در جهانی که مرزهای تجاری و اقتصادی بیش از هر زمان دیگری به هم گرده خوردهاند، قراردادهای بینالمللی به عنوان ستون اصلی تعاملات اقتصادی بین کشورها و شرکتها مطرح میشوند.
قراردادهای بین المللی به دلیل ماهیت فرامرزی خود، پیچیدگیهای حقوقی و تجاری خاصی را به همراه دارند. تفاوت در قوانین ملی، ارزها، فرهنگها و سیستمهای قضایی، چالشهای متعددی را برای طرفین قرارداد ایجاد میکند. از اینرو، تنظیم و اجرای موفقیتآمیز یک قرارداد بین المللی نیازمند درک عمیق از اصول حقوق بینالملل، تجارت بینالملل و همچنین شناخت انواع قراردادهای تجاری بین المللی دارد.
در این مطلب قصد داریم انواع قراردادهای تجاری بین المللی را بررسی کنیم. پس اگر میخواهید با انواع قراردهای بازرگانی خارجی آشنا شوید، تا انتهای این مطلب با پست بین المللی پی اس پی اکسپرس همراه باشید.
آنچه در این مطلب می خوانید:
قرارداد بین المللی چیست؟
قراردادهای بین المللی، یکی از موضوعات مهمی است که تجار و بازرگانان در صادرات و واردات کالا باید به آن توجه داشته باشید. یک قرارداد خارجی یا همان بین المللی به قراردادی گفته میشود که در آن یک عامل خارجی حتماً وجود داشته باشد.
بهعلاوه، اکثر این قراردادها کاری هستند که باید بهصورت کتبی ثبت شوند و تمامی بندهای قرارداد باید واضح باشد. همچنین، قرارداد بینالمللی زمانی نوشته میشود که دو طرف قرارداد در دو کشور مجزا اقامت داشته باشند یا اینکه محل اجرای قرارداد خارج از محل اقامت دو طرف باشد.
درنهایت، قبل از تنظیم انواع قراردادهای بینالمللی هر دو طرف باید درباره کیفیت، نوع، مقدار و موعد تحویل خدمات یا کالاها به توافق برسند و حتماً در قرارداد این موارد را ثبت کنند.
اصول اولیه قراردادهای بین المللی
تنظیم هر قراردادی قوانین و اصولی دارد که نسبت به موضوع هر قرارداد متفاوت است. همچنین، در هر قرارداد مواردی باید ذکر شود که هم اعتبار پروژه حفظ شود و هم در صورت انجام نشدن آن بتوان به صورت قانونی پیگیری انجام داد.
اصول و قوانین تنظیم قرارداد بین المللی عبارتند از:
- طرف اول قرارداد یا همان کارفرما باید مشخصات شخصی خود را ذکر کند.
- طرف دوم قرارداد یا پیمانکار باید مشخصات خود را با جزئیات کامل بنوسید.
- مدت قرارداد بین طرفین به توافق رسیده باشد و در قرارداد ذکر شود.
- مبلغ قرارداد باتوجه به مدت و حجم کاری یا محصول کاملا محاسبه و ذکر شود.
- شرایط اضطراری در قرارداد به معنای روند رشد و پیشرفت پروژهای است که در این شرایط به آن اضطراری یا فورسماژور میگویند.
- حل اختلاف به معنای تمامی اختلافات احتمالی در طول انجام پروژه، نحوه حل کردن و ارجاع موضوع باید در قرارداد ذکر شود.
روش تنظیم قراردادهای بین المللی
درحالحاضر، افراد زیادی به واسطه شغلی که دارند با قرارداد های بین المللی سر و کله دارند. اما باید از اصول و تنظیم آن باخبر باشند تا از خطرهای احتمالی که در یک قرارداد خارجی ممکن است پیش بیاید جلوگیری کنند.
ابتدا، این را بدانید که زمانی یک قرارداد بین المللی نوشته میشود که طرفین قرارداد در دو کشور متفاوت باشند یا محل قرارداد خارج از محل سکونت دو طرفین باشد. دومین نکته در قراردادهای بین المللی گفتگو درباره مقدار، کیفیت، موعد تحویل کالا و پرداخت بهای کالا به صورت حضوری یا از طریق ایمیل است.
