زرشک، این میوه بهشتی با طعمی ترش و رنگ قرمز دلنشین نه‌تنها در سفره ایرانیان جایگاهی ویژه دارد، بلکه به‌عنوان یکی از ارزشمندترین محصولات صادراتی غیرنفتی ایران، در عرصة تجارت بین‌المللی نیز خوش می‌درخشد.
مزایای صادرات زرشک ایرانی برای اقتصاد کشور چیست؟ صادرات زرشک به یکی از عوامل اصلی افزایش تولید و بهره‌وری اقتصادی در ایران تبدیل شده است. بر اساس آمارهای سال 1402، بیش از ۴۲۰ هزار کیلوگرم زرشک بی‌دانه با ارزش ۴۲۳ هزار و ۶۶۱ دلار و ۱۰۴ کیلوگرم زرشک دانه‌دار با ارزش ۱۷۵ هزار و ۵۱۲ دلار از ایران به ۲۸ کشور جهان صادر شده است. صادرات زرشک علاوه بر توسعه تولید در داخل، به کشاورزان شرق کشور امکان رقابت در کشت و ارزآوری این محصول با سایر کشورها را می‌دهد. در این مقاله، به بررسی آخرین آمار صادرات زرشک، مراحل صادرات زرشک، چالش‌های پیش روی این صنعت خواهیم پرداخت.
گفتنی است، شرکت پست بین المللی پی اس پی خدماتی در حوزه صادرات زرشک ایرانی ارائه نمی‌دهد، اما در حوزه حمل و نقل بین المللی، واردات و صادرات کالا فعالیت می‌کند. برای کسب اطلاعات بیشتر با شماره 02142281 تماس بگیرید.
آنچه در این مطلب می خوانید:
انواع زرشک‌های صادراتی
همان‌طور که در بالا اشاره شد، زرشک یکی از میوه‌های محبوب در ایران و سایر نقاط جهان است. این میوه به دلیل طعم ترش و مزه منحصر به فردش در انواع غذاها، دسرها و نوشیدنی‌ها استفاده می‌شود. زرشک همچنین منبع خوبی از ویتامین‌ها و مواد معدنی از جمله ویتامین C، پتاسیم و آهن است.
دو نوع اصلی زرشک وجود دارد: زرشک قرمز و زرشک سیاه؛ زرشک قرمز نوع رایج‌تر است و معمولاً در آشپزی استفاده می‌شود. زرشک سیاه طعم قوی‌تری دارد و اغلب در دسرها و نوشیدنی‌ها استفاده می‌شود. در ادامه به لیستی از انواع زرشک‌های صادراتی به طور کامل می‌پردازیم:
زرشک پفکی: این نوع زرشک بدون هسته و خشک شده است و ظاهر پفکی دارد. زرشک پفکی یکی از محبوب‌ترین انواع زرشک صادراتی است و معمولاً در پلو، خورشت و مربا استفاده می‌شود.
زرشک دانه اناری: این نوع زرشک نیز بدون هسته و خشک شده است، اما شکل آن شبیه به دانه‌های انار است. زرشک دانه اناری طعم ملایم‌تری نسبت به زرشک پفکی دارد و معمولاً در سالاد، ماست و سس استفاده می‌شود.
زرشک زیر تالاری: این نوع زرشک از دانه‌های شکسته و خرد شده زرشک پفکی تهیه می‌شود. زرشک زیر تالاری ارزان‌تر از سایر انواع زرشک است و معمولاً در سوپ، خورش و مرغ استفاده می‌شود.
زرشک آبگیری شده: این نوع زرشک با آب داغ فراوری شده و سپس خشک می‌شود. زرشک آبگیری شده طعم ملایم‌تری نسبت به سایر انواع زرشک دارد و معمولاً در چای و دم‌نوش استفاده می‌شود.
زرشک کرمانشاهی: زرشک کرمانشاهی میوه‌های کوچک و قرمز با طعم ترش‌وشیرین دارد. این نوع زرشک در آشپزی، تهیه مربا و آب‌زرشک استفاده می‌شود.
