ایران از جمله کشورهایی است که انواع محصولات کشاورزی و غذایی را کشت و تولید می‌کند و به بسیاری از مواد خوراکی و غذایی را به سایر کشورها صادر می‌نماید. با این حال همچنان برای رفع نیاز داخلی باید به واردات مواد غذایی بپردازد.
معمولا انواع مواد خوراکی و غذایی از کشورهای همسایه همچون ترکیه و امارات به ایران وارد می‌شود و به همین خاطر بسیاری از واردکنندگان به راحتی می‌توانند در این عرصه به فعالیت بپردازند. البته دریافت مجوز سازمان غذا و دارو یکی از الزامات اصلی برای واردات انواع مواد غذایی به کشور است و باید تمامی استانداردهای داخلی و بین المللی رعایت گردد.
حال در ادامه به بررسی قوانین واردات مواد غذایی، مراحل واردات و اسناد و مدارک این حوزه می‌پردازیم. فقط باید بدانید که پست بین المللی پی اس پی خدماتی در این باره ارائه نمی‌دهد.
آنچه در این مطلب می خوانید:
مراحل دریافت مجوز واردات مواد غذایی
براساس قانونی که در سال 1346 تصویب و اجرا شد، تمامی مواد غذایی، داروها و مکمل‌های غذایی باید تاییدیه سازمان غذا و دارو را داشته باشند تا اجازه ورود به کشور را پیدا کنند. پس اصل اول برای واردات مواد غذایی دریافت مجوز سازمان غذا و داروست که توسط بازرسان بهداشتی و پزشکی همه چیز بررسی می‌گردد.
از دیگر مدارک مهم و اساسی برای واردات مواد غذایی، اخذ گواهی بهداشت است. این گواهی نشان‌دهنده سلامت و کیفیت محصول و تاییدیه مراجع بهداشتی کشور مبدا مبنی بر قابل مصرف بودن آن برای انسان است.
برای دریافت گواهی بهداشت باید مراحلی را طی کرد. در ابتدا گواهی بهداشت باید توسط مراجع بهداشتی دولتی و معتبر کشور تولیدکننده صادر شود. پس از آن باید در این گواهی تمامی مشخصات محصول از جمله نام محصول، نام تجاری، کشور مبدا، کارخانه تولیدکننده و تاریخ تولید و انقضا را به طور دقیق درج شود.
در مرحله بعدی تاییدیه سفارت جمهوری اسلامی ایران نیاز است و گواهی صادره از کشور مبدا به سفارت ایران ارائه می‌شود تا پس از بررسی دقیق گواهی و انطباق با استانداردهای بهداشتی و کیفیتی ایران یک تاییدیه صادر گردد.
تاییدیه سفارت ایران بر روی گواهی بهداشت، نشان‌دهنده اعتبار و اصالت آن است و به گمرک ایران اجازه می‌دهد تا کالای وارداتی را ترخیص کند. بدون این تاییدیه، ترخیص کالا از گمرک با مشکل مواجه خواهد شد.
علاوه‌بر این مجوزها و گواهی‌ها باید مجوز واردات کالا نیز وزارت صمت دریافت شود. به طور خلاصه مراحل اخذ مجوز واردات مواد غذایی شامل موارد زیر می‌شود:
تهیه مدارک مورد نیاز:
- درخواست کتبی با مهر و امضای مدیرعامل شرکت واردکننده
- اصل فاکتور با مهر و امضای تولیدکننده
- پروفرما و فاکتور اصلی با مشخصات کامل محصول
- تصاویر سربرگ شرکت تولیدکننده
- سایر مدارک مورد نیاز مانند گواهی بهداشت، آنالیز محصول و …
ارائه مدارک به کمیته بهداشت:
- تمامی مدارک باید به صورت کامل و تفکیک شده به کمیته بهداشت ارائه شود.
