سیب‌زمینی، یکی از محصولات کشاورزی اساسی و پرمصرف در سراسر جهان، نقش مهمی در تأمین امنیت غذایی و اقتصاد بسیاری از کشورها ایفا می‌کند. صادرات سیب زمینی نه‌تنها می‌تواند ارزآوری قابل‌توجهی برای کشورها داشته باشد، بلکه به توسعه کشاورزی، ایجاد اشتغال و ارتقای جایگاه کشور در بازارهای بین‌المللی نیز کمک شایانی می‌کند. طبق گفته‌های سخنگوی کمیسیون توسعه تجارت‌خانه صنعت، معدن و تجارت ایران از ابتدای سال 1402 تا پایان آذر ۱۹۶ میلیون و ۴۲۷ هزار و ۴۱۵ کیلوگرم سیب‌زمینی صادر شده که نسبت به ۹ماهه سال گذشته ۱۶۹ درصد رشد داشت.
در این مقاله، به بررسی چشم‌انداز آینده صادرات سیب‌زمینی، مراحل این تجارت و تعرفه گمرکی این محصول به‌صورت کامل اشاره می‌کنیم.
آنچه در این مطلب می خوانید:
آخرین اخبار از صادرات سیب زمینی
به دلیل نیاز بازار داخلی به سیب‌زمینی، دولت تصمیم گرفته تا صادرات این محصول را محدود کند. بر اساس دستور جدید، از تاریخ ۱۵ اردیبهشت ماه ۱۴۰۳، برای صادرات هر کیلوگرم سیب‌زمینی، باید مبلغی معادل ۶۰ درصد قیمت آن به‌عنوان عوارض به دولت پرداخت شود. این تصمیم تا اطلاع ثانوی ادامه خواهد داشت. هدف از این کار، تأمین نیاز بازار داخلی و جلوگیری از کمبود سیب‌زمینی در کشور است.
این تصمیم چه تأثیری بر بازار سیب‌زمینی خواهد داشت؟
این تصمیم می‌تواند بر قیمت سیب‌زمینی در بازار داخلی و خارجی تأثیر بگذارد. همچنین، ممکن است بر درآمد کشاورزان و صادرکنندگان سیب‌زمینی نیز تأثیرگذار باشد.
کشورهای هدف صادرات سیب زمینی
در ابتدا باید بگوییم، ایران یکی از تولیدکنندگان بزرگ سیب‌زمینی در منطقه است و سالیانه مقدار قابل‌توجهی از این محصول را به کشورهای مختلف صادر می‌کند. به‌طورکلی، سیب زمینی ایرانی به دلیل کیفیت مناسب و قیمت رقابتی، در بسیاری از کشورهای همسایه و منطقه مورد تقاضا است. برخی از مهم‌ترین مقاصد صادراتی سیب زمینی ایران عبارت‌اند از:
صادرات به عراق: عراق یکی از بزرگ‌ترین بازارهای صادراتی سیب زمینی ایران است.
افغانستان: افغانستان نیز به دلیل نزدیکی جغرافیایی و نیاز به محصولات کشاورزی، بازار مناسبی برای صادرات سیب زمینی ایران محسوب می‌شود.
پاکستان: پاکستان نیز از جمله کشورهایی است که از سیب‌زمینی ایرانی وارد می‌کند.
کشورهای حاشیه خلیج‌فارس: کشورهای حاشیه خلیج‌فارس مانند امارات متحده عربی، قطر و کویت نیز از جمله بازارهای صادراتی سیب زمینی ایران هستند.
نگهداری و بسته‌بندی سیب‌زمینی برای صادرات
نگهداری و بسته‌بندی صحیح سیب‌زمینی، یکی از مهم‌ترین عوامل در موفقیت صادرات این محصول است. زیرا این عوامل بر کیفیت، ماندگاری و ظاهر محصول در طول حمل و نقل تأثیر مستقیم دارند. در ادامه به برخی از نکات مهم در این زمینه می‌پردازیم:
نگهداری سیب‌زمینی برای صادرات
- دمای مناسب: دمای ایده‌آل برای نگهداری سیب‌زمینی، بین 2 تا 4 درجه سانتی‌گراد است. دماهای پایین‌تر می‌تواند باعث شیرین شدن سیب‌زمینی و دماهای بالاتر می‌تواند باعث جوانه‌زنی و فساد آن شود.
- رطوبت مناسب: رطوبت نسبی مناسب برای نگهداری سیب‌زمینی بین 90 تا 95 درصد است. رطوبت کم باعث چروکیدگی سیب‌زمینی و رطوبت زیاد باعث ایجاد بیماری‌های قارچی می‌شود.
