مالیات بر صادرات به عنوان نوعی از مالیات بر ارزش افزوده صادرات کالا به شمار می‌رود که صادرکنندگان باید در قبال فروش کالا و خدمات خود به مشتریان خارجی آن را به دولت پرداخت کنند. البته میزان و شیوه پرداخت مالیات صادرات به نوع کالا و سایر شرایط بستگی دارد. اما نکته اصلی در این باره موضوع رفع تعهدات ارزی است که اگر پرداخت شود، 9 درصد مالیات (ارز حاصل از صادرات) به صادرکنندگان بازگردانده خواهد شد.
باتوجه به این توضیحات در ادامه به سراغ لیست کالاهای صادراتی معاف از مالیات و قوانین معافیت های مالیاتی صادرات می‌رویم و به جدیدترین شرایط این حوزه می‌پردازیم. پس با پست سریع بین المللی پی اس پی همراه باشید.
لازم به ذکر است، پی اس پی اکسپرس درحوزه صادرات و واردات و حمل بار به اقصی نقاط دنیا فعالیت می‌کند. برای کسب اطلاعات بیشتر با شماره 02142281 تماس بگیرید.
آنچه در این مطلب می خوانید:
مالیات بر صادرات چیست؟
مالیات بر صادرات، نوعی مالیات است که دولت‌ها بر کالاها و خدمات هنگام خروج از کشور وضع می‌کنند. این مالیات به عنوان منبع درآمد برای دولت عمل می‌کند و می‌تواند به منظور کنترل صادرات، حمایت از تولید داخلی یا تامین اهداف سیاست‌های تجاری کشور استفاده شود.
نرخ مالیات بر صادرات در کشورهای مختلف متفاوت است و به نوع کالا یا خدمات، کشور مقصد صادرات و سیاست‌های اقتصادی دولت بستگی دارد. در برخی موارد، ممکن است برای برخی کالاها و خدمات معافیت مالیاتی یا تخفیف مالیاتی در نظر گرفته شود.
باید بدانید قوانین مالیات بر صادرات به این شکل هستند که صادرکنندگان را موظف به پرداخت مالیات می کنند. میزان پرداخت مالیات در این حوزه نیز حدود 9 درصد است و در صورتیکه صادر کننده نسبت به رفع تعهدات ارزی اقدام کند و آن را به گمرک پرداخت نماید، این مبلغ مسترد خواهد شد.
انواع مالیات
پیش از آن که به سراغ ابعاد دیگر صادرات بر مالیات برویم، خوب است با دو دسته مالیات مستقیم و غیرمستقیم آشنا شوید. مالیاتی که به صورت مستقیم از درآمدهای افراد کسر می‌شود، از نوع مستقیم است. اما در مورد کالا و خدمات مصرفی مالیات به صورت غیر مستقیم دریافت می‌شود که پرداخت کننده مشخصی ندارد.
مالیات بر صادرات نیز در دسته بندی مالیات بر ازش افزوده و مستقیم جای می گیرد که به شکل عوارض گمرکی بر کالاهای صادراتی از یک کشور به کشور دیگر اعمال می‌شود.
با این حال برای درک بیشتر این موضوع به طور مفصل‌تر انواع مالیات را توضیح خواهیم داد:
مالیات مستقیم: مالیات‌هایی که به طور مستقیم بر افراد و بر اساس ثروت خالص، مخارج یا درآمد خالص شخصی آنها وضع می‌شود. انواع آن عبارتند از:
مالیات بر دارایی خالص: بر اساس ارزش دارایی‌های مالیات‌دهندگان (مانند زمین، املاک و مستغلات، سهام) منهای کل بدهی‌ها محاسبه می‌شود.
مالیات بر درآمد: بر درآمدی که افراد از طریق کار، سرمایه‌گذاری و یا سایر فعالیت‌های اقتصادی به دست می‌آورند، تعلق می‌گیرد.
مالیات بر ارث: بر ارزش دارایی‌هایی که پس از فوت یک فرد به وراث او منتقل می‌شود، وضع می‌شود.
مالیات غیرمستقیم: مالیات‌هایی که به طور غیرمستقیم بر کالاها و خدمات یا مبادلات اقتصادی اعمال می‌شود و نهایتا توسط مصرف‌کنندگان نهایی پرداخت می‌شود. انواع عبارتند از:
مالیات بر ارزش افزوده (VAT): بر ارزش افزوده در هر مرحله از تولید و توزیع کالاها و خدمات اعمال می‌شود.
مالیات معاملات قانونی: بر ارزش معاملات خاصی مانند خرید و فروش املاک و مستغلات تعلق می‌گیرد.
مالیات تولید: بر تولید برخی کالاها و خدمات خاص اعمال می‌شود.
مالیات گمرکی: بر واردات و صادرات کالاها به کشور تعلق می‌گیرد.