- کمیته بهداشت مدارک را بررسی کرده و در صورت تایید، مهر سفارشات جمهوری اسلامی ایران را بر روی آن‌ها می‌زند.
اخذ پروانه واردات:
- پس از تایید مدارک، پروانه واردات صادر می‌شود.
- مدت زمان صدور پروانه حدود یک هفته است.
قوانین واردات مواد غذایی
واردات مواد غذایی به ایران، فرآیندی پیچیده و چند مرحله‌ای است که مستلزم رعایت دقیق قوانین و مقررات داخلی و بین‌المللی است. این فرآیند از مرحله‌ی درخواست مجوز تا ترخیص کالا از گمرک، شامل مراحل مختلفی است که هر یک نیازمند توجه و دقت خاصی است.
یکی از مهم‌ترین نکاتی که واردکنندگان مواد غذایی باید به آن توجه کنند، رعایت استانداردهای بهداشتی و کیفیتی است. سازمان غذا و دارو به‌عنوان نهاد مسئول نظارت بر محصولات غذایی، استانداردهای مشخصی را برای واردات مواد غذایی تعیین کرده است. این استانداردها شامل موارد مختلفی مانند ترکیبات مواد اولیه، بسته‌بندی، تاریخ تولید و انقضا و … می‌شود. عدم رعایت این استانداردها می‌تواند منجر به توقیف کالا و حتی جریمه‌های سنگین شود.
به‌علاوه همانطور که می‌دانید برخی از محصولات غذایی مانند نوشیدنی‌های الکلی و هر محصولی که مقداری الکل داخل باشد، ورودشان به کشور ممنوع است.
مدارک واردات مواد غذایی
واردات مواد غذایی به ایران، فرآیندی پیچیده و چند مرحله‌ای است که مستلزم رعایت دقیق قوانین و مقررات داخلی و بین‌المللی است. یکی از مهم‌ترین مراحل این فرآیند تهیه و ارائه مدارک مورد نیاز است. در این بخش، به بررسی دقیق‌تر مدارک مورد نیاز برای واردات مواد غذایی و چگونگی بررسی آن‌ها می‌پردازیم.
برای اخذ مجوز واردات مواد غذایی خارجی، متقاضیان باید مدارک زیر را به صورت کامل و دقیق تهیه و ارائه نمایند:
درخواست کتبی: این درخواست باید به صورت رسمی و با ذکر مشخصات کامل متقاضی، شرکت واردکننده، نوع کالا، کشور مبدا و سایر اطلاعات مرتبط تنظیم شود.
اصل پروفرما: پروفرما سندی است که توسط فروشنده کالا صادر می‌شود و حاوی اطلاعاتی مانند نوع کالا، مقدار، قیمت، شرایط پرداخت و … است.
اصل فاکتور: فاکتور فروش نیز سندی مهم است که باید توسط فروشنده کالا صادر شود و اطلاعاتی مانند نوع کالا، مقدار، قیمت و تاریخ فروش را در بر داشته باشد.
گواهی بهداشت: این گواهی توسط مراجع بهداشتی کشور مبدا صادر می‌شود و نشان‌دهنده سلامت و کیفیت محصول است. گواهی بهداشت باید به زبان فارسی یا همراه با ترجمه رسمی به زبان فارسی باشد.
آنالیز محصول: این سند حاوی اطلاعاتی در مورد ترکیبات شیمیایی و میکروبی محصول است.
برچسب محصول: برچسب محصول باید به زبان فارسی و مطابق با استانداردهای ایران باشد و اطلاعاتی مانند نام محصول، نام تجاری، کشور مبدا، ترکیبات، تاریخ تولید و انقضا را درج کند.
بارنامه: بارنامه سندی است که توسط شرکت حمل و نقل صادر می‌شود و اطلاعاتی مانند نوع کالا، مقدار، مبدا و مقصد را در بر دارد.
کارت بازرگانی: کارت بازرگانی سندی است که به نام شخص یا شرکت واردکننده صادر می‌شود و حق انجام فعالیت‌های تجاری را به دارنده آن می‌دهد.