- تهویه مناسب: جریان هوای مناسب در انبار، به حفظ کیفیت سیب‌زمینی کمک می‌کند و از تجمع گاز اتیلن که باعث تسریع رسیدن و فساد میوه‌ها و سبزیجات می‌شود، جلوگیری می‌کند.
- جدا نگه‌داشتن سیب‌زمینی از سایر محصولات: سیب‌زمینی نباید در کنار محصولات دیگری مانند میوه‌ها قرار گیرد، زیرا گاز اتیلن تولید شده توسط میوه‌ها باعث تسریع رسیدن و فساد سیب‌زمینی می‌شود.
- جلوگیری از آسیب فیزیکی: سیب‌زمینی‌ها باید بادقت جابه‌جا شوند تا از ایجاد هرگونه آسیب فیزیکی که می‌تواند باعث فساد سریع‌تر آنها شود، جلوگیری شود.
بسته‌بندی سیب‌زمینی برای صادرات
- انتخاب نوع بسته‌بندی: نوع بسته‌بندی به عوامل مختلفی مانند نوع سیب‌زمینی، بازار هدف و روش حمل و نقل بستگی دارد. از جمله بسته‌بندی‌های رایج برای سیب‌زمینی می‌توان به کیسه‌های پلاستیکی، جعبه‌های کارتنی، و ظروف یکبار مصرف اشاره کرد.
- حفظ تهویه: بسته‌بندی باید به‌گونه‌ای باشد که به سیب‌زمینی اجازه تنفس بدهد و از تجمع رطوبت جلوگیری کند.
- جلوگیری از ورود نور: نور باعث سبز شدن سیب‌زمینی و تولید سولانین می‌شود که سمی است. بنابراین بسته‌بندی باید از نفوذ نور جلوگیری کند.
- استفاده از مواد باکیفیت: مواد بسته‌بندی باید از کیفیت بالا و بهداشتی باشند تا از آلودگی سیب‌زمینی جلوگیری کنند.
- درج اطلاعات لازم: روی بسته‌بندی باید اطلاعاتی مانند نام محصول، کشور مبدأ، تاریخ تولید، تاریخ انقضا و شرایط نگهداری درج شود.
مجوزها و استاندارهای لازم برای صادرات سیب زمینی
برای صادرات سیب زمینی، علاوه بر رعایت اصول صحیح نگهداری و اهمیت بسته‌بندی، اخذ مجوزهای لازم و رعایت استانداردهای مشخص شده نیز از اهمیت بالایی برخوردار است. این مجوزها و استانداردها به منظور تضمین کیفیت محصول، حفظ سلامت مصرف‌کننده و رعایت قوانین بین‌المللی تعیین می‌شوند.
استانداردهای ضروری
استانداردهای ملی: هر کشور استانداردهای ملی خود را برای محصولات کشاورزی دارد که باید رعایت شود. این استانداردها شامل مواردی مانند اندازه، شکل، رنگ، میزان مواد شیمیایی و آفات و بیماری‌ها است.
استانداردهای بین‌المللی: برخی از استانداردهای بین‌المللی مانند استانداردهای Codex Alimentarius نیز برای محصولات کشاورزی وجود دارد که رعایت آنها می‌تواند به تسهیل صادرات کمک کند.
استانداردهای کشور مقصد: هر کشوری استانداردهای خاص خود را برای واردات محصولات کشاورزی دارد که باید موردتوجه قرار گیرد.
مجوزهای صادراتی
- مجوز بهداشت: این مجوز توسط سازمان‌های بهداشتی کشور صادر می‌شود و نشان‌دهنده سلامت و کیفیت محصول است.
- مجوز قرنطینه: این مجوز توسط سازمان‌های قرنطینه گیاهی صادر می‌شود و نشان‌دهنده عاری بودن محصول از آفات و بیماری‌های گیاهی است.
- گواهی مبدأ: این گواهی نشان‌دهنده کشور مبدأ محصول است و توسط اتاق بازرگانی یا سازمان‌های ذی‌ربط صادر می‌شود.
