نرخ کرایه حمل دریایی چگونه محاسبه می‌شود؟

حمل بار به صورت دریایی یکی از ارکان اصلی تجارت بین‌الملل به شمار می‌رود و انتخاب خطوط کشتیرانی مناسب و مقرون به صرفه برای صادرکنندگان و واردکنندگان از اهمیت بالایی برخوردار است. نرخ کرایه حمل دریایی یکی از عوامل مهم در انتخاب خطوط کشتیرانی است که می‌تواند به طور قابل توجهی بر هزینه‌های نهایی تجارت تأثیر بگذارد.

از طرفی، حمل و نقل دریایی معمولا برای محموله‌های سنگین وزن و بیش از 500 کیلوگرم کاربرد دارد و بسیار خوش قیمت است. درواقع هزینه پایه حمل اقیانوسی برای یک جعبه 100 کیلویی و با یک بار 1000 کیلویی تقریبا یکسان محاسبه می‌شود و تفاوت ناچیزی دارد اما از آن طرف صاحب کالا مقدار زیادی بار را از این طریق جابه‌جا می‌کند و سود خوبی نصیبش می‌شود. درصورتیکه اگر حمل هوایی یا زمینی را انتخاب می‌کرد، هزینه‌ها جور دیگری بود.

باتوجه به این توضیحات در این مقاله به بررسی معیارهای تعیین نرخ کرایه حمل دریایی در خطوط کشتیرانی ایرانی و خارجی می‌پردازیم و پیچ‌وخم‌های این کار را برایتان توضیح می‌دهیم. پس با حمل سریع بین المللی پی اس پی همراه باشید.

عوامل موثر در نرخ کرایه حمل دریایی

زمانیکه تجار و بازرگانان بخواهند بار خود را از طریق خطوط کشتیرانی ایرانی یا خارجی ارسال کنند، عوامل متعددی وجود دارد که نرخ کرایه حمل دریایی را تغییر می‌دهد. هرچند که در سال اخیر به خاطر شدت گرفتن تحریم‌های بین المللی علیه ایران، کمتر می‌توان از خطوط کشتیرانی خارجی استفاده کرد و چالش‌های خاص خود را دارد اما عوامل مشترکی هستند که چه در ایران و چه کشورهای خارجی بر روی هزینه حمل بار اثر می‌گذارند. چند فاکتور خاص نیز وجود دارد که بین این دو چندان مشترک و ثابت نیستند و قوانین و شرایط مخصوص به خود را دارند.

حال در ابتدا به عواملی می‌پردازیم که تمامی کشتی‌ها در تمامی کشورها این معیارها را برای تغیین نرخ کرایه حمل دریایی و محاسبه هزینه‌ها دارند. سپس به سراغ خطوط کشتیرانی ایرانی و خارجی می‌رویم.

نوع بار: نوع باری که حمل می‌شود (فله، یخچالی، خطرناک و …) در تعیین نرخ کرایه حمل تأثیر دارد. بارهایی که نیاز به شرایط خاصی مانند حفاظت از دما، حفاظت از آسیب‌پذیری و یا نیاز به تجهیزات خاص دارند، ممکن است هزینه بیشتری داشته باشند.

حجم بار: بارها به دو گروه تقسیم می‌شوند؛ بارهای کانتینری (20 و 40 فوت) و بارهای کمتر از یک کانتینر (بارهای کمتر از یک کانتینر). هر کدام از آن‌ها نیز باتوجه به وزن و تعداد و حجم هزینه متفاوتی باهم دارند. قاعدتا هر چه بار بزرگ باشد، جای بیشتری در کشتی می‌خواهد و همین امر هزینه‌ها را بالاتر می‌برد.

نوع کشتی: نوع کشتی و ظرفیت آن در تعیین نرخ کرایه حمل تأثیر دارد. کشتی‌های بزرگتر و مدرن‌تر معمولاً نرخ کرایه حمل بالاتری دارند.

نوع کانتینر: اندازه کانتینر باتوجه به نوع بار تعیین می‌شود. همچنین برخی از کالاها نیاز به خدمات خاصی دارند و می‌خواهند کانتینر برای حمل حیوانات زنده مناسب باشد و یا بتواند فضای داخلی آن خنک نماید. همه این عوامل بر روی نرخ کرایه حمل دریایی اثرگذارند.