سپس طرفی که آمادگی بیشتری دارد پیشنویسی از قرارداد را تهیه میکند؛ در این قسمت توجه داشته باشید که قراردادهای بین المللی به زبان انگلیسی است و در اکثرمواقع فرد ایرانی تمایلی به پرداخت هزینه اضافی ندارد و پیشنویس را به همان صورت زبان انگلیسی میپذیرد اما توصیه میشود این کار را انجام ندهید، زیرا نمیتوانید از بندهای قرارداد بهطور کامل آگاه شوید.
از سوی دیگر، این قرارداد ۱۲ بخش اصلی و مهم دارد که شامل: مشخصات طرفین، موضوع قرارداد، بهای کالا یا خدمات، مدت زمان قرارداد، نحوه اجرای تعهد بین طرفین، مدارکی که باید فروشنده بفرستد، نحوه ارائه خدمات، مواردی که باعث فسخ قرارداد میشود، روش حل اختلافات، موارد عدم مسئولیت، قوانین حاکم برای قرارداد و نسخههای معتبر و تاریخ تنظیم قرارداد و بعد از توافق به امضای هر دو طرف میرسد.
انواع قراردادهای بین المللی
قراردادهای تجاری بین المللی به سه دسته تقسیم میشوند که هر کدام تفاوتهایی دارند. در این قسمت به این سه دسته به صورت کامل میپردازیم:
- قراردادهای بین المللی خرید و فروش کالاها
- قراردادهای بین المللی وسایل حمل و نقل
- قراردادهای بین المللی بیمه
قرارداد های بین المللی خرید و فروش کالاها
قراردادهای بین المللی وسایل حمل و نقل
قراردادهای بین المللی بیمه
قراردادهای رایج بازرگانی بین المللی
تا اینجای مطلب با تعریف قراردادهای بین المللی و انواع آن آشنا شدیم و فهمیدیم که قراردادهای خارجی به سه دسته تقسیم میشوند. در این بخش میخواهیم شما را با تعدادی از رایجترین انواع قرارداد بین المللی آشنا کنیم.
قراردادهای جوینت ونچر (International Finance Contracts)
قراردادهای جوینت ونچر نوع بسیار رایج قراردادهای بین المللی هستند و در دسته قراردادهای همکاری و مشارکت قرار میگیرند. در این نوع قرارداد طرفین تجارت خود را حفظ کردهاند و با یکدیگر بهصورت شریک در یک فعالیت تجاری همکاری میکنند. هدف اصلی از تشکیل قرارداد جوینت ونچر به اشتراک گذاشتن سود و زیان در یک عملیات تجاری است. در این مدل قرارداد، طرفین میتوانند منابع نقدی و غیرنقدی خود را به کار ببرند و این منابع تحت نظارت مشترک قرار میگیرد.
قراردادهای فرانشیز یا فرانچایز یا قرارداد حق امتیاز
یکی از قراردادهای بینالمللی است که اجازه میدهد که صاحب برند، در قرارداد از نام و برند خود استفاده کند. درحالیکه طرف مقابل نیز مجوز فروش تولیدات را دارد. هدف اصلی این قرارداد، ارائه خدمات و تولیداتی است که به شکلی مشتریان را به خود جذب کرده و آنها را راضی نگه دارد تا در نتیجه فروش بهتری داشته باشد.
قرارداد تأمین مالی فاینانس
به دلیل توجه فراوان به طرحهای ساختوساز و زیرساختی، قراردادهای مالی فاینانس در حال حاضر بسیار موردتوجه قرار گرفتهاند. در این نوع قرارداد، دو طرف سرمایهگذار و سرمایهپذیر درگیر هستند. سرمایهگذار در کشور خود به ساختوساز و طرحهای زیرساختی میپردازد و وظیفه سرمایهپذیر در این مدل قرارداد، ارائه ابزارها و منابع مالی به سرمایهگذار است. سپس پس از اتمام پروژه، سود و دستمزد سرمایهگذار پرداخت میشود.