قوانین معافیت مالیات بر صادرات
در حالی که اصل تجارت آزاد در قوانین بین‌المللی و حتی حقوق بین‌الملل به رسمیت شناخته شده و محدودیت‌های بی‌مورد بر صادرات و واردات کالاها مغایر با این اصل است، دولت‌ها می‌توانند در چارچوب قوانین و مقررات خود برای اهداف مشخصی، استثناهایی برای این اصل در نظر بگیرند. وضع مالیات بر صادرات یکی از این استثنائات است که دولت‌ها با اعمال آن می‌توانند کنترلی بر صادرات برخی کالاها داشته باشند و از این طریق درآمدی برای مصارف عمومی کسب کنند.
در ایران، مبنای قانونی وضع مالیات صادرات را می‌توان در دو قانون جستجو کرد:
- قانون امور گمرکی: این قانون در ماده 14 به دولت اجازه می‌دهد تا بر صادرات برخی از کالاها، مالیات وضع کند.
- قانون مالیات‌های مستقیم: در ماده 136 این قانون نیز به مالیات صادرات به عنوان یکی از انواع مالیات‌ها اشاره شده است.
البته صادرکنندگان در ایران از مزایای متعددی برای تسهیل فعالیت و افزایش صادرات خود بهره‌مند هستند که یکی از مهم‌ترین آنها معافیت‌های مالیاتی است. این معافیت‌ها شامل اشخاص، روندها و کالاهای خاص می‌شود.
علاوه‌براین، براساس ماده 141 قانون مالیات‌های مستقیم، 100 درصد درآمد حاصل از صادرات کالا و خدمات از مالیات معاف است. البته در این بین استثنائاتی نیز وجود دارد و آن هم کاهش معافیت مالیاتی صادرات مواد خام به 20 درصد است.
همچنین براساس ماده 10 قانون مالیات ارزش افزوده، درآمد حاصل از صادرات کالا و خدمات مشمول معافیت مالیات ارزش افزوده است. البته این مسئله مشروط به صادرات از طریق مبادی رسمی و ارائه پروانه سبز گمرکی یا برگ خروجی برای کالا و قرارداد و گواهی انجام کار به تایید نزدیک‌ترین نمایندگی ایران در کشور مقصد یا گواهی ارزآوری به تایید بانک مرکزی الزامی است.
از دیگر قوانین مالیات بر صادرات که پیش‌تر نیز اشاره‌ای به آن کردیم، مسئله رفع تعهدات ارزی است. این مسئله مربوط به تبصره 6 قانون بودجه سال 1401 است که براساس آن بهره‌مندی از معافیت‌های مالیاتی صادرات به بازگشت ارز حاصل از صادرات (رفع تعهدات ارزی) به چرخه اقتصادی کشور مشروط شده است. شورای عالی هماهنگی اقتصادی نیز روش‌هایی برای انجام این کار تعیین کرده که در ادامه این مقاله به آنها می‌پردازیم.
لیست کالاهای صادراتی معاف از مالیات
درست است که به صورت کلی صادرات معاف از مالیات است اما بهتر است به شکلی دقیق‌تر با کالاهای معاف از مالیات آشنا شوید و از مزیت‌های آنها باخبر شوید. این اقلام شامل:
- مواد اولیه، قطعات و ماشین‌آلات مورد استفاده در تولید صادراتی
- محصولات کشاورزی و دامی
- فرش دستباف
- صنایع دستی
- خدمات فنی و مهندسی
- کالاهای صادراتی به مناطق آزاد تجاری و صنعتی
- کالاهای صادراتی توسط شرکت‌های دانش‌بنیان
- کالاهای صادراتی با ارزش کمتر از حد نصاب
- کلیه اموال به صورت غیر منقول در کشور
- زنبور عسل، دام، طیور زنده، آبزیان و نوغان
- کالاهای اهدایی به موسسه های دولتی، نهادهای غیر دولتی و … به صورت بلاعوض
- کود، سم، بذر و نهال
- کالاهای مرتبط با حوزه کتاب و لوازم تحریر
- مواد خوراکی مانند آرد، نان، شیر، گوشت و ….
- داروها، خدمات حمایتی و درمانی
- تجهیزات مورد نیاز برای هوانوردی، رادار و … مورد نیاز وزارت امور اقتصادی
- اقلام نظامی پیشنهادی از طرف وزارت دفاع کشور
- آرد خبازی، گوشت، نان، برنج، شیر، حبوبات، قند، پنیر، سویا، شیرخشک برای کودک و روغن نباتی
آثار منفی مالیات بر صادرات
مالیات بر صادرات، در حالی که می‌تواند منبع درآمدی برای دولت‌ها باشد و به کنترل صادرات برخی کالاها کمک کند، معایب و پیامدهای منفی نیز به همراه دارد که در ادامه به برخی از آنها اشاره می‌کنیم:
کاهش صادرات کالا
وضع مالیات بر صادرات، هزینه تمام شده کالاهای صادراتی را برای صادرکنندگان افزایش می‌دهد. این امر می‌تواند رقابت‌پذیری آنها را در بازارهای جهانی کاهش دهد و منجر به کاهش صادرات شود.
