمل‌ونقل بین‌المللی بار خود باید به این مجموعه قوانین پایبند باشد. برای آنکه با قواعد و اهداف اینکوترمز بیشتر آشنا شوید و بدانید دقیقا اینکوترمز چیست، با پست بین المللی پی اس پی همراه باشید.

پی اس پی در حوزه حمل و نقل بین المللی، ترخیص کالا و واردات و صادرات فعالیت می‌کند. برای کسب اطلاعات بیشتر با شماره 02142281 تماس بگیرید.

اینکوترمز چیست؟

اینکوترمز مجموعه‌ای از اصطلاحات تجاری است که برای اولین بار اتاق بازرگانی بین‌المللی (ICC) آن را منتشر کرد. این قوانین و اصطلاحات در رابطه با حقوق تجارت بین‌الملل است و مسئولیت‌های صادرکنندگان و واردکنندگان را در مراحل مختلف معامله مشخص می‌نماید.

این مفهوم به صورت گسترده در معاملات جهانی کاربرد دارد و دولت‌ها، مقامات قانونی و متخصصان در سراسر دنیا مقررات آن را پذیرفته‌اند و حتی به شوراهای تجاری، دادگاه‌ها و وکلای بین‌المللی نیز توصیه می‌کنند که از بندها و روش‌های اینکو ترمز استفاده کنند.

به بیان دیگر یک معامله بین‌المللی از چندین بخش اصلی تشکیل شده است. خریداران و فروشندگان نیز پیش از آنکه قرارداد را بنویسند و امضا کنند، باید چندین موضوع مهم را روشن کنند تا در آینده تعهدهای طرفین مشخص باشد.

این موضوعات شامل موارد زیر است:

1. تدارکات و حمل‌ونقل بین‌المللی
2. بیمه کردن بار
3. اسناد و مدارک
4. ترخیص کالا از گمرک
5. هزینه‌ها و ریسک‌ها
6. وظایف و مسئولیت‌ها

به صورت کلی اهداف incoterms را می‌توان کاهش یا حذف تفاسیر متفاوت از قوانین در کشورهای مختلف دانست تا درنهایت به یک ساختار منظم و ثابت منجر شود. درواقع هر کشوری قوانین، قواعد و فرهنگ متفاوتی دارد و همین عوامل بر روی تجارت‌های خارجی اثر می‌گذارد و باعث ایجاد اختلاف می‌شود. در همین جاست که اینکوترمز به کمک خریدار و فروشنده می‌آید و تفاوت‌ها را به حداقل می‌رساند.

البته هرچند سال یک بار باتوجه به تحولات و شرایط تجارت جهانی بخشی از قراردادهای اینکوترمز تغییر می‌یابد و بازرگانان و فعالان این صنعت ملزمند که نسخه جدید آن را مطالعه کنند.

اینکوترمز مخفف چیست؟ و نحوه دسترسی به آن

Incoterms مخفف کلمه International Commercial Terms است که در زبان فارسی به اصطلاحات تجارت بین‌المللی معنا می‌شود. اما واژه اینکوترمز رواج و کاربرد بیشتری در تمام کشورها دارد و یکی از موارد مهم در بازرگانی خارجی محسوب می‌شود.

به‌علاوه اگر بخواهید برای معاملات تجاری خود از این اصطلاحات و قوانین آن استفاده کنید، به راحتی می‌توانید با مراجعه به وبسایت اتاق بازرگانی بین‌الملل (ICC) این سند را در قالب چاپی و دیجیتال داشته باشید. خبر خوب آن است که اینکوترمز به 29 زبان زنده دنیا ترجمه شده که زبان فارسی نیز جزئی از آن است.

همچنین ICC برای معرفی بهتر اصطلاحات و قوانین اینکوترمز، همواره رویدادها و دوره‌های آموزشی در سرتاسر دنیا برگزار می‌کند. حتی گاهی دوره‌های آنلاینی نیز برقرار می‌شود که با ثبت‌نام و شرکت در آن‌ها می‌توانید گواهینامه مربوطه را دریافت کنید.