پودر زرشک: این نوع زرشک از آسیاب‌کردن زرشک خشک شده تهیه می‌شود. پودر زرشک طعم قوی دارد و می‌توان از آن در انواع غذاها، دسرها و نوشیدنی‌ها استفاده کرد.
مهم ترین کشورهای مقصد صادرات زرشک ایرانی در سال 1402
در سال 1402، زرشک ایران به طیف گسترده‌ای از کشورها در سراسر جهان صادر شده است. بر اساس آمار گمرک جمهوری اسلامی ایران، 10 کشور زیر مهمترین مقاصد صادراتی زرشک ایرانی در سال 1402 بوده‌اند. ابتدا این لیست اشاره دارد صادرات به ترکیه که نقش زیادی در این تجارت دارد. در ادامه به میزان صادرات زرشک به کشورهای مختلف اشاره می‌کنیم:
- ترکیه: 125,824 کیلوگرم به ارزش 112,909 دلار
- امارات: 82,134 کیلوگرم به ارزش 82,940 دلار
- قزاقستان: 66,677 کیلوگرم به ارزش 62,011 دلار
- عراق: 33,910 کیلوگرم به ارزش 32,975 دلار
- آلمان: 21,788 کیلوگرم به ارزش 25,198 دلار
- روسیه: 26,490 کیلوگرم به ارزش 23,803 دلار
- بحرین: 12,162 کیلوگرم به ارزش 20,589 دلار
- گرجستان: 6,612 کیلوگرم به ارزش 11,689 دلار
- قطر: 11,500 کیلوگرم به ارزش 10,689 دلار
- آذربایجان: 11,710 کیلوگرم به ارزش 10,538 دلار
نحوه صادرات زرشک ایرانی چگونه است؟
در ابتدا باید بگویم صادرات زرشک ایرانی، دارای دو روش مستقیم و غیرمستقیم (از طریق واسطه‌های تجاری) است. در صادرات مستقیم، می‌توانید با شرکت‌هایی که به طور مستقیم و تخصیصی در زمینه صادرات زرشک در ایران هستند، تماس بگیرید و یا خود تبلیغات لازم را برای جذب خریداران خارجی انجام دهید.
همچنین، در صادرات غیرمستقیم می‌توانید با واسطه‌های تجاری همکاری کنید که به دنبال تأمین محصولات زرشک از ایران به سایر کشورها هستند. در این روش، ممکن است قیمت نهایی محصول کمی کاهش یابد، اما در عوض، خطرات تجاری نیز کاهش می‌یابد. برای شروع فعالیت، می‌توانید از هر دو روش استفاده کنید تا بهترین راه‌حل را برای صادرات زرشک انتخاب کنید. در ادامه به مراحل صادرات این محصول خوراکی ارزشمند می‌پردازیم:
آماده‌سازی محصول: زرشک باید باکیفیت بالا و عاری از هرگونه ناخالصی و آفت باشد. همچنین، باید به‌درستی خشک و بسته‌بندی شود تا در طول حمل و نقل سالم بماند.
انتخاب بازار هدف: تحقیق بازار برای شناسایی کشورهای متقاضی زرشک ایرانی و نیازها و خواسته های آنها ضروری است.
انجام تشریفات قانونی: صادرکننده باید مجوزهای لازم برای صادرات زرشک را از سازمان‌های ذیربط مانند: سازمان غذا و دارو و وزارت جهاد کشاورزی اخذ کند.
یافتن خریدار: صادرکننده می‌تواند از طریق شرکت در نمایشگاه‌های بین المللی، استفاده از پلتفرم‌های آنلاین یا تماس مستقیم با خریداران بالقوه، خریدار زرشک پیدا کند.
مذاکره و انعقاد قرارداد: صادرکننده باید با خریدار بر سر قیمت، شرایط پرداخت، شرایط حمل و نقل و سایر شرایط قرارداد توافق کند.