مسیر حمل و نقل: مسیرهای پرتردد و پرخطرتر معمولاً نرخ کرایه حمل بالاتری دارند. به‌علاوه به خاطر تحریم‌ها کشتی‌های خارجی نمی‌توانند کانتینرهای به مقصد ایران به صورت مستقیم ارسال کنند. در این شرایط باید از روش‌های کراس استافینگ و ترانشیپ برای دور زدن تحریم‌ها استفاده کرد و ابتدا بار باید به یک مقصد میانی مانند امارات برود و پس از انجام کارهای لازم راهی بنادر ایران شود.

مسافت میان مبدا و مقصد: مسافت بین مبدأ و مقصد یکی از عوامل اصلی در تعیین نرخ کرایه حمل دریایی است. هرچه مسافت بین دو بندر بیشتر باشد، هزینه حمل و نقل نیز بیشتر خواهد بود. مثلا کرایه حمل بار از بندر گوانگجو چین با کرایه حمل بار از بندر ووهان ممکن است متفاوت باشد.

تنش‌های تنگه هرمز: هرچند وقت یک بار به خاطر موقعیت حساس تنگه هرمز در منطقه تنش‌هایی ایجاد می‌شود که همین امر باعث افزایش نرخ کرایه حمل خطوط کشتیرانی خارجی می‌گردد.

بیمه بار: بیمه حمل و نقل دریایی زیر نظر نهادهای بین‌المللی و شرکت‌های بیمه معتبر خارجی نیز هزینه خاص خود را می‌طلبد. بیمه کردن محموله برای جلوگیری از هرگونه آسیب و دزدی و خراب شدنی انجام می‌شود.

زمان ارسال: اگر صاحب کالا بخواهد بار خود زودتر از حالت عادی آن خط کشتیرانی به مقصد برسد، باید هزینه بیشتری را تقبل کند.

شرایط بازار و دولت‌ها: مسائل سیاسی و اجتماعی و اقتصادی بر روی نرخ حمل و نقل دریایی اثرگذار هستند.

بسته‌بندی کالا: بسته بندی در حمل‌ونقل بین‌المللی اهمیت ویژه‌ای دارد و هرچند در سایر روش‌ها (هوایی و زمینی) نیز انجام می‌شود، اما به خاطر خطراتی که در دریاها و اقیانوس‌ها وجود دارد و کالاها باید مدت زمان زیادی را در داخل کانتینرها بماند، بهتر است یک بسته بندی دقیق و اصولی برای کالای صادراتی و وارداتی انجام شود.

فری تایم و دموراژ: فری تایم یا زمان آزاد، به مدت زمانی گفته می‌شود که صاحب کالا می‌تواند بدون پرداخت هزینه اضافی، کانتینر را در اختیار داشته باشد. این زمان معمولاً در قرارداد حمل و نقل دریایی بین صاحب کالا و خط کشتیرانی به توافق می‌رسد. تاثیر فری تایم در نرخ کرایه حمل دریایی به دو صورت است:

کاهش هزینه: به طور کلی، هرچه زمان فری تایم بیشتر باشد، نرخ کرایه حمل دریایی نیز کمتر خواهد بود. دلیل این امر آن است که خط کشتیرانی در این مدت می‌تواند از کانتینر برای حمل و نقل بارهای دیگر استفاده کند.

افزایش هزینه: در برخی موارد، اگر صاحب کالا به دلیل تاخیر در تخلیه یا بارگیری کانتینر، از زمان فری تایم خود عبور کند، باید جریمه دموراژ به خط کشتیرانی پرداخت کند. این جریمه می‌تواند به طور قابل توجهی بر نرخ کرایه حمل دریایی اضافه کند.

هزینه  GRI: این اصطلاح که مخفف General Rate Increase است، معمولا در ماه‌های آوریل و می (اوایل فصل بهار) و به خاطر افزایش صادرات و واردات و محدودیت فضا در مسیرهای دریایی از صاحب بار اخذ می‌گردد. این هزینه که مازاد نرخ معمول حمل دریایی است، تاثیر مستقیمی بر روی هزینه‌های حمل و نقل و قیمت تمام شده کالاها برای فرستندگان و واردکنندگان دارد.

