واردات خودرو این روزها خبرساز شده است. پس از آنکه در سال 1397 به طور رسمی به گمرکات اجرایی دستور داده شد تا از واردات خودروی خارجی جلوگیری کنند، بازار این صنعت مهم در داخل کشور دچار تحولات و نوسان‌های شدیدی شد. از بالارفتن سرسام‌آور خودروهای ساخت ایران تا متضرر شدن بسیاری از بازرگانان و واردکنندگان ماشین. تحریم‌های بین‌المللی و افزایش بی‌رویه ارز نیز همه چیز را به این سمت‌وسو برد که تولیدکنندگان و شهروندان ایرانی از کیفیت خودروهای مصرفی راضی نباشند.

سرانجام در زمستان 1401 بود که خبرهایی مبنی بر آزادسازی واردات خودرو به گوش رسید و پنجم دی ماه همان سال، لایحه بودجه سال 1402 تصویب شد. لایحه‌ای که در آن دولت اجازه دارد تا 2 میلیارد دلار خودروی خارجی وارد کشور کند. با این حال؛ بسیاری از کارشناسان دیدگاه‌های مثبت و منفی نسبت به این موضوع دارند. برخی مطمئن نیستند که این اتفاق تاثیر مثبتی بر روی بازار خودرو خواهد داشت و قیمت‌ها و کیفیت محصولات بهتر خواهد شد یا نه. پس برای آنکه جواب پرسش‌های خود را به دست آورید و با تمامی جنبه‌های این موضوع آشنا شوید، با پی اس پی اکسپرس همراه باشید.

واردات خودرو به کجا رسید؟

پس از آنکه موضوع واردات خودروهای کارکرده و دست دوم مطرح شد، قوانین و شرایط متفاوتی از سوی دولت و مجلس تصویب و رد گردید. آخرین اخبار واردات خودرو مربوط به یازدهم اردیبهشت ماه است که مجلس شورای اسلامی درخواست دولت مبنی بر بررسی لایحه الحاق موادی به قانون ساماندهی صنعت خودرو را به صورت دو فوریتی بررسی کرد و در نهایت 162 رای موافق به دست آورد.

این لایحه دوفوریتی باهدف تسهیل کردن واردات و تعادل میان عرضه و تقاضای خودرو در بازار ارائه و تصویب شد و جزئیات آن از این قرار است:

• تمامی خودروها باید تا حداکثر پنج سال عمر کرده باشند.
• استاندارد سازمان ملی استاندارد و سازمان محیط زیست الزامی‌ست.
• واردات خودرو توسط اشخاص حقیقی، بدون کارت بازرگانی امکان‌پذیر است.
• خودرو وارداتی باید از قوانین گمرکی تبعیت کند.
• لغو موانعی که برای رعایت استانداردهای اروپایی درنظر گرفته شده بود.
• لغو وجود نمایندگی در داخل کشور برای تمامی خودروهای نو، کارکرده و ماشین‌آلات راه‌سازی
• به رسمیت شناخته شدن وجود نمایندگی در کشورهای ثالث

هرچند که پیش‌تر هیأت نظارت مجمع تشخیص مصلحت نظام این مصوبه (ورود خودروهای سواری دست دوم) را در قانون بودجه 1402 حذف کرده بود، اما همچنان پیگیری‌ها در این خصوص ادامه دارد.

شایان ذکر است؛ در اردیبهشت 1402 محمدرضا پورابراهیمی، رئیس کمیسیون‌ اقتصادی مجلس، در مصاحبه‌ای عنوان کرده بود که واردات خودرو با منشاء ارز خارجی و با تایید بانک مرکزی هیچ محدودیتی ندارد و خودروهای با پنج سال عمر نیز می‌توانند وارد بازار ایران شوند.

درهرحال تاکنون، وزارت صمت مجوز ورود 100 هزار خودروی وارداتی خارجی را داراست و 1200 خودرو نیز در گمرک هستند تا مراحل ترخیص صورت بگیرد.

شرایط واردات خودرو دست دوم

پس از آنکه در بهمن ماه خبر رفع ممنوعیت واردات خودروهای دست دوم منتشر شد، دولت تصمیم گرفت در اسفندماه نخستین مرحله از ثبت‌نام خودروهای وارداتی را آغاز کند. متقاضیان نیز باید به سامانه یکپارچه فروش خودروهای وارداتی مراجعه و اطلاعات خود را وارد می‌کردند. هرچند که زودتر ثبت‌نام کردن در سامانه هیچ اولویتی به هیچکس نمی‌داد و تنها قرعه‌کشی ملاک اصلی بود.