مراحل صفر تا صد صادرات سیب زمینی
صادرات سیب زمینی می‌تواند یک کسب‌وکار پرسود باشد، اما نیازمند برنامه‌ریزی دقیق و رعایت استانداردهای مشخص است. در ادامه، مراحل صفر تا صد صادرات سیب زمینی را به‌صورت خلاصه بررسی می‌کنیم:
مرحله اول: تحقیق و برنامه‌ریزی
- شناسایی بازارهای هدف: تحقیق در مورد بازارهای هدف، نیازهای آنها، قوانین و مقررات صادراتی، رقبا و قیمت‌ها
- انتخاب نوع سیب زمینی: انتخاب ارقام سیب زمینی مناسب برای صادرات باتوجه‌به بازار هدف (مثلاً سیب‌زمینی‌های صنعتی، پخت‌وپز یا سرخ‌کردن)
- برآورد هزینه‌ها: محاسبه هزینه‌های تولید، بسته‌بندی، حمل‌و‌نقل، گمرک، بازاریابی و سایر هزینه‌های مرتبط
- تهیه طرح کسب‌وکار: تدوین یک طرح کسب‌وکار جامع برای مشخص‌کردن اهداف، استراتژی‌ها و منابع موردنیاز
مرحله دوم: تولید و آماده‌سازی محصول
- کشت و برداشت: کشت سیب زمینی با رعایت اصول فنی و استفاده از بذرهای مرغوب
- نگهداری: نگهداری سیب زمینی در انبارهای مناسب با دمای پایین و رطوبت کنترل شده برای حفظ کیفیت
- فراوری: در صورت نیاز، انجام فرآوری‌هایی مانند شستشو، بسته‌بندی و پیش سردکردن
- کنترل کیفیت: انجام آزمایشات لازم برای اطمینان از کیفیت و سلامت محصول
مرحله سوم: بسته‌بندی
- انتخاب بسته‌بندی مناسب: انتخاب نوع بسته‌بندی باتوجه‌به نوع سیب‌زمینی، بازار هدف و روش حمل‌و‌نقل
- طراحی بسته‌بندی: طراحی بسته‌بندی جذاب و اطلاعاتی (نام محصول، کشور مبدأ، تاریخ تولید، تاریخ انقضا و…)
- بسته‌بندی بهداشتی: رعایت اصول بهداشتی در فرایند بسته‌بندی
مرحله چهارم: اخذ مجوزها و استانداردها
- مجوزهای صادراتی: اخذ مجوزهای لازم از سازمان‌های مربوطه (مانند وزارت جهاد کشاورزی، گمرک)
- گواهی بهداشت: دریافت گواهی بهداشت برای تأیید سلامت محصول
- گواهی قرنطینه: دریافت گواهی قرنطینه برای تأیید عدم وجود آفات و بیماری‌های گیاهی
- رعایت استانداردهای بین‌المللی: رعایت استانداردهای بین‌المللی مانند استانداردهای Codex Alimentarius
مرحله پنجم: حمل و نقل بین المللی
- انتخاب روش حمل و نقل: انتخاب مناسب‌ترین روش حمل و نقل (کانتینری، ریلی، هوایی) باتوجه‌به فاصله، هزینه و زمان
- بیمه کالا: بیمه‌کردن محموله در برابر خطرات احتمالی در طول حمل‌و‌نقل
- رعایت زنجیره سرد: در صورت نیاز، حفظ زنجیره سرد برای محصولات حساس به دما
مرحله ششم: ترخیص کالا از گمرک
- انجام تشریفات گمرکی: انجام تشریفات گمرکی در کشور مقصد و پرداخت عوارض گمرکی
- تحویل کالا به مشتری: تحویل کالا به مشتری یا واردکننده
مرحله هفتم: بازاریابی و فروش
- بازاریابی: معرفی محصول به بازار هدف از طریق روش‌های مختلف بازاریابی (تبلیغات، شرکت در نمایشگاه‌ها، بازاریابی دیجیتال)
- ایجاد شبکه توزیع: ایجاد یک شبکه توزیع قوی برای رساندن محصول به دست مصرف‌کننده نهایی
- خدمات پس از فروش: ارائه خدمات پس از فروش برای حفظ رضایت مشتری
تعرفه گمرکی برای ترخیص سیب زمینی از گمرک
کد تعرفه گمرکی سیب زمینی به طور معمول در ردیف 0701 قرار دارد. این کد برای کلیه سبزیجات تازه (به جز پیاز، سیر، تره فرنگی، کاهو و کلم) استفاده می‌شود. در ادامه به انواع کد های سیب زمینی جهت ترخیص از گمرک اشاره می کنیم:
- کد تعرفه گمرکی برای ترخیص سبزیجات نپخته ذیل ردیف 0701 است.
- کد تعرفه گمرکی برای ترخیص سیب زمینی در ردیف 07101000 است.
- کد تعرفه گمرکی برای ترخیص سیب زمینی شیرین در ردیف 07142000 است.
- کد تعرفه گمرک برای ترخیص سیب زمینی هندی در ردیف 07143000 است.
- کد تعرفه گمرکی برای ترخیص سبزیجات نیمه آماده ذیل ردیف 2005 است.
- کد تعرفه گمرکی برای ترخیص سبزیجات محفوظ شده ذیل ردیف 2004 است.
