هر تاجر و بازرگانی که می‌خواهد واردات کالا را آغاز کند باید درباره مفهوم گروه کالایی و اولویت‌بندی کالاهای گمرکی اطلاعات به دست آورد. بر اساس قوانین گمرکی کشورمان کالاها به چهار گروه یک، دو، سه و چهار تقسیم می‌شوند و تدوین سیاست‌های تجاری، اعمال تعرفه‌های گمرکی و تنظیم مقررات واردات و صادرات نیز بر اساس این گروه‌بندی صورت می‌گیرد.
در این مقاله به سوال گروه کالایی چیست پاسخ می‌دهیم و شما را با اولویت‌بندی کالاهای گمرکی و نحوه تخصیص ارز هر گروه کالا آشنا می‌کنیم.
آنچه در این مطلب می خوانید:
منظور از گروه کالایی در گمرک چیست؟
بر اساس سیاست‌های تجاری و اقتصادی کشور و با هدف جلوگیری از خروج بیش از اندازه ارز و حمایت از تولیدکنندگان داخلی، دولت تصمیم به اولویت‌بندی کالاها گمرکی کرده است. بر اساس این دسته‌بندی، کالاهای وارداتی به چهار گروه اصلی تقسیم می‌شوند: گروه یک، گروه دو، گروه سه و گروه چهار. گروه دوم نیز به هفت زیرگروه (گروه‌های 21 تا 27) تقسیم شده است.
هر گروه کالایی مشخص می‌کند که واردات کالاهای آن گروه مجاز است یا خیر. علاوه بر این، روش تامین ارز واردات و اولویت تخصیص ارز برای هر گروه متفاوت است مثلا کالاهایی که برای تولید داخلی ضروری هستند یا ارزش‌افزوده بیشتری ایجاد می‌کنند، برای دریافت ارز نسبت به سایر کالاها اولویت بالاتری دارند. همچنین محاسبه تعرفه گمرکی و مالیاتی که برای هر کالا اعمال می‌شود، به گروه کالایی آن بستگی دارد.
اگر نمی‌دانید که کالای شما در کدام گروه کالایی قرار دارد، می‌توانید در سامانه مقررات تجاری کد تعرفه گمرکی را وارد کرده و گروه کالایی کالای مدنظرتان را شناسایی کنید.
اولویت بندی گروه کالاهای گمرکی
همان‌طور که اشاره شد کالاهای وارداتی به چهار گروه تقسیم می‌شوند. در این بخش به طور مفصل با هر گروه کالایی آشنا می‌شویم.
گروه کالایی یک: کالاهای اساسی
مطابق مقررات صادرات و واردات کشور و قانون امور گمرکی، گروه کالایی یک به کالاهای اساسی و ضروری اختصاص می‌یابد که نیازهای اساسی جامعه را برطرف کرده و نبود آنها باعث ایجاد بحران در کشور خواهد شد.
تامین ارز برای واردات کالاهای این گروه از محل درآمدهای ناشی از فروش نفت صورت می‌گیرد. کالاهایی که در این گروه کالاهایی قرار می‌گیرند از نظر اولویت برای تخصیص ارز دارای بیشترین اولویت هستند. روش تخصیص ارز واردات برای کالاهای گروه اول نیز ارز ترجیحی است که در حال حاضر نرخ آن 28500 تومان است.
لیست کالاهای قرار گرفته در گروه کالایی یک بسیار زیاد است، در اینجا تنها به بخش کوچکی از کالاها اشاره شده است:
- گاو شیری و گوشتی
- لاشه و یا شقه بره
- حبوبات (لپه، لوبیاچیتی، چشم‌بلبلی، عدس و غیره)
- ذرت دامی
- انواع بذر
- انواع روغن
- میگو مولد
- انواع کود شیمیایی
- فرآورده‌های مخصوص کودکان (مانند شیر خشک)
- واکسن‌ها برای پزشکی
- دارو و مواد اولیه آن
- تجهیزات مصرفی پزشکی
- انواع کاغذ
- موتور وسايل نقليه هوايي
- ماشین‌های کشاورزی و اجزا و قطعات آن
گروه کالایی دو: مواد اولیه، کالاهای سرمایه‌ای و واسطه‌ای
گروه کالایی دو، به عنوان یکی از مهم‌ترین گروه‌های کالایی در کشور، نقش کلیدی در توسعه صنایع و اقتصاد ملی ایفا می‌کند. کالاهای قرار گرفته در این زیر گروه اولویت دوم را برای دریافت ارز وارداتی داشته و شامل مواد اولیه، کالاهای سرمایه‌ای و واسطه‌ای هستند.
