آموزش صادرات گیاهان دارویی [ راهنمای کاربردی ]

از دیرباز، ایران به‌عنوان مهد تولید و فرآوری گیاهان دارویی در جهان شناخته شده است. خاک حاصلخیز، تنوع آب‌وهوایی و دانش بومی کهن، ایران را به گنجینه‌ای از گیاهان دارویی با خواص بی‌نظیر تبدیل کرده است. زعفران، گل محمدی، بادرنجبویه، زیره، آویشن، بابونه و ده‌ها گیاه دارویی دیگر، هر کدام به‌تنهایی می‌توانند پرچم‌دار تجارت و رونق اقتصادی در کشورمان باشند.

اما برای ‌آنکه بتوان در بازار صادرات گیاهان دارویی حضوری فعال داشت و به درآمد و موفقیت رسید، باید با مراحل، قوانین و ضوابط صادرات این گیاهان آشنا شد. پس اگر قصد دارید به‌عنوان صادرکننده گیاهان دارویی فعالیت خود را آغاز کنید، تا انتها با پست سریع بین المللی پی اس پی همراه باشید.

در نظر داشته باشید که شرکت پی اس پی اکسپرس در حال حاضر خدماتی در زمینه صادرات گیاهان دارویی ندارد، بااین‌حال برای راهنمایی بیشتر و کسب اطلاعات بیشتر در زمینه حمل و ترخیص بین‌الملل می‌توانید از طریق شماره 02142281 با ما در ارتباط باشید.

سود صادرات گیاهان دارویی

صنعت گیاهان دارویی در ایران، با قدمتی چندین هزار‌ساله، فرصتی طلایی برای کسب سود و ارزآوری به شمار می‌رود. این صنعت باتوجه‌به افزایش تقاضای جهانی برای گیاهان دارویی و فرآورده‌های طبیعی با سرعت چشمگیری در حال افزایش است و همین موضوع درآمد صادرات گیاهان دارویی را برای کشاورزان، تولیدکنندگان و صادرکنندگان به‌صورت چشمگیری افزایش داده است.

سود صادرات گیاهان دارویی به نوع گیاه، کیفیت، فراوری، بازار هدف و استراتژی‌های بازاریابی بستگی دارد. برخی از گیاهان دارویی مانند زعفران، سنا، گل محمدی و زیره به دلیل ارزش دارویی بالا و تقاضای جهانی، سودآوری قابل‌توجهی برای صادرکنندگان دارند.

به‌طورکلی، سود ناخالص صادرات گیاهان دارویی بین 20 تا 50 درصد برآورد می‌شود.

مجوز و ضوابط صادرات گیاهان دارویی

در بهمن ماه 1402 ضوابط جدید صادرات گیاهان دارویی با همکاری دفتر طرح ملی گیاهان دارویی، دفتر امور مراتع سازمان منابع طبیعی و آبخیزداری کشور و اتحادیه صادرکنندگان گیاهان دارویی و زعفران تدوین شد. بر اساس ضوابط جدید گیاهان دارویی به سه دسته زیر تقسیم می‌شود:

1. گیاهان دارویی ممنوعه: برداشت و صادرات این اقلام به طور کامل ممنوع است.
2. گیاهان دارویی مجاز مشروط: برداشت این اقلام فقط با مجوز اداره کل منابع طبیعی و آبخیزداری استان و پس از بازدید کارشناس و تأیید زراعی، گلخانه‌ای و یا باغی بودن محصول امکان‌پذیر است. در صورت درخواست متقاضی برای صادرات، گواهی حمل با ذکر میزان و نوع زراعی بودن محصول توسط اداره کل منابع طبیعی و آبخیزداری استان صادر می‌شود.
3. گیاهان دارویی زراعی: برای صادرات این گیاهان باید از اداره منابع طبیعی و آبخیزداری شهرستان مجوز دریافت شود. برای صادرات این گیاهان نیازی به مجوز از اداره منابع طبیعی و آبخیزداری نیست. در صورت نیاز به گواهی حمل، از طریق سامانه جهاد کشاورزی استان صادر می‌شود.

در نظر داشته باشید که صدور مجوز و گواهی حمل برای گیاهان دارویی بر اساس دسته‌بندی آنها و توسط سامانه سازمان جهاد کشاورزی صورت می‌گیرد. بر اساس قوانین، صدور مجوز و گواهی حمل برای اقلام “ممنوعه” و “مجاز مشروط” الزامی است و در صورت عدم اخذ مجوز، محصول قاچاق محسوب و ضبط خواهد شد.