در ادامه شرایط واردات خودرو را در اولین دوره ثبت‌نام و قرعه‌کشی باهمدیگر مرور می‌کنیم:

• داشتن حساب وکالتی در بانک‌های تجارت، ملت، ملی، صادرات و قرض‌الحسنه مهر ایران
• مبلغ 500 میلیون موجودی حساب وکالتی برای پیش‌پرداخت اولیه و به صورت علی‌الحساب و مسدود شدن آن تا زمان تحویل خودرو
• نداشتن سابقه خرید خودرو صفر از خودروسازان داخلی یا بورس کالا در 48 ماه اخیر
• الزام در داشتن گواهی‌نامه رانندگی
• نداشتن پلاک فعال انتظامی تا هنگام تحویل خودروها

علاوه‌براین صحبت‌هایی درخصوص مهیاشدن شرایط برای افراد بالای 18 سال شد، تا این افراد نیز بتوانند هر ده سال یک بار خودروی وارداتی کارکرده یا صفر را وارد کنند تا در عرض شش ماه تناسبی میان عرضه و تقاضا در بازار داخلی ایجاد بشود.

گفتنی‌ست، مصطفی طاهری، رئیس کمیسیون صنایع و معادن مجلس شورای اسلامی، در فروردین ماه 1402 اعلام کرده بود که براساس بودجه 1402، دولت برای سال 1402 برنامه‌ریزی کرده تا 200 هزار دستگاه خودروی دست دوم وارداتی از گمرک ترخیص شوند. این مقدار، جدا از 100 هزار خودرویی‌ست که قرار بود در سال 1401 وارد کشور شود و هنوز هم کاملا عملیاتی نشده است.

واردات چه خودروهایی ممنوع است؟

هرچند که وزارت صمت و مجلس درتلاشند تا موانع موجود بر سر راه واردات خودروهای وارداتی را از بین ببرند، اما این دو مدل خودرو نمی‌توانند به هیچ وجه وارد کشور شوند:

• ممانعت از واردات خودروهای آمریکایی
• خودروهایی که با استانداردهای کیفی داخل کشور یکسان نیستند.

واردات خودرو مناطق آزاد

چندین سال است که ورود خودروهای باکیفیت خارجی به منطقه آزاد ممنوع شده است. اما سرانجام کمیسیون تلفیق بودجه 1402 به آزادسازی واردات خودرو در مناطق آزاد رای مثبت داد. این تصمیم نیز به خاطر کهنگی و نبود وسایل نقلیه عمومی باکیفیت و کمبود خودروهای سواری مناسب اتخاذ شده است.

تا پیش از این تصمیم، خودروهایی که در مناطق آزاد حضور داشتند، تا 15 سال نیز عمر کرده‌اند و دیگر جزء ماشین‌های سالم و مدرن به حساب نمی‌آیند.

واردات خودرو از بورس کالا چگونه است؟

از زمانی که زمزمه‌های واردات خودرو شنیده شد، وزارت صمت اعلام کرد که خودروهای وارداتی دست دوم قرار است تنها در بورس کالا عرضه شوند و قیمت‌گذاری نیز در همانجا صورت بگیرد. حتی قرار بود در هفته سوم دی ماه نخستین خودروهای وارداتی در بورس کالا عرضه شوند. اما این روند به تاخیر افتاد و تا اسفند 1401 نیز انجام نشد.

سرانجام رئیس بورس و اوراق بهادار اعلام کرد که دیگر تاکیدی بر عرضه شدن خودروها در بورس کالا وجود ندارد و هرگاه شرایط کالا و بورس یکسان بود و مشکلاتی در روند واردات و بازار خودرو وجود نداشت، عرضه در بورس کالا هم انجام می‌شود.

این صحبت‌ها در شرایطی گفته شد که در آیین‌نامه واردات تاکید شده بود خودروهای وارداتی صرفاً در بورس کالا عرضه خواهند شد و تعیین قیمت نیز بر روی تابلو بورس صورت خواهد گرفت. اما هیئت دولت به طور رسمی تصویب کرد که عبارت «خودروهای وارداتی صرفاً در بورس کالا عرضه می‌شود» از بند 2 آیین‌نامه واردات حذف شود.

قیمت خودروهای وارداتی

وزارت صمت درباره قیمت‌گذاری خودروهای وارداتی اعلام کرده است که قیمت خودروها مشخص نیست و درهربار عرضه خودرو، قیمت نهایی معلوم می‌شود و متقاضیان در آن زمان می‌توانند براساس بودجه خود و شرایط خودروی وارداتی انتخابی مناسب داشته باشند.