این گروه به هفت زیر گروه از قبیل: کالاهای گروه 21، 22، 23، 24، 25 و 27 تقسیم می‌شوند. تنوع کالاها در گروه دوم زیاد است و شامل کالاهای تولیدی (محصولات نیمه‌کاره و نهایی که در صنعت مورد استفاده قرار می‌گیرند، مواد اولیه (مواد مورد نیاز برای تولید محصولات) و ابزار و تجهیرات (ابزار و دستگاه‌های مورد نیاز برای تولید و بهره‌برداری) می‌شود.
در نظر داشته باشید که قوانین و مقررات واردات همچنین نحوه تخصیص ارز، برای هر یک از هفت زیر گروه این گروه کالا متفاوت است.
شیر خشک صنعتی، برخی از انواع سنگ، برخی از انواع شیشه، ماشین‌آلات حفاری و برش، ماشین‌های چاپ، برخی از مواد شیمیایی از قبیل اتیل بنزن، روغن‌های صنعتی، شن و ماسه (در شرایطی خاص)، لوله‌های حفاری، مدارهای چاپی، فیوز، سکسیونر، تجهیزات برای راه‌آهن یا تراموا، انواع کلید اتوماتیک، مینیاتوری، حفاظت جان، حفاظت موتوری، سرپیچ لامپ و غیره تنها بخش کوچکی از کالاهای قرار گرفته در این لیست هستند.
گروه کالایی سه: کالاهای مصرفی
کالاهای قرار گرفته در گروه سوم کالایی برای جامعه ضروری هستند؛ اما اولویت آنها به اندازه کالاهای گروه اول و دوم نیست. در واقع کالاهای گروه سوم عمدتا شامل کالاهای مصرفی می‌شوند که از نظر ضرورت و اولویت مصرف، در جایگاه پایین‌ترین نسبت به گروه اول و دوم قرار دارند، لوازم خانگی، پوشاک و سایر کالاهای غیرضروری برخی از این کالاها هستند.
برخلاف کالاهای گروه اول و دوم که ممکن است به ارز نیمایی برای تامین ارز واردات دسترسی داشته باشند، برای واردات کالاهای لیست شده در گروه سوم ارز نیمایی تخصیص داده نمی‌شود. در واقع واردات کالاهای قرار گرفته در این گروه منوط به تامین ارز آزاد است.
گروه کالایی چهار: کالاهای ممنوعه
آخرین گروه، گروه کالایی چهار است که به دلایل مختلفی از قبیل حمایت از تولید داخلی، حفظ منابع ارزی و یا ملاحظات بهداشتی واردات آنها به کشور بهطورکلی ممنوع است. واردات آنها غیرقانونی بوده و هرگونه تلاش برای واردات کالاهای قرار گرفته در این گروه با عواقب قانونی همراه است. در ادامه به کالاهای ممنوعه وارداتی در هر سازمان می‌پردازیم:
کالاهای ممنوعه وارداتی وزارت جهاد کشاورزی
برخی از حیوانات از قبیل اسب برای مسابقه، الاغ، خوک، میمون، مارماهی، سگ ماهی، گربه ماهی، خرچنگ‌های دریایی آب شیرین یا خاردار، لابستر دریایی،
برخی از محصولات کشاورزی مانند گل‌های سرخ، میخک، ارکیده، داوودی، سوسن، گل‌های انتوریوم، برگ زنبق، گوجه فرنگی زراعی و گلخانه‌ای، گوجه فرنگی گیلاسی، پیاز، موسیر، سیر، تره‌فرنگی، گل کلم و بروکلی و غیره
برخی از مواد غذایی مانند ژامبون، سردست و قطعات آن با استخوان، جگر و غیره
کالاهای ممنوعه وارداتی غذا و دارو
برخی از مواد غذایی از قبیل: کره بسته‌بندی شده 500 گرمی، شیر و شیر خشک صنعتی از شیر شتر، خمیرهای لبنی برای مالیدن بر روی نان، پنیر تازه، عسل طبیعی، کالاهای ممنوع شده توط مرکز دخانیات، کالاهای ممنوع شده توسط صنایع معدنی، سنگ‌پا، مرمر، تراورتن، مرمریت، ماسه سنگ، قلوه سنگ، ریگ، گچ، سنگ آهک، سیمان سفید و برخی دیگر
کالاهای ممنوعه وارداتی شیمیایی و پلیمری