پروانه بهداشتی: این پروانه توسط سازمان غذا و دارو صادر می‌شود و نشان‌دهنده تایید سلامت محصول برای مصرف انسانی است.
پس از ارائه مدارک، کارشناسان سازمان غذا و دارو به بررسی دقیق آن‌ها می‌پردازند. برای مثال اطلاعات درج شده در مدارک باید با یکدیگر و با قوانین و مقررات واردات مواد غذایی مطابقت داشته باشد. همچنین کارشناسان تاریخ اعتبار گواهی بهداشت را بررسی می‌کنند و در صورت انقضاء، درخواست ارائه گواهی جدید می‌کنند.
گاهی نیز ممکن است نمونه‌ای از کالا برای انجام آزمایشات بیشتر به آزمایشگاه ارسال شود و به صورت کلی کارشناسان باید مطمئن شوند که تمامی تاییدیه‌های لازم برای واردات محصول اخذ شده است.
مراحل واردات مواد غذایی
واردات مواد غذایی به ایران فرایندی چند مرحله‌ای است که به رعایت دقیق قوانین و مقررات بهداشتی و گمرکی نیاز دارد. در ادامه، مراحل کلی این فرایند را گام به گام توضیح داده‌ایم:
گام اول: تحقیق و برنامه‌ریزی
- شناسایی بازار: بررسی نیاز بازار ایران به محصول مورد نظر، رقبا و قیمت‌های بازار.
- انتخاب محصول: انتخاب محصولاتی که دارای کیفیت بالا، تقاضای بازار و مجوزهای لازم باشند.
- یافتن تامین‌کننده معتبر: جستجوی تامین‌کنندگانی که محصولات با کیفیت و با قیمت مناسب ارائه می‌دهند.
- برآورد هزینه‌ها: محاسبه کلیه هزینه‌ها شامل هزینه خرید، حمل و نقل، گمرک، مالیات و سایر هزینه‌های جانبی.
گام دوم: تهیه اسناد و مدارک لازم
- ثبت شرکت: ثبت شرکت وارداتی در ایران
- اخذ کارت بازرگانی از اتاق بازرگانی ایران
- اخذ مجوزهای بهداشتی: اخذ مجوزهای بهداشتی از وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی برای محصولات غذایی
- گواهی مبدا: دریافت گواهی مبدا از کشور صادرکننده
- پکینگ لیست: فهرستی از مشخصات و اطلاعات کالا
- فاکتور و بارنامه: تهیه فاکتور تجاری و صدور بارنامه معتبر برای کالا توسط شرکت حمل و نقل بین المللی
- مجوزهای گمرکی: اخذ مجوزهای لازم از گمرک ایران
گام سوم: انعقاد قرارداد تجاری
- تهیه قرارداد: تهیه قرارداد خرید و فروش با تامین‌کننده خارجی
- تعیین شرایط پرداخت: تعیین روش پرداخت بین المللی و مدت زمان اعتبار آن
- تعیین شرایط تحویل: تعیین شرایط تحویل کالا (FOB، CIF) و گمرک مقصد
گام چهارم: حمل و نقل بین المللی کالا
- انتخاب نوع حمل: انتخاب روش ارسال بار (دریایی، زمینی، هوایی) با توجه به نوع کالا، حجم و فاصله
- بسته‌بندی کالا: بسته‌بندی مناسب کالا مطابق با استانداردهای بین‌المللی و الزامات بهداشتی
- بیمه کالا: بیمه کردن کالا در مقابل خطرات احتمالی در طول حمل و نقل
گام پنجم: ترخیص کالا از گمرک
- تخلیه کالا: تخلیه بار در بندر مقصد و انتقال به انبار گمرکی
- ارائه مدارک: ارائه کلیه مدارک لازم به گمرک برای ترخیص کالا
- بازرسی کالا: بازرسی فیزیکی محصول توسط ماموران گمرک
- پرداخت مالیات‌ها و عوارض گمرکی: پرداخت حقوق و عوارض گمرکی و سایر هزینه‌های مربوطه
- انتقال کالا به انبار: انتقال کالا به انبار داخلی پس از ترخیص از گمرک
گام ششم: توزیع و فروش
- توزیع کالا: پخش محصولات به عمده‌فروشان، خرده فروشان یا مصرف‌کنندگان نهایی
- فروش کالا: فروختن کالاها با رعایت قوانین و مقررات مربوط به فروش مواد غذایی
میزان واردات مواد غذایی به ایران
ایران در سال‌های اخیر تلاش کرده است تا با کاهش وابستگی به واردات مواد غذایی، به سمت خودکفایی حرکت کند. بر اساس آمارهای منتشر شده، متوسط قیمت واردات محصولات کشاورزی در سال 1402 نسبت به سال قبل کاهش یافته است. این نشان می‌دهد که ایران در تأمین مواد غذایی به رشد درون‌زا رسیده است.