نکته: گیاهان دارویی در گمرک جهانی با کد تعرفه (HS Code) ۱۲۱۱۹۰ شناخته می‌شوند.

مراحل صادرات گیاهان دارویی

تا اینجای متن با سود، ضوابط و قوانین صادرات گیاهان دارویی آشنا شدیم و یاد گرفتیم که برای صادرات این محصولات به چه مجوزهایی نیاز داریم.

اما صادرات این گیاهان مانند سایر کالاها مراحل و شرایط مخصوص به خود را دارد و برای آنکه بتوانید به‌عنوان صادرکننده گیاهان دارویی موفق شوید باید این مراحل را به‌درستی انجام دهید. در ادامه به طور خلاصه با مراحل صادرات گیاهان دارویی آشنا می‌شویم. هرچند که توصیه می‌کنیم برای کسب اطلاعات بیشتر در این زمینه به صفحه صادرات کالا سری بزنید.

1. انتخاب بازار هدف

انتخاب بازار هدف مناسب اولین قدم و گامی حیاتی در مسیر موفقیت‌آمیز صادرات گیاهان دارویی است. با انتخاب بازاری که تقاضای بالایی برای گیاهان دارویی ایرانی دارد و شرایط مناسب برای ورود به آن مهیا است، می‌توان احتمال موفقیت را به طور قابل‌توجهی افزایش داد.

بررسی میزان تقاضا برای گیاهان دارویی مورد‌ نظر در بازار هدف انتخاب نوع گیاه، مطالعه روند بازار و پیش‌بینی تقاضا برای گیاهان دارویی در آینده، مطالعه روند بازار و پیش‌بینی تقاضا برای گیاهان دارویی در آینده و شناسایی انواع گیاهان دارویی که در آن بازار بیشترین تقاضا را دارند از مهم‌ترین اقداماتی است که در این مرحله باید انجام دهید.

2. انتخاب نوع گیاه

انتخاب نوع گیاه مناسب برای صادرات از دیگر گام‌های کلیدی در مسیر موفقیت‌آمیز صادرات گیاهان دارویی به شمار می‌رود. با انتخاب گیاهی که ارزش دارویی بالا دارد، تقاضای زیادی در بازار هدف دارد و شرایط کشت و برداشت آن در ایران مهیا است، می‌توان احتمال موفقیت را به طور قابل‌توجهی افزایش داد.

3. تهیه مجوزهای لازم

دریافت مجوزهای لازم از جمله مراحل ضروری در مسیر صادرات گیاهان دارویی است. رعایت قوانین و مقررات مربوط به صادرات گیاهان دارویی و اخذ مجوزهای لازم از سازمان‌های ذی‌صلاح، قانونی بودن و سلامت محصول را تضمین می‌کند و به تسهیل فرآیند صادرات و جلوگیری از بروز مشکلات در آینده کمک می‌کند.

پروانه بهره‌برداری، گواهی بهداشت و مجوز صادرات از مهم‌ترین مجوزهای لازم برای صادرات گیاهان دارویی است.

4. آماده‌سازی محصول

آماده‌سازی صحیح و اصولی محصول یکی از مهم‌ترین مراحل در پروسه صادرات گیاهان دارویی است. از جمله موارد مهمی که در این مرحله باید به آن توجه داشت عبارت‌اند از:

• کشت و برداشت گیاهان دارویی با روش‌های علمی و اصولی
• فرآوری و بسته‌بندی گیاهان دارویی با توجه به استانداردهای بین‌المللی
• کنترل کیفیت محصول در تمام مراحل تولید

5. بازاریابی و پیداکردن مشتری

موفقیت در صادرات گیاهان دارویی، در گرو داشتن یک استراتژی بازاریابی و فروش قوی است که به طور خاص برای این صنعت طراحی شده باشد. این مرحله شامل اقدامات مختلفی است که باید به‌دقت انجام شوند تا به نتایج مطلوب دست یافت.

شناسایی بازار هدف، تحلیل رقبا، تطبیق محصول با بازار، استانداردسازی، برندسازی، انتخاب کانال بازاریابی مناسب، ایجاد محتوای بازاریابی جذاب، شرکت در رویدادهای مرتبط، ایجاد کانال فروش و قیمت‌گذاری از جمله اقدامات مهمی است که در این مرحله باید انجام دهید. اگر می‌خواهید اطلاعات بیشتری درباره نحوه مشتری‌یابی به دست آورید حتما سری به مقاله راهکارهای مشتری یابی خارجی بزنید.