صدور گواهی‌های لازم: صادرکننده باید برای محصول خود گواهی‌های بهداشتی و قرنطینه‌ای از سازمان‌های ذیربط دریافت کند.
حمل و نقل بین المللی: زرشک باید با استفاده از روش حمل و نقل مناسب به کشور مقصد حمل شود.
- حمل و نقل زمینی: این روش برای مقاصد نزدیک و زمانی که زمان کمترین اهمیت را داشته باشد، مناسب است. مزیت آن ارزان‌تر بودن نسبی در مقایسه با سایر روش‌ها است.
- حمل و نقل هوایی: این روش سریع‌ترین روش حمل و نقل است، اما نسبت به روش زمینی گران‌تر است.
از این روش معمولاً برای حمل حجم کم زرشک یا زمانی که زمان اهمیت زیادی دارد استفاده می‌شود. به‌طورکلی، اکثر کشورها به مسافران اجازه می‌دهند تا مقدار محدودی از مواد غذایی را برای مصرف شخصی به‌صورت حمل و نقل چمدانی به کشور موردنظر ببرید. این مقدار معمولاً بین 2 تا 5 کیلوگرم است.
ترخیص کالا از گمرک: صادرکننده باید اسناد لازم را به گمرک ارائه دهد تا کالای خود را ترخیص کند. ترخیص زرشک از گمرک فرایندی است که به‌موجب آن صاحب کالا یا نماینده قانونی او پس از پرداخت وجوه قانونی و ارائه مدارک لازم، کالای خود را از مالکیت دولت خارج و به تصرف خود در می‌آورد.
مجوزهای لازم زرشک ایرانی جهت صادرات
برای صادرات زرشک ایرانی به مجوزهای مختلفی از سازمان‌ها و ارگان‌های مختلف دولتی نیاز است. برای صدور هر یک از این مجوزها باید مدارک و مستندات لازم ارائه شود. همچنین، صادرکننده باید قبل از اقدام به صادرات زرشک از تمام مجوزهای لازم را اخذ کند. در ادامه به این مجوزها می‌پردازیم:
- مجوز فنی از وزارت جهاد کشاورزی: این مجوز برای اعلام تاریخ اعتبار موردنیاز است.
- مجوز ارزی از وزارت جهاد کشاورزی: این مجوز برای تخصیص ارز به‌منظور ترخیص زرشک موردنیاز است.
- مجوز فنی از وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی: این مجوز به‌منظور رعایت مقررات بهداشتی نیاز است.
کد تعرفه گمرکی برای ترخیص زرشک ایرانی
برای انجام صادرات به هر کشوری، شما نیاز دارید کد تعرفه گمرکی (HS CODE) مربوط به آن کشور را بدانید. این کد به شما کمک می‌کند تا با مشخصات و ارزش گمرکی کالا آشنا شوید. در واقع، این کد به‌عنوان شناسه کالای صادراتی عمل می‌کند و در فرایند صادرات الزامی است. با داشتن کد تعرفه گمرکی، شما قادر خواهید بود مراحل صادرات را به‌درستی انجام دهید و با مقررات گمرکی مربوطه سازگار باشید.
برای ترخیص زرشک دانه‌دار کد تعرفه گمرکی 08109021 است. این کد تعرفه از حقوق ورودی 55% و اولویت کالایی 4 برخوردار است.
برای ترخیص زرشک بی‌دانه کد تعرفه گمرکی 08109022 است. این کد تعرفه از حقوق ورودی و اولویت کالایی برخوردار است.