با این حال، برخی محصولات همچنان به صورت عمده وارد می‌شوند. نهاده‌های دامی مانند ذرت، جو، کنجاله سویا و دانه سویا از جمله مهم‌ترین کالاهای وارداتی هستند. این محصولات برای تأمین نیازهای بخش دامداری و طیور وارد می‌شوند. همچنین، محصولات دیگری مانند برنج، روغن خام، قند و شکر نیز از جمله کالاهای وارداتی عمده هستند.
برای جلوگیری از واردات بی‌رویه و حمایت از تولید داخلی، دولت ایران محدودیت‌هایی را برای واردات برخی محصولات غذایی اعمال کرده است. محصولات غذایی که در داخل کشور تولید می‌شوند و نیاز بازار را تأمین می‌کنند، مجوز واردات دریافت نمی‌کنند.
به‌علاوه امارات و ترکیه از جمله مهم‌ترین مقاصد واردات مواد غذایی به ایران هستند. این کشورها به دلیل نزدیکی جغرافیایی و روابط تجاری قوی با ایران، سهم قابل توجهی از واردات مواد غذایی خارجی را به خود اختصاص داده‌اند.
واردات مواد غذایی از چین
واردات از چین به ایران در سال‌های اخیر به دلیل تنوع محصولات، قیمت مناسب و حجم بالای تولید در چین به یکی از محورهای مهم تجارت بین دو کشور تبدیل شده است. با این حال، فرایند واردات مواد غذایی با چالش‌ها و ملاحظات خاصی همراه است.
در حال حاضر چین به عنوان یکی از بزرگترین تولیدکنندگان مواد غذایی در جهان، طیف گسترده‌ای از محصولات را به ایران صادر می‌کند. برخی از مهم‌ترین محصولات غذایی وارداتی از چین عبارتند از:
- محصولات دریایی: انواع ماهی، میگو و سایر محصولات دریایی منجمد
- نوشیدنی‌ها: انواع نوشیدنی‌های غیرالکلی، چای و قهوه
- محصولات کنسرو شده: انواع کنسروهای میوه، سبزیجات و ماهی
- مواد اولیه غذایی: برخی مواد اولیه مورد نیاز صنایع غذایی مانند روغن‌های گیاهی، نشاسته و شکر
نکته: محصولاتی غذایی و خوراکی وارداتی از چین به این موارد محدود نمی‌شود و براساس شرایط هر دو کشور ممکن است این اقلام تغییر کند و تجار و بازرگانان باید براساس قوانین موجود و تحقیقات خود، کالای وارداتی را انتخاب کنند.