قرارداد توزیع بینالمللی
قرارداد توزیع یکی از قراردادهای اساسی در تجارت بینالمللی است که در آن یک شرکت بهعنوان صادرکننده یا تولیدکننده و شرکت دیگر بهعنوان توزیعکننده خدمات و محصولات شراکت میکنند. در این نوع قرارداد، صرفاً حق انحصاری توزیع به یک شرکت اختصاص داده میشود و مالکیت محصولات همچنان متعلق به صاحب آن باقی میماند. در صورت نیاز به حق انحصاری بر روی کالا، حتماً باید قرارداد توزیع بینالمللی را تدوین و اجرا کنید.
قرارداد احداث، بهرهبرداری، انتقال (BOT)
این قرارداد بینالمللی بهمنظور اجرای پروژههای بزرگ و گسترده استفاده میشود. بهعنوانمثال در پروژههای ساخت پالایشگاه، از این نوع قراردادها استفاده میشود. در بیشتر این قراردادها، یک طرف دولتی درحالتوسعه نقش دارد و طرف دیگر یک شرکت بینالمللی باتجربه است که قصد ساخت، بهرهبرداری و مدیریت زیرساختها را دارد.
قرارداد لایسنینگ (Licensing)
قرارداد لایسنینگ قراردادی است که با عنوان، دادن مالکیت فکری یا قرارداد لیسانس اختراع، لیسانس علامت تجاری و دانش فنی شناخته میشود. این قرارداد اجازه میدهد به یک شخص برای استفاده و بهرهبرداری از حقوق مالکیت فکری خود برای مدت مشخص طراحی شده است که بهمنظور کسب سود و بهرهمندی از آن است.
قرارداد کلید در دست (Turn- Key)
قرارداد اصلی بین کارفرما و پیمانکار قرارداد کلیدی است که هدف آن کاهش دخالت کارفرما در موضوعات مربوط به ساختوساز است. در این قرارداد، کارفرما فقط میتواند در فرایند مناقصه و نظارت دخالت داشته باشد. در این مدل قرارداد، پیمانکار مسئولیت تأمین تمامی زیرساختهای موردنیاز برای اجرای پروژه، تأمین مالی و تجهیزات و همچنین نیروی انسانی را بر عهده دارد. در پایان قرارداد و بهپایانرسیدن پروژه، پیمانکار دستمزد خود را دریافت میکند.
قرارداد بیع متقابل
این قرارداد به طور عمده برای کشورهای درحالتوسعه مناسب است. این کشورها، با امضای این قرارداد با پیمانکاران بینالمللی، به دنبال تأمین تجهیزات و امکانات برای پروژههای خود هستند. این قراردادها معمولاً برای ۳ تا ۲۰ سال منعقد میشوند و پیمانکار متعهد است که در مقابل منافعی که به دست میآورد، تمام تجهیزات پیشرفته و نیروی انسانی ماهر را برای اجرای پروژه تا پایان آن فراهم کند. یک نکته مثبت این قراردادها این است که در کشورهایی که دسترسی به فناوری پیشرفته ندارند و نیروی ماهر در دسترس نیست، واردکردن تجهیزات و نیروی ماهر از خارج کشور میتواند باعث پیشرفت چشمگیر در صنعت این کشورها شود.
اصول مذاکره در قراردادهای تجاری
از مهمترین مراحل در اصول و فنون مذاکره در انواع قراردادهای بین المللی میتوان به این مراحل اشاره شود:
- اولین مرحله آمادهسازی و برنامهریزی
- مرحله شروع مذاکرات
- مرحله آزمون
- مرحله آغاز حرکت و امتیازگیری و امتیازدهی
- مرحله نتیجهگیری
- و آخرین مرحله بازنگری و ارزیابی مذاکرات
تنظیم متن قرارداد بین المللی
برای تنظیم یک قرارداد باید به نکات زیر حتما توجه داشته باشید و آن را در قرارداد رعایت فرمایید:
- ابتدا یک پیشنویس از قرارداد تهیه کنید.