به‌علاوه قیمت‌گذاری به هیچ عنوان برعهده واردکننده نیست و مانند گذشته امکان این کار را ندارند. نحوه قیمت‌گذاری درحال حاضر مشخص است و همه هزینه‌های قطعی واردات، مالیات بر ارزش افزوده، هزینه پلاک‌گذاری، اسقاط خودرو، بیمه شخص ثالث، کرایه حمل و سایر عوارض قانونی محاسبه خواهد شد تا درنهایت قیمت نهایی خودرو تعیین گردد.

زمان تحویل خودروهای وارداتی

سخنگوی وزارت صمت در فروردین 1402 اعلام کرد نخستین سری خودروهای وارداتی، به احتمال زیاد از اواخر فروردین‌ماه تحویل داده می‌شوند. از آن زمان تاکنون 1108 خودرو وارد و عرضه شده که از این تعداد بیش از 400 دستگاه، چانگان بوده است. پس از عرضه نیز مشتریان باید تکمیل وجه را انجام دهند تا درنهایت خودرو را تحویل بگیرند.

البته طبق گفته مسئولان مربوطه، عرضه خودروها با تعداد بسیار بالاتر و در مدل‌های متنوع‌تر، تقریبا از خردادماه 1402 شروع می‌شود. به‌علاوه قرار است در ادامه، حدود 300 دستگاه هیوندای النترا نیز عرضه شود.

تعرفه گمرکی واردات خودرو دست دوم

تاکنون که در اردیبهشت 1402 هستیم، هیچگونه آیین‌نامه یا مصوبه جدیدی درباره تعرفه جدید گمرکی واردات خودروی دست دوم از سوی وزارت صمت منتشر نشده است. به همین خاطر فعلا تعرفه همان تعرفه 1401 خواهد بود که در بازه 40 تا 75 درصد تعیین گردیده است.

در ادامه شیوه محاسبه تعرفه خودروهای وارداتی را براساس قیمت خودرو و حجم موتور توضیح خواهیم دادیم. البته فعلا نرخ‌های اعلام شده علی‌الحساب هست، چراکه تعرفه نهایی براساس اختلاف قیمتی است که در زمان عرضه خودروها در بورس کالا به دست می‌آید:

سایت واردات خودرو چیست؟

تجار و واردکنندگان خودرو برای آنکه بتوانند خودروهای موردنظر خود را وارد کنند و از سوی دولت مجوزهای لازم را دریافت کنند، باید به سامانه یکپارچه عرضه خودروهای وارداتی به آدرس saleauto.ir مراجعه کنند.

شایان ذکر است که کسانی که می‌خواهند هنگام تخصیص خودرو انصراف دهند، می‌توانند بدون هیچ جریمه‌ای در سامانه درخواست خود را ثبت کنند اما اگر این انصراف در هنگام عقد قرارداد باشد، جریمه شامل حالشان خواهد شد و اولویت تخصیص خودروی آن‌ها از بین خواهد رفت.

آیا با واردات خودرو خودرو ارزان می‌شود؟

مدت‌هاست که بازار خودرو در رکودی سنگین به سر می‌برد و خرید و فروش زیادی صورت نمی‌گیرد. بسیاری از مردم منتظرند تا قیمت‌ها کاهش پیدا کند تا خودروهای داخلی را بخرند و بعضی افراد نیز می‌خواهند منتظر تولیدات وارداتی بمانند. با این حال هیچکس به طور قطع نمی‌تواند درمورد وضعیت کنونی نظری قطعی بدهد.

بسیاری از مردم و صاحب نظران بر این باورند که در صورت باز شدن راه‌های واردات خودروهای خارجی و تعادل میان عرضه و تقاضا، قیمت بازار تکانی اساسی می‌خورد و وضعیت بازار خودرو سروسامانی به خود می‌گیرد. درواقع به خاطر رقابت میان خودروسازان داخلی با خودروهای خارجی و بالابردن سطح کیفیت تولیدات، آرام آرام چنین تعادلی ایجاد خواهد شد. با این حال سیاست‌گذاری‌های داخلی بسیار در این امر تاثیرگذار هستند و نمی‌توان تنها به یک عامل بسنده کرد.

در حال حاضر نیز شاهد رشد بی‌سابقه قیمت خودروهای داخلی و خارجی هستیم و قیمت ارز نیز همه چیز را تحت‌تاثیر قرار داده است. با این حال باوجود چنین عواملی دولت درنظر گرفته است که در سال 1402 دوبرابر سال 1401، یعنی 200 هزار خودرو را وارد کند.

از سوی دیگر بعضی از کارشناسان بر این باورند که حتی اگر قیمت‌ها تغییری کند، تنها بازار خودروهای خارجی تحت‌تاثیر قرار خواهد گرفت و خودروهای ساخت ایران همچنان درگیر مشکلات خود هستند.