6. انجام امور گمرکی

انجام صحیح امور گمرکی نقش کلیدی در موفقیت صادرات گیاهان دارویی ایفا می‌کند. این مرحله شامل اقدامات مختلفی از قبیل آماده‌سازی مدارک، بیمه‌کردن محموله و انجام تشریفات گمرکی است که باید بادقت و به طور کامل انجام شوند تا از بروز هرگونه مشکل در ارسال محموله به مقصد جلوگیری شود.

7. حمل‌ونقل

حمل و نقل بین المللی صحیح و اصولی گیاهان دارویی، نقش کلیدی در حفظ کیفیت و سلامت آنها در طول فرآیند صادرات ایفا می‌کند. انتخاب روش حمل‌ونقل مناسب، بسته‌بندی اصولی و سپردن مراحل به یک شرکت معتبر، از جمله فاکتورهای مهمی هستند که باید در این مرحله به‌دقت مورد توجه قرار گیرند.

برای حمل گیاهان دارویی به خارج از کشور شما می‌توانید از یکی از روش‌های حمل هوایی، دریایی و زمینی استفاده کنید.

• حمل و نقل هوایی: سریع‌رین روش حمل‌ونقل است که برای محموله‌های فاسدشدنی، نمونه کالا و سمپل مناسب است. البته در شرایطی که زمان تحویل کالا برایتان مهم باشد نیز این روش توصیه می‌شود.
• حمل و نقل دریایی: مقرون به صرفه‌ترین روش حمل‌ونقل برای محموله‌های حجیم و سنگین حمل‌ونقل دریایی است.
• حمل و نقل زمینی: برای ارسال گیاهان دارویی به کشورهای همسایه مثلا صادرات به ترکیه این روش پیشنهاد می‌شود.

آمار صادرات گیاهان دارویی ایران

خوشبختانه کشورمان ایران یکی از کشورهای مستعد کشت گیاهان دارویی در دنیا شناخته می‌شوند و بیش از 8 هزار نوع از گیاهان دارویی از حدود 450 گونه در کشورمان تولید می‌شوند، گیاهانی ارزش صادراتی بالایی دارند و در بسیاری از کشورها تقاضا برایشان بالاست.

حجم صادرات گیاهان دارویی در ایران هر ساله آمار متفاوتی دارد. اما خوشبختانه آمار صادرات گیاهان دارویی از سال 92 تا به امروز روند رو به رشدی داشته است و از 350 میلیون دلار در سال 1392 به 660 میلیون دلار در سال‌های اخیر رسیده است. البته باتوجه‌به تنوع بسیار بالا این گیاهان در کشورمان، سهم گیاهان دارویی در صادرات رقمی ناچیز است و انتظار می‌رود حجم صادرات عدد بالاتری داشته باشد.

بهتر است بدانید که استان خراسان رضوی رتبه نخست را در میان سایر استان‌های کشور در تولید گیاهان دارویی دارد و 60 درصد از گیاهان دارویی کشور در این استان تولید می‌شوند. خاکشیر، ختمی خبازی، رازیانه، زیره سبز و تخم شربتی از مهمترین اقلام گیاهان دارویی است که در این استان تولید می‌شوند.

رتبه ایران در صادرات گیاهان دارویی

کشورمان ایران در سال 1377 رتبه نخست را در صادرات گیاهان دارویی در جهان داشت و در سال 1382 با چهار پله سقوط در جایگاه  پنجم قرار گرفت. اما از آن زمان تا به امروز متاسفانه به‌ دلیل افزایش تحریم‌ها و سخت‌شدن شرایط تجارت افت چشمگیری داشته است. بر اساس آمار وب‌سایت تریدمپ در سال 2022، صادرات گیاهان دارویی ایران تنها 0.1 درصد از صادرات جهانی این محصول را تشکیل می‌دهد و رتبه آن در صادرات جهانی این محصولات 69 است.

بهترین گیاهان دارویی صادراتی ایران کدامند؟

انتخاب گیاهان دارویی جهت صادرات به دلیل تنوع بسیار زیاد این گیاهان در کشورمان، کاری دشوار است. چرا که هر گیاه، خواص منحصربه‌فرد و بازار هدف خاص خود را دارد.