انواع شمع، ظروف ملامین، در، پنجره و چارچوب، ضایعات کلینیکی، الکل اتیلیک و سایر عرق‌ها، وان ظرفشویی و دستشویی و خاکستر و فضولات حاصل از سوزاندن زباله شهرداری‌ها
کالاهای ممنوعه وارداتی چاپ و نوشت‌افزار
موم موبر، املاح معطر، لوازم برای دفتر کار و مدارس، عود، دستمال مرطوب بهداشتی و آرایشی، صابون حمام و دستشویی، صابون بچه، صابون رخت‌شویی، صابون گلیسیرینه، فرآورده‌ها برای فر زدن دائمی یا بازکردن مو، فیکساتور مو
کالاهای ممنوعه وارداتی منسوجات و پوشاک
چمن مصنوعی، کالاهای ممنوعه وارداتی صنایع ورزشی و خلاق، کیف دست‌ساز، کمربند چرمی، مصنوعات چوبی صنایع دستی از قبیل تابلوی منبت، تابلوی معرق
کالاهای ممنوعه وارداتی لوازم خانگی و اداری
اجاق گار فردار مبله، فر گازی توکار، ظرفشویی و روشویی، قوطی نوشابه و آب‌میوه و سفالینه‌های شیشه‌ای
کالاهای ممنوعه وارداتی تجهیزات برقی و الکترونیکی
دربازکن تصویری، لامپ حبابی رشته‌‌ای تا 40 وات، کلید روشنایی، گیرنده دیجیتال تلویزیونی، سینمای خانواده و رادیو پخش‌کن جیبی
نکته: در نظر داشته باشید که لیست کالاهای ممنوعه وارداتی ممکن است در طول سال با تغییراتی همراه باشد. مثلا در اردیبهشت سال 1403، ممنوعیت واردات برای برخی از کالاها گروه 4 مانند لباس اسکی، برخی از انواع ساز، مغز مداد آرایشی و غیره برداشته شد.
تخصیص ارز برای هر گروه کالایی چگونه است؟
در مسیر واردات کالا بعد از ثبت سفارش نیاز به تامین ارز برای پرداخت وجه کالای خریداری شده به تامین‌کننده دارید. در این مرحله بر اساس دسته‌بندی کالای واردات و اولویتی که برای واردات دارد، ارز وارداتی تخصیص داده می‌شود. در جدول زیر می‌توانید مشاهده کنید که به هر گروه کالایی چه نوع ارزی تخصیص داده می‌شود.
| تخصیص ارز بر اساس گروه کالایی | |
| گروه کالا | ارز تخصیص داده شده |
| گروه کالای 1 | ارز ترجیحی |
| گروه کالای 2 (کالاهای گروه 21-22-23-24) | ارز نیمایی یا ارز از محل صادرات یا ارز از محل حساب ارزی |
| گروه کالایی 2 (کالای گروه 25 و 26) | از محل صادرات یا ارز از محل حساب ارزی |
| گروه کالایی 2 (کالاهای گروه 27) | صرفا از محل حساب ارزی |
| گروه کالایی 3 | ارز آزاد |
کلام آخر
شناخت گروه کالایی یکی از موضوعات مهمی است که تجار و بازرگانان پیش از آغاز مراحل واردات باید با آن آشنا باشند. همان‌طور که اشاره شد کالاهای وارداتی بهطورکلی در چهار دسته، گروه اول، گروه دوم، گروه سوم و گروه چهارم تقسیم می‌شوند. قوانین و مقررات واردات و نحوه تخصیص ارز نیز بر اساس این گروه‌بندی مشخص می‌شود.
در این تلاش کردیم تا به طور کامل انواع گروه کالایی را بررسی کنیم و نحوه تخصیص ارز در هر گروه کالایی را به شما بگوییم، امیدواریم این مطلب برایتان مفید باشد.
سوالات متداول
کدام گروه کالایی ممنوعه است؟
گروه کالایی چهارم، گروه کالاهای ممنوعه برای واردات کالا است.
به کدام گروه کالا ارز ترجیحی واردات اختصاص داده می‌شود؟
روش تخصیص ارز واردات برای کالاهای گروه اول نیز ارز ترجیحی است.
ارز نیمایی به چه گروه کالاهایی تعلق می‌گیرد؟
به گروه کالایی 1 و برخی از کالاهای گروه کالایی 2 ، ارز نیمایی تعلق می‌گیرد.