- توافقهای بین المللی
- شکل قرارداد را تعین کنید.
- مختصر یا مفصل بودن قرارداد.
- و در آخر پیچیده یا ساده بودن متن قرارداد.
روشهای پرداخت در قراردادهای بین المللی
تعیبن شیوه پرداخت در قراردادهای بین المللی تجاری یکی از موضوعات مهمی است که در تنظیم این قراردادها باید در نظر گرفته شود. روشهای زیر از رایجترین روشهای پرداخت در قراردادهای بین المللی است:
پرداخت نقدی یا پیش پرداخت مبلغ قرارداد: در این روش فروشنده قبل از انجام کار و تعهدات یا تحویل کالا وجه را دریافت میکند. این روش بالاترین ریسک را برای فرد خریدار یا واردکننده دارد اما برای صادر کننده امنترین روش است.
روش حساب باز: در روش حساب باز فروشنده کالا را با اعتماد به واردکننده ارسال میکند و واردکننده پس از دریافت کالا و انجام فروش، وجه را به فروشنده پرداخت میکند.
روش اعتبار اسنادی: در روش اعتبار اسنادی صادرکننده وجه کالا تنها پس از ارائه اسناد به بانک در کشور خود، مبلغ کالا را دریافت میکند و این روش باعث از بین رفتن ریسک عدم پرداخت از سمت خریدار میشود. این روش به نفع فروشنده است و منافع آن را در نظر دارد. بنابراین، در این روش خریدار بیشترین ریسک را دارد و تنها با تنظیم شرایط اعتباری قوی میتواند اطمینان بیشتری درباره دریافت کالا داشته باشد.
روش وصول اسنادی: روش وصول اسنادی یکی از روشهای سنتی است که با ارائه یک یا چند برات و اسناد حمل مربوط به واردکننده، مبلغ تعیین شده در قرارداد را از طریق بانک دریافت میکند.
شرایط حل اختلاف و نحوه جبران خسارت در قراردادهای بین المللی
انواع حل اختلاف در قرارداد های بین المللی به شرح زیر است:
- رسیدگی قضایی
- سازش و میانجگری
- داوری
جبران خسارت در این قراردادها نیز طبق روشهای زیر صورت میگیرد:
- محاسبه و اخذ معادل پولی خسارت
- تقلیل ثمن
- باز فروش کالا
- دادن مثل مال طرف شده
- تعمیر کالا
- اجرای عین تعهد
شرط لازم برای دریافت خسارت در قراردادهای بین المللی
- ایجاد ضرر: نقض تعهد باید موجب ضرر شده باشد.
- وجود رابطه سببیت بین نقض تعهد و ایجاد ضرر
- قابلیت پیشبینی خسارت
نتیجهگیری
سوالات متداول
آیا در قراردادهای بینالمللی با ارز خارجی میتوانید پرداخت کنید؟
بله امکان پرداخت با ارزهای بینالمللی امکان پذیر است. اما نکته اینجاست که باید طبق قوانین ارزی آن کشور باشد.
اشخاص حقوقی میتوانند یکی از طرفین قرارداد بین المللی باشند؟
بله اشخاص اعم از حقیقی و حقوقی میتوانند به عنوان طرف قرارداد بین المللی قرار گیرند.
فوت یکی از طرفین قرارداد سبب انحلال در قرارداد میشود؟
این موضوع بستگی به دو عامل دارد: اول توافق طرفین قرارداد و دومم قوانین حاکم بر آن قرارداد، ممکن است طرفین شرط کنند پس از فوت یکی از طرفین، قرارداد منحل شود.
سلام
چه خوب که انقدر کامل قراردادهای بین المللی رو معرفی کردین
سلام
ممنون از حسن توجه شما
چه عواملی روی یه قرارداد بین المللی تاثیر میزاره؟
سلام
عواملی مانند ماهیت رابطه طرفین، موضوع قرارداد، قوانین حاکم بر قرارداد و محل اجرای قرارداد بر نوع قرارداد بینالمللی تاثیرگذار هستند.