برای مثال دبیر انجمن واردکنندگان خودرو اعلام کرده است: «درصورت عملی شدن واردات خودروهای دست دوم خارجی از برندهای مطرح، قیمت 4 میلیاردی امروز برخی خودروهای چینی تا 1.5 میلیارد کاهش پیدا می‌کند.»

خودروهای وارداتی کدامند؟

براساس آخرین اخبار به دست آمده، خبر رسیده است که واردکنندگان می‌توانند از خودروسازان ایتالیایی، ژاپنی، کره‌ای و چینی محصولات موردنظر را تهیه کنند.

اما نخستین خودروهایی که در لیست ثبت سفارش قرار گرفته‌اند عبارتند از: فیات 500، فیات تیپو، هیوندای النترا، هیوندای کونا، هیوندای i10، دانگ فنگ Aeolus Yixuan Max و سه محصول چانگان خواهند بود.

واردکنندگان خودرو چه شرکت‌هایی هستند؟

براساس آخرین اخبار و آماری که در انتهای سال 1401 به طور رسمی منتشر شده است، تاکنون 33 شرکت به وزارت صمت درخواست داده‌اند تا بتوانند یک یا چند برند خودرو را وارد کنند. از میان آن‌ها 20 شرکت تمامی فرآیندها را طی کرده‌اند و 10 شرکت نیز ثبت سفارش نهایی را انجام داده‌اند. البته ممکن است تا بهار 1402 این آمار افزایش پیدا کند.

علاوه‌براین برآورد می‌شود در صورت تایید تمامی ثبت سفارش‌ها، 100 هزار ثبت سفارش به وزارت صمت رسیده باشد.

در ادامه نام شرکت‌هایی را که خواهان واردات خودرو هستند معرفی خواهیم کرد:

• ایران خودرو
• معین خودرو
• ایرتویا
• دیار خودرو
• بهمن موتور
• سایپا
• پارس خودرو
• سایپا – سیتروئن
• تجارت بین‌الملل و پشتیبانی کرمان خودرو
• خودروسازی فردا
• مکث موتور
• آرین موتور پویا
• کوشا خودرو

واردات خودرو سنگین دست دوم

براساس آخرین مصوبات مجلس شورای اسلامی، وزارت صمت اجازه دارد تا انواع خودروهای کشنده، کامیون، اتوبوس، مینی‌بوس، ون و سواری را با عمر حداکثر 5 سال ثبت سفارش کنند. این کار نیز با هدف توسعه و پیشرفت حمل‌ونقل عمومی شهری، کاهش آلودگی هوا و مصرف سوخت، بالارفتن سطح ایمنی خودروها و کاهش سوانح رانندگی و تنظیم بازار صورت گرفته است.

البته ثبت سفارش‌‎ها باید حتما از سوی سازمان راهداری و حمل‌ونقل جاده‌ای (کاربری بین شهری) و سازمان شهرداری‌ها و دهیاری کشور (کاربری شهری) مجوز و تاییدیه لازم گرفته شود.

واردات خودرو جانبازان

مجلس شورای اسلامی در سال 1402 برای جانبازان بالای 50 درصد مجوز واردات خودرو درنظر گرفته است. البته این امر بستگی به معرفی بنیاد شهید و امور ایثارگران نیز دارد و این مصوبه براساس ماده 45 قانون جامع ایثارگران تعیین شده است.

واردات خودرو، پازلی ناتمام

تا به امروز در بهار 1402 که واردات خودرو آزاد شده است، وضعیت واردات خودرو شخصی به ایران در ابهاماتی فرو رفته و هنوز بسیاری از فعالان این صنعت و شهروندان شاهد تغییراتی در بازار خودرو نبوده‌اند. باید منتظر ماند و دید که قرار است واردات خودروهای کارکرده به چه سرنوشتی دچار می‌شود و آیا در آینده حجم واردات بیشتر خواهد یا نه.

به‌علاوه ممکن است عده‌ای نسبت به خودروهای کارکرده خوشبین نباشند. هرچند که تجربه نشان داده کشورهایی نظیر انگلیس، ایرلند، روسیه، استرالیا، نیوزیلند، کانادا، شیلی، جامائیکا، کامبوج، قزاقستان، مالزی، پاکستان، عربستان و حتی امارات متحده عربی خودروهای دست دوم را با اهداف اقتصادی گوناگون وارد بازار کشورشان کرده‌اند.

درانتها باید گفت که ما در پی اس پی منتظر نظرات و تجربیات شما هستیم و اگر پرسشی در این خصوص داشتید، حتما برای ما کامنت بگذارید.

سوالات متداول