قوانین اینکوترمز چیست و انواع آن

اگر می‌خواهید بدانید انواع اینکوترمز چیست، در ادامه با ما همراه باشید.

نوع اول اینکوترمز با حرف E

Ex Works (تحویل درب کارخانه)

براساس این اصطلاح فروشنده موظف است که کالای موردنظر را به هر مکانی که تعیین شده منتقل کند و پس از تحویل آن به خریدار دیگر هیچ تعهدی نسبت به معامله ندارد. یعنی خریدار پس از آن باید به تنهایی هزینه‌های حمل‌ونقل، بارگیری، گمرک، بیمه و … را بدهد. گفتنی‌ست، EXW نیز مخفف واژه Ex Works است.

نوع دوم از اینکوترمز با حرف F

Free Carrier (تحویل کالا به حمل کننده)

در این روش محل تحویل بار بیشترین اهمیت را دارد. یعنی اگر فروشنده تعیین نماید که کجا کالا را به مشتری خود تحویل می‌دهد، باید تمامی مسئولیت‌های کالای فروخته شده را نیز برعهده بگیرد. اما اگر خریدار مکان موردنظر را مشخص کند، تمامی هزینه‌ها و ریسک‌های حمل بار با خود خریدار است. باید بدانید FCA نیز مخفف واژه Free Carrier است.

Free Alongside Ship (تحویل در کنار کشتی)

مخفف این اصطلاح FAS است و به این معناست که فروشنده تازمانیکه کالای خود را تحویل کشتی ندهد، تمامی خطرات و هزینه‌های حمل برعهده اوست اما پس از تحویل بار، خریدار است که باید ادامه این روند را طی نماید.

Free On Board (تحویل کالا بر روی عرشه کشتی در مبدا)

FOB مخفف عبارت  Free on Board است و مفهوم آن به موقعیتی اشاره دارد که فروشنده بار خود را تنها بر روی عرشه کشتی تحویل خریدار دهد. پس از آن دیگر مسئولیتی بر گردن فروشنده نیست و کارش تمام شده است.

نوع سوم از اینکوترمز با حرف C

Cost and Freight (هزینه و کرایه حمل)

این اصطلاح که با اینکوترمز CFR نیز شناخته می‌شود، مربوط به حمل‌ونقل دریایی‌ست. این قانون به این معناست که وقتی بار در کشتی به خریدار تحویل داده می‌شود، دیگر هیچگونه مسئولیتی برعهده فروشنده نیست و به جز هزینه حمل‌ونقل و جابه‌جایی، باقی هزینه‌های بیمه بار برعهده خریدار خواهد بود.

Cost, Insurance and Freight (هزینه، بیمه و کرایه حمل کالا)

اینکوترمز CIF نیز درباره حمل‌ونقل دریایی‌ست که براساس آن وقتی کالا به عرشه کشتی انتقال می‌یابد، دیگر هیچ تعهدی بردوش فروشنده نیست اما تا پیش از آن باید هزینه عقد قرارداد، بیمه و حمل کالا را پرداخت کند.

Carriage Paid To (کرایه حمل تا مقصد پرداخت شده است)

اینکوترمز CPT مشمول حمل و نقل هوایی و دریایی می‌شود و شرایطی را توصیف می‌کند که در آن کالا به مقصدی که خریدار مشخص کرده است، فرستاده می‌شود و تا به اینجای کار تمامی هزینه‌های عقد قرارداد و حمل کالا برعهده فروشنده است. اما بعد از تحویل بار خریدار عهده‌دار تمامی کارها می‌شود.