بااین‌حال، با درنظرگرفتن عواملی مانند تقاضای جهانی، قیمت، شرایط کشت و فرآوری، می‌توان برخی از گیاهان دارویی و عصاره گیاهان دارویی را به‌عنوان گزینه‌های برتر برای صادرات معرفی کرد.

زعفران، شیرین بیان، زیره‌ها، رازیانه، گل محمدی، گشنیز، موسیر، آویشن، بادرنجبویه، انیسون، بابونه، اسفرزه، بومادران، گل ختمی، زوفا، مریم گلی، کتیرا، آنغوزه، به لیمو، لاواند، رزماری، نعناع، مورد، برگ کنار، گل‌گاوزبان، باریجه، مستکی، وشا، انچوچک برخی از مهم‌ترین گیاهان دارویی صادراتی ایران است.

به کدام کشورها صادرات گیاهان دارویی داشته باشیم؟

انتخاب کشورهای هدف مناسب برای صادرات گیاهان دارویی، نقشی کلیدی در موفقیت این تجارت پرسود ایفا می‌کند. برای انتخاب درست، باید به عوامل متعددی توجه کرد و تحقیقات بازار دقیقی انجام داد.

نتایج آمار صادرات ایران در وب‌سایت تریدمپ نشان می‎‌دهد که کشورهای ترکیه، امارات، پاکستان، آلمان، عراق، آذربایجان، روسیه، اتریش، چین، فرانسه، هند، ایتالیا، کویت، قرقیزستان، قطر، سریلانکا، افغانستان، لهستان، قزاقستان، استرالیا، انگلستان و هنگ کنگ عمده مقاصد صادراتی گیاهان دارویی ایران در سال 2022 بوده‌اند.

صادرات گیاهان دارویی به اروپا

اروپا به‌عنوان بزرگترین بازار گیاهان دارویی در جهان، مقصدی جذاب برای صادرکنندگان ایرانی به شمار می‌رود. تنوع آب‌وهوایی ایران، گنجینه‌ای از گیاهان دارویی با خواص منحصربه‌فرد را به ارمغان آورده که می‌تواند سهم قابل توجهی از بازار اروپا را به خود اختصاص دهد.

بااین‌حال، صادرات گیاهان دارویی به اروپا نیازمند دانش، برنامه‌ریزی دقیق و رعایت الزامات و استانداردهای سخت‌گیرانه این قاره است. اگر قصد صادرات گیاهان دارویی دارید و کشورهای اروپایی را برای صادرات انتخاب کرده‌اید پیش از صادرات به نکات زیر توجه داشته باشید:

• رعایت دقیق استانداردهای سخت‌گیرانه اروپا در زمینه کیفیت، بهداشت و ایمنی گیاهان دارویی، از اهمیت بالایی برخوردار است.
• حمل بار به اروپا را به شرکت‌های معتبر و باسابقه بسپارید.
• آماده ارائه مستندات لازم مانند گواهی‌نامه‌ها، آنالیزهای آزمایشگاهی و مجوزهای صادراتی به خریداران اروپایی باشید.
• از کیفیت گیاهان دارویی در تمام مراحل زنجیره تامین، از کشت تا برداشت، فرآوری و حمل‌ونقل، به‌دقت مراقبت کنید.
• از آخرین قوانین، مقررات و روندهای بازار اروپا آگاه باشید و خود را با آنها وفق دهید.

در رابطه‌ با بهترین کشورهای اروپایی برای صادرات این گروه از محصولات باید بدانید که صادرات گیاهان دارویی به آلمان، اتریش، فرانسه، ایتالیا، لهستان و انگلستان می‌تواند سودآوری بالایی برایتان به همراه داشته باشد.

صادرات گیاهان دارویی به ترکیه

ترکیه به‌عنوان کشوری همسایه با ایران و دارای بازار روبه‌رشد گیاهان دارویی، مقصدی جذاب برای صادرکنندگان ایرانی به شمار می‌رود. آمار صادرات گیاهان دارویی کشورمان نیز نشان می‌دهد که این کشور نخستین مقصد صادراتی گیاهان دارویی شناخته می‌شود. با وجود اشتراکات فرهنگی و جغرافیایی دو کشور، صادرات گیاهان دارویی به ترکیه نیازمند شناخت بازار هدف، آگاهی از قوانین و مقررات و برنامه‌ریزی دقیق است.