واردات مواد غذایی از دبی
امارات متحده عربی به عنوان یکی از مهم‌ترین قطب‌های تجاری منطقه، نقش قابل توجهی در واردات مواد غذایی به ایران ایفا می‌کند. بر اساس آمارهای موجود در خصوص واردات از دبی، این کشور بیشترین سهم را در واردات محصولات کشاورزی به ایران دارد. این امر دلایل مختلفی دارد که از جمله آن‌ها می‌توان به موقعیت جغرافیایی مناسب امارات، زیرساخت‌های قوی تجاری و نقش آن به عنوان یک مرکز ترانزیتی اشاره کرد. به صورت مفصل‌تر به این صورت است که:
فاصله کم میان کشور مبدا و مقصد: نزدیکی جغرافیایی امارات به ایران، هزینه‌های حمل و نقل را کاهش داده و فرآیند واردات را تسهیل می‌کند. فکرش را بکنید فاصله هوایی تهران تا دبی حدودا دو ساعت است و فاصله بنادر جنوبی ایران با گمرکات دبی نیز بسیار کم است و به راحتی می‌توان با انواع کشتی‌های کوچک و بزرگ باری انواع محموله‌ها را جابه‌جا کرد.
زیرساخت‌های تجاری قوی: امارات دارای بنادر و فرودگاه‌های مجهزی است که امکان واردات و صادرات کالا به صورت گسترده را فراهم می‌کند. به همین خاطر به خاطر حساسیت بالای مواد غذایی و شرایط نگهداری محصولات، داشتن امکانات مناسب بسیار مهم و تاثیرگذار است.
مرکز ترانزیتی: امارات به عنوان یک مرکز ترانزیتی بزرگ در منطقه، کالاهای مختلفی را از سراسر جهان جمع‌آوری کرده و به کشورهای دیگر از جمله ایران صادر می‌کند. ایران نیز به خاطر تحریم‌های بین المللی نمی‌تواند به راحتی با دیگر کشورها مراودات تجاری داشته باشد و معمولا مجبور است ارسال بسیار از کالاها را از طریق امارات انجام دهد.
تنوع محصولات: در امارات، انواع محصولات کشاورزی از سراسر جهان یافت می‌شود که این امر امکان انتخاب گسترده‌ای را برای واردکنندگان ایرانی فراهم می‌کند. البته این موضوع به خاطر آن است که امارات ابتدا خودش برخی از کالاهای خوراکی را وارد می‌کند و دوباره آن را به ایران می‌فروشد.
با توجه به اینکه امارات بیشتر محصولات کشاورزی را از کشورهای دیگر وارد کرده و سپس به ایران صادر می‌کند، قیمت تمام‌شده این محصولات برای واردکنندگان ایرانی افزایش می‌یابد.
علاوه‌براین وابستگی به واسطه‌های اماراتی می‌تواند ریسک‌های تجاری را افزایش داده و قدرت چانه‌زنی واردکنندگان ایرانی را کاهش دهد.
درنهایت آنکه در برخی موارد، ممکن است کیفیت محصولات کشاورزی وارداتی از دبی به دلیل طی کردن مسیر طولانی و نگهداری نامناسب کاهش یابد.
واردات مواد غذایی از ترکیه
ترکیه و ایران به عنوان دو کشور همسایه با فرهنگ و ذائقه غذایی مشابه، تبادلات تجاری گسترده‌ای در حوزه مواد غذایی دارند. صادرات مواد غذایی از ترکیه به ایران به دلایل مختلفی از جمله کیفیت بالا، تنوع محصولات و همچنین روابط تجاری خوب دو کشور، رونق چشمگیری دارد.
برخی از مواد غذایی صادراتی از ترکیه به ایران شامل موارد زیر است:
میوه‌ها و خشکبار: انواع میوه‌های خشک مانند کشمش، آلو خشک، انجیر خشک، زردآلو خشک و همچنین میوه‌های تازه مانند پرتقال، لیمو، سیب و انگور.
محصولات لبنی: پنیرهای مختلف، ماست، کره و دوغ.
محصولات غذایی کنسرو شده: انواع کنسرو سبزیجات، میوه‌ها، گوشت و ماهی.