Carriage and Insurance Paid to (کرایه و بیمه حمل پرداخت شده است)

این اصطلاح اینکوترمز که به CIP نیز شناخته می‌شود، بسیار شبیه به CPT است. یعنی کالا تا زمانیکه به مقصد برسد، فروشنده باید تمامی هزینه‌ها و مسئولیت‌ها را تقبل کند اما پس از تحویل بار خریدار باید مسئولیت‌ها را بپذیرد. تنها تفاوت این دو آن است که کالا در زمان بارگیری توسط فروشنده بیمه شود تا از خسارات احتمالی جلوگیری کند.

نوع چهارم از اینکوترمز با حرف D

Delivered at Place Unloaded (تحویل در مکان تخلیه )

قانون DPU به این معناست که پیش از آنکه فروشنده بار را تحویل فرودگاه یا بندر بدهد، موظف است تا هزینه‌های بسته‌بندی، بارگیری، تشریفات قانونی، ترخیص کالا در گمرک، مجوز واردات و عوارض و حقوق گمرک را پرداخت کند. اما وقتی کالا به دست خریدار برسد و بار تخلیه شود، فروشنده در تمامی جوانب سلب مسئولیت خواهد شد.

Delivered at Place (تحویل در نقطه‌ای معین در کشور مقصد)

قانون DAP برای تمام شیوه‌های حمل‌ونقل به کار می‌رود و به شرایطی اطلاق می‌شود که فروشنده باید تمامی مراحل حمل‌ بار را انجام دهد و در مقابل خریدار هزینه‌ها را پرداخت نماید. گفتنی‌ست تنها فرق میان روش DAP با DPU در این است که در DPU مکانی واحد برای تخلیه بار وجود ندارد اما در DAP کالا در مقصد نهایی تخلیه می‌شود.

Delivered Duty Paid (تحویل در مقصد با پرداخت حقوق و عوارض گمرکی)

قانون DDP مشخص می‌کند که بیشترین مسئولیت‌ها برعهده فروشنده و کمترین آن برعهده خریدار است. درواقع به جز تخلیه بار، تمامی هزینه‌ها و خطرات بر دوش فروشنده است. ذکر این نکته ضروری‌ست که اگر در جریان کار، هزینه‌های اضافی و تاخیر بسیار پیش بیاید، فروشنده ضرر فراوانی خواهد کرد و به همین خاطر باید در عقد قراداد بسیار محتاط عمل کند.

اصطلاحات اینکوترمز

تا به اینجای کار با قوانین اینکوترمز آشنا شدید و مفاهیم قواعد آن را درک کردید. با این حال یک سری اصطلاحات تخصصی و کلی در متن Incoterms وجود دارد که اگر آن‌ها را نشناسید، درک درستی از قوانین تجارت بین‌المللی نخواهید داشت. به‌علاوه پیشنهاد می‌کنیم برای آشنایی بیشتر با سایر مفاهیمی که در این حوزه وجود دارد، حتما سری به مقاله اصطلاحات واردات و صادرات بزنید.