مزایا و معایب صادرات سیب زمینی
صادرات سیب زمینی به‌عنوان یکی از محصولات کشاورزی پرطرفدار، می‌تواند فرصت‌های اقتصادی مناسبی را برای کشاورزان و تجار فراهم آورد. بااین‌حال، مانند هر فعالیت تجاری دیگری، صادرات سیب زمینی نیز با مزایا و معایبی همراه است. در ادامه به بررسی این مزایا و معایب می‌پردازیم:
مزایای صادرات سیب زمینی
- افزایش درآمد کشاورزان: صادرات سیب زمینی می‌تواند به افزایش درآمد کشاورزان و بهبود وضعیت اقتصادی آنها کمک کند.
- ایجاد اشتغال: توسعه صادرات سیب زمینی به ایجاد اشتغال در بخش‌های مختلف مانند کشاورزی، بسته‌بندی، حمل و نقل و بازرگانی کمک می‌کند.
- بهبود کیفیت تولید: برای پاسخگویی به استانداردهای صادرات، کشاورزان مجبور به بهبود کیفیت تولید و رعایت اصول بهداشتی هستند.
- افزایش ارزش‌افزوده: فراوری سیب زمینی و صادرات محصولات فرآوری شده، ارزش‌افزوده بیشتری را برای تولیدکنندگان ایجاد می‌کند.
- معرفی محصولات کشاورزی ایران به بازارهای جهانی: صادرات سیب زمینی می‌تواند به معرفی محصولات کشاورزی ایران به بازارهای جهانی و افزایش اعتبار محصولات ایرانی کمک کند.
معایب صادرات سیب زمینی
- نوسانات بازار جهانی: قیمت‌های جهانی سیب زمینی ممکن است تحت‌تأثیر عوامل مختلفی مانند عرضه و تقاضا، نوسانات ارز و تغییرات آب‌وهوایی دچار نوسان شوند.
- رقابت با سایر تولیدکنندگان: ایران باید با کشورهای دیگر که در تولید سیب زمینی تخصص دارند، رقابت کند.
- هزینه‌های صادرات: هزینه‌های صادرات مانند حمل و نقل، بیمه، گمرک و بازاریابی می‌تواند بالا باشد.
- موانع تجاری: وجود موانع تجاری مانند تعرفه‌ها، استانداردهای مختلف و مقررات بهداشتی می‌تواند صادرات سیب زمینی را با مشکل مواجه کند.
- خطرات ناشی از آفات و بیماری‌ها: بروز آفات و بیماری‌ها در مزارع سیب زمینی می‌تواند به صادرات آسیب جدی وارد کند.
- تغییرات در سیاست‌های داخلی و خارجی: تغییرات در سیاست‌های داخلی و خارجی می‌تواند بر صادرات سیب زمینی تأثیرگذار باشد.
کلام آخر
در پایان می‌توان گفت که صادرات سیب‌زمینی با وجود چالش‌هایی همچون نوسانات بازار جهانی، رقابت با سایر تولیدکنندگان و موانع تجاری، می‌تواند فرصت‌های اقتصادی مناسبی را برای کشاورزان و تجار فراهم آورد. با برنامه‌ریزی دقیق، بهبود کیفیت محصول، رعایت استانداردهای بین‌المللی، بازاریابی موثر و حمایت دولت، می‌توان به موفقیت در این حوزه دست یافت.
گفتنی‌ست، شرکت پست بین المللی پی اس پی در حوزه حمل و نقل بین المللی، ترخیص کالا از گمرک و واردات و صادرات کالا فعالیت می‌کند و در کشورهای ترکیه، چین، امارات و سوریه دفتر نمایندگی دارد. برای دریافت اطلاعات بیشتر با شماره 02142281 تماس بگیرید و اپلیکیشن psp را دانلود و نصب کنید.
سؤالات متداول
چه نوع سیب‌زمینی‌هایی برای صادرات مناسب‌ترند؟
سیب‌زمینی‌هایی باکیفیت بالا، اندازه یکنواخت، ماندگاری بالا و مقاومت در برابر بیماری‌ها
سیب‌زمینی‌هایی که مطابق با استانداردهای بازار هدف باشند.
چه زمانی بهترین زمان برای صادرات سیب‌زمینی است؟
معمولاً پس از برداشت و در فصل‌های سرد سال که شرایط نگهداری سیب‌زمینی بهتر است.
چه سازمان‌هایی در ایران مسئولیت توسعه صادرات سیب‌زمینی را بر عهده دارند؟
وزارت جهاد کشاورزی
سازمان توسعه تجارت
گمرک جمهوری اسلامی ایران
اتاق بازرگانی صنایع و معادن ایران