اگر برای صادرات گیاهان دارویی ترکیه را به‌عنوان کشور مقصد صادراتی انتخاب کرده‌اید حتما به نکات زیر توجه داشته باشید:

• از جدیدترین روندها و علایق مصرف‌کنندگان در ترکیه آگاه باشید.
• رقبای خود را در بازار ترکیه شناسایی کرده و نقاط قوت و ضعف آنها را تجزیه‌وتحلیل کنید.
• گیاهان دارویی را در شرایطی کشت و فرآوری کنید که استانداردهای ترکیه را برآورده کند.
• برای صادرات گیاهان دارویی به ترکیه باید گواهی‌نامه‌های بهداشتی لازم از سازمان‌های ذی‌صلاح مانند سازمان غذا و دارو را دریافت کنید.
• از قوانین و مقررات صادراتی گیاهان دارویی به ترکیه آگاه باشید و مجوزهای لازم را از سازمان‌های مربوطه دریافت کنید.
• از شرکت‌های حمل‌ونقل معتبر برای حمل بار به ترکیه استفاده کنید.

مشکلات صادرات گیاهان دارویی

تجارت گیاهان دارویی، علی‌رغم سودآوری و پتانسیل‌های فراوان، با چالش‌ها و موانعی روبرو است که حل آنها برای موفقیت در این عرصه ضروری است. در ادامه به برخی از مشکلات صادرات گیاهان دارویی در ایران می‌پردازیم:

• ضعف در معرفی برند: بسیاری از صادرکنندگان گیاهان دارویی ایرانی، در معرفی برند خود به بازارهای جهانی و ایجاد تمایز با محصولات مشابه، ضعیف عمل می‌کنند.
• فقدان هویت بصری: بسیاری از محصولات صادراتی فاقد هویت بصری جذاب و متناسب با سلیقه بازار هدف هستند.
• عدم تمرکز بر داستان برند: برندهای ایرانی گیاهان دارویی، در روایت داستان برند خود و ایجاد ارتباط عاطفی با مشتریان، کاستی دارند.
• فقدان فناوری‌های نوین: بسیاری از صادرکنندگان از فناوری‌های نوین در فرآوری، بسته‌بندی و کنترل کیفیت گیاهان دارویی استفاده نمی‌کنند.
• عدم استانداردسازی: عدم استانداردسازی محصولات صادراتی، مطابقت با استانداردهای بین‌المللی را دشوار می‌کند.
• فقدان تنوع در محصولات: تنوع محصولات صادراتی گیاهان دارویی ایرانی محدود است و تمرکز بیشتر بر محصولات خام وجود دارد.
• پیچیدگی قوانین و مقررات: قوانین و مقررات مربوط به صادرات گیاهان دارویی در ایران پیچیده و بعضاً متناقض هستند.
• فقدان شفافیت: فقدان شفافیت در فرآیندهای اداری و صدور مجوزها، چالش‌هایی را برای صادرکنندگان ایجاد می‌کند.
• تغییرات ناگهانی در قوانین: تغییرات ناگهانی در قوانین و مقررات صادراتی، برنامه‌ریزی بلندمدت را برای صادرکنندگان دشوار می‌کند.
• ضعف در بازاریابی و تبلیغات: سیاری از صادرکنندگان گیاهان دارویی از روش‌های بازاریابی و تبلیغات موثر برای معرفی محصولات خود به مشتریان بالقوه استفاده نمی‌کنند.
• عدم حضور در نمایشگاه‌های بین‌المللی: حضور در نمایشگاه‌های بین‌المللی گیاهان دارویی برای معرفی محصولات و یافتن مشتریان جدید، ضعیف است.

کلام آخر

در این مقاله، نگاهی به مراحل صادرات گیاهان دارویی انداختیم.  چالش‌ها و مشکلات این مسیر را بررسی کردیم و با گام‌های اساسی برای موفقیت در این تجارت پرسود آشنا شدیم همچنین آمار صادرات این محصولات در سایت trademap را بررسی نمودیم. امیدواریم این مطلب برایتان مفید باشد و به شما کمک کند تا گام‌های تجارت را محکم‌تر بردارید. درصورتی‌که سوالی در این زمینه دارید یا از صادرکنندگان گیاهان دارویی هستید و تجربه‌ای در این حوزه دارید خوشحال می‌شویم از طریق بخش نظرات سوالات و تجربیات خود را با ما به اشتراک بگذارید.

همچنین برای کسب اطلاعات بیشتر درباره حمل و ترخیص بین‌الملل و مشاوره رایگان در این زمینه می‌توانید از طریق تماس با شماره 02142281 و اپلیکیشن psp با ما در ارتباط باشید.