محصولات قنادی و شکلات: شیرینی‌های ترکی، شکلات و محصولات قنادی.
نوشیدنی‌ها: انواع آبمیوه، نوشابه و نوشیدنی‌های انرژی‌زای برند.
روغن‌های خوراکی: روغن زیتون و روغن آفتابگردان.
هزینه‌های واردات مواد غذایی
واردات مواد غذایی فرایندی به نسبت پیچیده و پر هزینه است که نیازمند توجه به جزئیات بسیاری است. هزینه‌های واردات مواد غذایی به عوامل مختلفی از جمله نوع محصول، حجم واردات، کشور مبدا، فاصله، نوع حمل و نقل، نرخ ارز، تعرفه‌های گمرکی، هزینه‌های انبارداری، آزمایش‌ها، اخذ مجوزهای بهداشتی و بازاریابی و … بستگی دارد.
نکته‌ای که درباره واردات مواد غذایی وجود دارد، حساسیت‌هایی است که در بحث حمل و نقل آن مطرح می‌شود و به تبع هزینه‌های کار را بالاتر خواهد برد. در اکثر مواقع مواد غذایی باید در شرایطی خاص حمل شوند تا در طول مسیر فاسد نشوند. پس اگر از حمل زمینی برای انتقال این محصولات استفاده می‌شود، از کامیون‌های یخچال‌دار استفاده شود یا کانتینرهای کشتی‌ها نیز باید چنین شرایط متعادلی را فراهم کنند.
نوسانات نرخ ارز در داخل ایران نیز یکی از مشکلات بر سر راه بازرگانان است که باید آن را مدیریت کنند. تعرفه‌های گمرکی، مالیات‌ها و تغییر سیاست‌های دولتی نیز از دیگر مسائلی است که بر روی هزینه‌های نهایی واردات کالا اثر زیادی می‌گذارد.
کلام نهایی
اگر قصد واردات مواد غذایی (هر محصولی) را دارید، باید استانداردهای بهداشتی کشور مبدا و مقصد را رعایت کنید و مدارک لازم در این خصوص را داشته باشید.
پیشنهاد می‌کنیم حتما اطلاعات خود در خصوص قوانین و مقررات این حوزه را به‌روزرسانی کنید و با متخصصان این عرصه مشورت نمایید. همکاری با شرکت‌های معتبر بازرگانی و حمل و نقل و ترخیص می‌تواند بسیار به شما کمک کند.
لازم به ذکر است، پست بین المللی پی اس پی در حوزه حمل و نقل بین المللی، واردات و صادرات و ترخیص کالا از گمرک فعالیت می‌کند و در کشورهای چین، ترکیه، امارات و سوریه دفتر نمایندگی دارد. برای کسب اطلاعات بیشتر با شماره 02142281 تماس بگیرید.
سوالات متداول
چه موانعی بر سر راه واردات مواد غذایی وجود دارد؟
قوانین و مقررات پیچیده: فرایند واردات مواد غذایی به ایران با قوانین و مقررات پیچیده‌ای همراه است.
تغییرات نرخ ارز: نوسانات نرخ ارز می‌تواند بر هزینه‌های واردات تأثیرگذار باشد.
تعرفه‌های گمرکی: تعرفه‌های گمرکی بر روی محصولات مختلف متفاوت است و می‌تواند بر قیمت تمام‌شده کالا تأثیر بگذارد.
رقابت با تولیدکنندگان داخلی: واردات مواد غذایی با رقابت شدید تولیدکنندگان داخلی مواجه است.
محدودیت‌های بهداشتی و قرنطینه‌ای: برخی محصولات غذایی ممکن است مشمول محدودیت‌های بهداشتی و قرنطینه‌ای باشند.
چه مجوزی برای واردات مواد غذایی به ایران نیاز است؟
علاوه‌بر مجوز واردات کالا باید مجوز سازمان غذا و دارو نیز تهیه شود.