1. Delivery: زمانی‌ست که فروشنده کالا را به خریدار تحویل داده و تمامی مسئولیت‌های نگهداری بار را به او واگذار کرده است.
2. Arrival: در این نقطه همه هزینه‌های حمل‌ونقل بار پرداخت می‌شود.
3. Free: به این معناست که فروشنده باید کالاها را به مقصدی که تعیین شده ببرد تا حمل بار صورت بگیرد.
4. Carrier: به هر شخصی گفته می‌شود که مطابق با قرارداد وظیفه دارد تا حمل‌ونقل کالا را به هر روشی (دریایی، زمینی، هوایی) انجام دهد. ممکن است حمل بار ترکیبی از چند روش نیز باشد.
5. Freight Forwarder: زمانیکه شرکت قبول کند که باربری کالا برعهده اوست و یا در بخشی از روند حمل کالا مشارکت نماید.
6. Terminal: این اصطلاح به هر مکان سرپوشیده و بازی اطلاق می‌شود. همانند: انبار، پارکینگ، گاراژ کانتینرها یا ترمینال بار جاده‌ای، ریلی، یا هوایی.
7. To clear for export: این اصطلاح به زمانی اشاره دارد که باید گواهی ترخیص صادراتی و مجوزهای قانونی صادرات کالا اخذ شود.
8. Risk: در اینکوترمز همواره مشخص می‌شود که کدام یک از طرفین قرارداد، یعنی فروشنده یا خریدار، باید ریسک خطرات تجارت را بپذیرد.
9. Cost: در هر تجارتی هزینه‌های مختلفی وجود دارد که باید فردی آن را تقبل کند. از هزینه حمل از کشور مبدا تا کشور مقصد گرفته تا بیمه کردن کالا و هزینه‌های گمرک و بازرسی و غیره.
10. Responsibility: هر معامله‌ای برای آنکه قانونی و حرفه‌ای به سرانجام برسد، نیاز دارد تا مدارک و مجوزهایی را داشته باشد. در اینکوترمز به خوبی تعیین شده که طرفین قرارداد هرکدام چه مسئولیت‌هایی را بپذیرند تا کارها به راحتی تقسیم شود.

مزایا و محدودیت‌های اینکوترمز

تابه اینجای مقاله می‌دانید که اینکوترمز چیست و چه قوانینی و شرایطی دارد. با این حال برای شناخت بهتر و عمیق‌تر از این سند بین‌المللی بهتر است با مزایا و محدودیت‌های آن آشنا شوید. اگر تمام جوانب اینکوترمز را نشناسید، از حدود اختیارات خود به عنوان یک خریدار یا بازرگان خبر نخواهید داشت و در آینده دچار خسارات و ضررهای مالی زیادی می‌شوید و وقت و انرژی فراوانی نیز از شما گرفته می‌شود.

پس با مطالعه و شناخت یازده شرط اصلی و شروط فرعی آن، این مزایا را تجربه خواهید کرد:

• تفسیر غلطی از مناسبات تجاری طرف مقابل خود نخواهید داشت.
• نظارتی صحیح بر روی هزینه‌های بیمه و حمل بار خواهید داشت.
• می‌دانید که چه میزان زمان لازم است تا بار تحویل داده شود.
• از روش حمل‌ونقل بین‌المللی معامله خود باخبر می‌شوید.
• چگونگی تقسیم هزینه‌ها و خطرات کار را خواهید شناخت.
• به نوعی یک ضمانت اجرا از طرف معامله خواهید داشت که ملزم است تا قوانین را رعایت کند.

حالا که با مزایای اینکوترمز آشنا شدید، بهتر است برخی از محدودیت‌های آن را نیز بشناسید:

• اشاره نکردن به مبلغ پرداختی و نیز روش‌های پرداخت در معامله
• اشاره نکردن به انتقال مالکیت کالا و نقض قرارداد و مسئولیت بار
• نمی‌توان از آن به‌جای قرارداد رسمی بین طرفین معامله استفاده کرد.
• به امور قضایی و حل‌وفصل اختلافات نمی‌پردازد.
• تنها تعهدات طرفین را تعیین می‌کند و تبعات عدم انجام آن‌ها را ذکر نمی‌کند.
• هر دو طرف قرارداد باید به تنهایی به موضوع بیمه بپردازند. زیرا مسئولیت بیمه کالا به جز اصطلاحات گروه C در هیچ گروهی عنوان نشده است.

تاریخچه اینکوترمز چیست؟

از قرن هفدهم میلادی بود که به خاطر پیشرفت صنعت کشتی‌رانی و گسترش ارتباطات بین‌المللی، کشورهای مختلف شروع به تجارت خارجی کردند و به شیوه‌ای نوین با بازرگانان سایر سرزمین‌ها ارتباط گرفتند. با این حال به دلیل تفاوت‌های زبانی و فرهنگی، مشکلات متعددی برای تجار به وجود می‌آمد.