بسته بندی زرشک ایرانی صادراتی
بسته‌بندی زرشک ایرانی صادراتی از اهمیت زیادی برخوردار است، زیرا می‌تواند بر کیفیت، ماندگاری و قیمت نهایی محصول تأثیر بگذارد. بسته‌بندی بین المللی باید مناسب با نوع حمل و نقل و شرایط آب‌وهوایی کشور مقصد باشد. در ادامه به نوع بسته‌بندی زرشک ایرانی به‌صورت کامل می‌پردازیم:
نوع بسته بندی
- بسته‌بندی باید از مواد اولیه باکیفیت بالا مانند پلاستیک، کارتن، شیشه یا فلز ساخته شود.
- بسته‌بندی باید مقاوم در برابر رطوبت، نور و اکسیژن باشد.
- بسته‌بندی باید به‌گونه‌ای باشد که از آسیب‌دیدن زرشک در حین حمل و نقل جلوگیری کند.
اندازه و وزن بسته‌بندی
- اندازه و وزن بسته‌بندی باید متناسب با نیاز خریدار و شرایط حمل و نقل باشد.
- بسته‌بندی‌های کوچک برای مصرف‌کنندگان نهایی مناسب‌تر هستند.
- بسته‌بندی‌های بزرگ برای مصرف‌کنندگان صنعتی مناسب‌تر هستند.
طراحی و چاپ
- طراحی بسته‌بندی باید جذاب و چشم‌نواز باشد.
- اطلاعات لازم مانند نام محصول، نام صادرکننده، تاریخ تولید و تاریخ انقضا باید بر روی بسته‌بندی چاپ شود.
- زبان چاپ اطلاعات باید متناسب با کشور مقصد باشد.
علامت‌گذاری و برچسب‌گذاری
- بسته‌بندی باید دارای علامت‌گذاری و برچسب‌گذاری مناسب باشد.
- علامت‌گذاری و برچسب‌گذاری باید مطابق با قوانین و مقررات کشور مقصد باشد.
قوانین تجارت زرشک در ایران چگونه است؟
قوانین تجارت زرشک در ایران شامل مجموعه‌ای از مقررات و ضوابطی است که بر فرایند تولید، فراوری، بسته‌بندی، حمل و نقل، صادرات و واردات این محصول نظارت می‌کند. این قوانین توسط سازمان‌ها و ارگان‌های مختلف دولتی مانند وزارت جهاد کشاورزی، سازمان غذا و دارو، سازمان ملی استاندارد ایران و گمرک جمهوری اسلامی ایران تدوین و اجرا می‌شوند. در ادامه به مهمترین قوانین در تجارت زرشک ایرانی می‌پردازیم:
طبق ماده 11 قانون حفاظت از نباتات که در سال 1346 تصویب شده است، ورود هر نوع نبات و اجزای گیاهی از جمله: بذر، پیاز، قلمه، پیوند، ریشه، میوه، نهال و تخم نباتات به کشور نیازمند حصول مجوز از وزارت کشاورزی است. ورود این کالاها بدون مجوز مجاز نیست و واردکننده ممکن است با اخطار مواجه شده و موظف شود آنها را حداکثر ظرف یک ماه از کشور خارج کند. در غیر این صورت، کالاها با حضور نماینده سازمان حفاظت از نباتات در گمرک تمامی خواهد شد.
بر اساس ماده 16 قانون مواد خوراکی و آشامیدنی که در سال 1346 تصویب شده است، ترخیص مواد غذایی، بهداشتی یا آرایشی از گمرک به شرط رعایت مقررات عمومی و داشتن گواهی بهداشتی و قابل مصرف بودن از کشور مبدأ نیازمند حصول پروانه ورود از وزارت بهداری است. واردکننده نیز موظف است فرمول موادی که برای نگهداری به آنها اضافه شده است را به وزارت بهداری ارائه دهد تا پروانه مزبور را دریافت کند.
باتوجه‌به ماده 18 آیین‌نامه اجرایی قانون حفظ نباتات مصوب 1346 و ماده 5 قانون عهدنامه بین‌المللی حفظ نباتات مصوب 1389، در صورت صادرات فرآورده‌های نباتی از ایران به کشورهای خارج، کارشناسان قرنطینه کالا می‌توانند کالا را معاينه کنند و در صورت سلامت آن، گواهی بهداشت نباتی صادر می‌شود.