تعیین نرخ کرایه حمل دریایی در خطوط کشتیرانی ایرانی

همانطور که پیش‌تر توضیح دادیم، عواملی خاص وجود دارند که معمولا مخصوص قوانین ایران‌اند و بر روی هزینه‌های حمل بار دریایی اثر می‌گذارند. این عوامل عبارتند از:

تعرفه‌های مصوب: انجمن کشتیرانی ایران تعرفه‌های مصوبی را برای خطوط کشتیرانی ایرانی تعیین می‌کند. این تعرفه‌ها بر اساس عوامل مختلفی مانند نوع بار، مسافت، نوع کشتی و خدمات جانبی تعیین می‌شوند. از طرف دیگر، تعرفه‌های مصوب برای حمل و نقل کالا بین بنادر داخلی ایران نیز وجود دارد.

به صورت کلی در اکثر اوقات قیمت‌های حمل کالا پایین‌تر از خارجی‌هاست اما صف انتظار دریافت کانتینر طولانی‌تر است. درصورتیکه هزینه بیشتری از نرخ مصوب به کشتیرانی ایران داده شود، زمان انتظار کمتر خواهد شد.

نوع خدمات: خدمات جانبی ارائه شده توسط خطوط کشتیرانی ایرانی مانند بیمه، گمرک و ترخیص کالا در نرخ کرایه حمل تأثیر دارد.

حمایت از تولید داخلی: در برخی موارد، خطوط کشتیرانی ایرانی برای حمایت از تولید داخلی، تخفیف‌هایی برای حمل و نقل کالاهای ایرانی ارائه می‌دهند.

سیاست‌های دولتی: دولت ایران برای حمایت از خطوط کشتیرانی ایرانی، سیاست‌های مختلفی را اتخاذ می‌کند. این سیاست‌ها می‌توانند شامل ارائه یارانه، تسهیلات بانکی و معافیت‌های مالیاتی باشند.

تعیین نرخ کرایه حمل دریایی در خطوط کشتیرانی خارجی

حالا که با شرایط کشتیرانی ایران آشنا شدید، نگاهی به لاین کشتیرانی کشورهای خارجی می‌اندازیم. یادتان نرود که هنگام تعیین نرخ کرایه حمل دریایی باید به عوامل اصلی و مشترک توجه کنید تا نرخ نهایی مشخص گردد.

قیمت و نوع سوخت: قیمت و نوع سوخت مصرفی در نرخ کرایه حمل خطوط کشتیرانی خارجی تأثیر دارد.

عوارض و مالیات: عوارض و مالیات‌های مختلف در بنادر و مسیرهای مختلف (باتوجه به قوانین و مقررات هر کشور) در نرخ کرایه حمل دریایی تأثیر دارد.

نرخ ارز: نرخ ارز در نرخ کرایه تاثیر دارد و گاهی خطوط کشتیرانی خارجی ممکن است نرخ کرایه حمل را به ارزهای مختلف مانند دلار آمریکا یا یورو ارائه دهند.

نوع بیمه: نوع بیمه مورد نیاز برای حمل و نقل کالا (بیمه باربری، بیمه بدنه و …) در نرخ کرایه حمل تأثیر دارد و در این امر خطوط کشتیرانی خارجی با شرکت‌های بیمه مختلفی همکاری می‌کنند.

خطرات مسیر: خطرات مسیر حمل و نقل (مانند دزدی دریایی، جنگ و …) در نرخ کرایه حمل تأثیر دارند.

فصول مختلف: در برخی از مسیرها، نرخ کرایه حمل دریایی در فصول مختلف سال متفاوت است.

نتیجه گیری

نرخ کرایه حمل دریایی در خطوط کشتیرانی ایرانی و خارجی به عوامل گوناگونی بستگی دارد و برای استعلام قیمت حمل دریایی از شرکت‌های حمل و نقل بین المللی باید تمامی این فاکتورها را در نظر بگیرید و اطلاعات دقیقی از نوع بار به همراه HS Code، اطلاعات محل بارگیری و محل تخلیه، میزان بار و نوع کانتینر را به شرکت مربوطه ارائه دهید.

شرکت پی اس پی اکسپرس نیز در حوزه حمل و نقل دریایی فعالیت می‌کند و می‌تواند کالاهای واردکنندگان و صادرکنندگان را جابه‌جا کند. برای کسب اطلاعات بیشتر می‌توانید به شماره 02142281 تماس بگیرید.

سوالات متداول