سرانجام در سال 1921، اتاق بازرگانی بین‌المللی سندی با عنوان اینکوترمز را تنظیم کرد و در سال 1923 به صورت رسمی منتشر شد. از آن سال تا به الان این سند به بسیاری از تجار کمک کرده تا معاملات خود را بدون هیچگونه مشکل و اختلافی به سرانجام برسانند.

اینکوترمز با یازده قانون اصلی خود تلاشی‌ست برای یکسان کردن مفاهیم و اصطلاحات و تفسیر مشخص از آن‌ها. هرچند که از همان ابتدا قوانین آن به این تعداد نبود و به مرور زمان و برحسب نیاز جوامع تکمیل شد.

برای مثال در سال 1953 بود که برای اولین بار دو قاعده جدید FOT و FOR به این سند اضافه شدند و شرایطی را برای حمل‌ونقل ریلی وضع کردند. در آن دوران اصطلاحات اینکوترمز به هشت عدد می‌رسید.

از دیگر بازنگری‌های این مفهوم، می‌توان به سال 1967 اشاره کرد که اتاق بازرگانی بین‌المللی (ICC) تصمیم گرفت تا دو قاعده جدید دیگر به نام‌های DDP و DAF را به این سند اضافه کند تا تعداد آن به عدد 10 برسد.

در سال‌های 1976 و 1980 نیز باز هم اینکوترمز بازنگری شد و به خاطر اهمیت بالای حمل و نقل دریایی و مباحث بیمه در آن دوران، دو قاعده CIP و CPT نیز اضافه شدند.

در سال‌های 2000 و 2010 نیز بار دیگر اصطلاحات اینکوترمز تحولاتی داشت و به اهمیت اسناد الکترونیکی به جای اسناد کاغذی توجه نشان داده شد. این اتفاق نیز نشان می‌داد که در عرصه تجارت بین‌المللی نیز رویکردی همراه و موافق با تحولات عصر ارتباطات و پیشرفت تکنولوژی وجود داشته است.

در سال 2020 نیز جدیدترین نسخه آن عرضه شد تا بازرگانان بتوانند براساس اصطلاحات، قواعد و اهداف آن به واردات و صادرات و پست بین‌المللی بپردازند.

مروری بر مهم‌ترین نکات مقاله

پیش از آنکه مقاله اینکوترمز چیست به پایان برسد، بازرگانان و تجار گرامی باید بدانند که دانستن و عمل به آن ضروری‌ست و صادرات و واردات کالا بدون این سند صورت نمی‌پذیرد. تسلط کافی بر قوانین آن باعث می‌شود که طرف قرارداد نتواند کلاهبرداری کند و در روند خرید و فروش کالا از خود سلب مسئولیت نماید.

به‌علاوه قطعا می‌دانید که حمل و نقل بین المللی یکی از اصلی‌ترین بخش‌های تجارت است. به همین خاطر اگر فروشنده و خریدار نتوانند یک شرکت معتمد و مجرب را پیدا کنند که بتواند پست سریع بین‌المللی داشته باشد، قطعا به مشکل خواهند خورد.

پست سریع بین المللی پی اس پی (pspexpress) از جمله شرکت‌های حمل و نقل بین المللی است که با داشتن ریل اختصاصی در فرودگاه امام خمینی و ترخیص یک روزه کالا از گمرک می‌تواند گزینه‌ای مناسب برای کسب‌وکار شما باشد. پس اگر به واردات و صادرات کالا مشغول هستید، حتما با ۴۲۲۸۱ـ۰۲۱ تماس بگیرید یا اپلیکیشن psp را دانلود کنید و با کارشناسان پی اس پی در ارتباط باشید. همچنین نظرات و پرسش‌های خود را در بخش کامنت برای ما بنویسید.

سوالات متداول