چالش های صادرات زرشک ایرانی
همان‌طور که در ابتدای مقاله اشاره کردیم زرشک ایرانی به‌عنوان یکی از محصولات کشاورزی باارزش و با خواص فراوان، از پتانسیل بالایی برای صادرات به سایر کشورها برخوردار است. بااین‌حال، صادرکنندگان زرشک ایرانی با چالش‌های متعددی در این مسیر روبرو هستند که می‌تواند روند صادرات این محصول را با مشکل مواجه کند. در ادامه به مهمترین چالش‌های این تجارت اشاره می‌کنیم:
رقابت شدید: ایران در بازار جهانی زرشک با رقابت شدید از سوی کشورهایی مانند ترکیه، افغانستان و تاجیکستان روبرو است.
کمبود دانش فنی و به‌روزرسانی تکنولوژی: برخی از کشاورزان ایرانی از دانش فنی و تکنولوژی لازم برای تولید زرشک با کیفیت بالا و مطابق با استانداردهای جهانی برخوردار نیستند.
فقدان تکنولوژی فرآوری: ایران از تکنولوژی های مدرن فرآوری زرشک مانند دستگاه های سورتینگ و بسته بندی بهره مند نیست که این امر می تواند منجر به افزایش ضایعات و افت کیفیت محصول شود.
استفاده از روش‌های سنتی: برداشت و فراوری زرشک در ایران هنوز به طور سنتی انجام می‌شود که این امر می‌تواند منجر به ضایعات و افت کیفیت محصول شود.
بسته‌بندی نامناسب: بسیاری از زرشک‌های ایرانی دربسته بندی‌های نامناسب به بازارهای جهانی عرضه می‌شوند که این امر می‌تواند منجر به آسیب‌دیدن محصول و کاهش جذابیت آن برای خریداران شود.
عدم ثبات قوانین: قوانین و مقررات مربوط به صادرات زرشک در ایران می‌تواند به طور مکرر تغییر کند که این امر می‌تواند برنامه‌ریزی برای صادرکنندگان را دشوار کند.
کلام آخر
صادرات زرشک ایرانی برای تولیدکنندگان ایرانی فرصتی ایده‌آل است تا در زمینه صادرات کالاهای غیرنفتی، فعالیت بیشتری داشته باشند و درآمد ارزی بیشتری کسب کنند. بااین‌حال، بدون یافتن مشتریان مناسب و انجام کار در زمینه تبلیغات و ساخت برند برای محصولات، نمی‌توان به بازارهای جدید خارجی وارد شد.
درصورتیکه تجاربی در این زمینه دارید، حتما در بخش نظرات برای ما کامنت بگذارید و درصورت کسب اطلاعات بیشتر درخصوص خدمات پست سریع بین المللی پی اس پی با شماره 02142281 تماس بگیرید و یا اپلیکیشن psp را نصب کنید. اما توجه کنید شرکت ما در زمینه فعلا خدماتی برای شما عزیزان ندارد.
سوالات متداول
چه کشورهایی مقاصد اصلی صادرات زرشک ایرانی هستند؟
کشورهای اروپایی مانند: آلمان، ایتالیا، فرانسه و هلند، کشورهای آسیایی مانند چین، ژاپن و هند و کشورهای همسایه مانند ترکیه، عراق و افغانستان از جمله مهمترین مقاصد صادرات زرشک ایرانی هستند.
چرا زرشک ایرانی برای صادرات مناسب است؟
زرشک ایرانی به دلیل کیفیت بالا، طعم و عطر منحصر به فرد، خواص دارویی و درمانی فراوان و قیمت مناسب در بازار جهانی از محبوبیت بالایی برخوردار است. ایران به عنوان بزرگترین تولید کننده زرشک در جهان، پتانسیل بالایی برای صادرات این محصول به سایر کشورها دارد.