به‌علاوه در برخی موارد، صادرکنندگان ممکن است مالیات صادرات را به قیمت محصولات خود اضافه کنند که این امر می‌تواند منجر به افزایش قیمت‌ها برای مصرف‌کنندگان در کشور مقصد صادرات شود و باعث از دست رفتن بازار برای صادرکنندگان ایرانی شود.
لطمه به تولید داخلی
کاهش صادرات می‌تواند منجر به کاهش تقاضا برای کالاهای تولیدی در داخل کشور شود و به ضرر تولیدکنندگان داخلی تمام شود.
همچنین عدم اطمینان از آینده صادرات به دلیل وجود مالیات صادرات، می‌تواند اشتیاق سرمایه‌گذاران را برای سرمایه‌گذاری در بخش صادرات کاهش دهد.
افزایش قیمت‌های داخل کشور
در برخی موارد، مالیات صادرات می‌تواند به افزایش قیمت کالاها و خدمات در داخل کشور منجر شود، زیرا تولیدکنندگان ممکن است بخشی از این مالیات را به قیمت محصولات خود اضافه کنند.
پیچیدگی‌های اداری
فرآیندهای مربوط به معافیت‌های مالیاتی و بازگرداندن ارز حاصل از صادرات می‌تواند پیچیده و زمان‌بر باشد که این امر موجب دلسردی صادرکنندگان می‌شود. به‌علاوه وجود مقررات و فرآیندهای پیچیده شرایطی را فراهم می‌کند تا فساد در زمینه معافیت‌های مالیاتی و بازگرداندن ارز حاصل از صادرات به وجود بیاید.
معافیت‌های مالیات بر صادرات
همانطور که گفته شد در نظام مالیاتی ایران، صادرات کالا و خدمات مشمول معافیت مالیاتی است اما این معافیت به یک شرط اساسی بستگی دارد و آن هم چیزی نیست جز: بازگشت ارز حاصل از صادرات به چرخه اقتصادی کشو.
به عبارت دیگر، اگر صادرکننده‌ای ارز حاصل از صادرات خود را به کشور بازگرداند، از پرداخت مالیات معاف خواهد شد. در غیر این صورت، مالیات صادرات بر او تعلق می‌گیرد.
برای بهره‌مندی از این معافیت، صادرکنندگان موظفند تمامی معاملات صادراتی خود را در سامانه نیما به ثبت برسانند. این سامانه پنجره‌ای شفاف برای رصد فعالیت‌های صادراتی و کنترل بازگشت ارز به کشور است.
اما روش‌های بازگشت ارز به کشور یا رفع تعهدات ارزی شامل چه مواردی است؟
هر ساله، بانک مرکزی روش‌های مختلفی را برای بازگشت ارز حاصل از صادرات به چرخه اقتصادی کشور تعیین می‌کند. این روش‌ها عبارتند از:
- واردات کالا یا خدمات در مقابل صادرات
- پرداخت بدهی ارزی خود از محل ارز حاصل از صادرات
- فروش ارز حاصل از صادرات به بانک‌ها و صرافی‌های مجاز
- سپرده‌گذاری ارزی نزد بانک‌ها
توجه به این نکته ضروری است که عدم رعایت قوانین و مقررات مربوط به بازگشت ارز و فرار مالیاتی، می‌تواند به جریمه‌های سنگینی برای صادرکنندگان منجر شود. اما رعایت تعهدات ارزی و بازگشت ارز به کشور، کلید موفقیت صادرکنندگان در بهره‌مندی از معافیت‌های مالیاتی و رونق صادرات غیرنفتی است.
انواع مالیات بر صادرات
در نظام مالیاتی ایران، دو دسته از اشخاص می‌توانند نسبت به صادرات کالا اقدام کنند که طبق قانون، هر دو دسته از اشخاص برای صادرات کالا به خارج از کشور، موظف به پرداخت مالیات هستند.
- اشخاص حقیقی: شامل افراد حقیقی مانند تولیدکنندگان، بازرگانان و صادرکنندگان مستقل
- اشخاص حقوقی: شامل شرکت‌ها، تعاونی‌ها و سایر نهادهای دارای شخصیت حقوقی
حال در ادامه به بررسی انواع قوانین مالیات بر صادرات برای هر دو دسته از اشخاص می‌پردازیم:
مالیات بر صادرات اشخاص حقیقی:
- مبنای قانونی: ماده 131 قانون مالیات‌های مستقیم
- تغییرات: تا سال 1397، صادرکنندگان حقیقی از پرداخت مالیات معاف بودند.
- فرآیند فعلی: از سال 1397 به بعد، صادرکنندگان حقیقی نیز موظف به ثبت معاملات خود در سامانه نیما و در نتیجه پرداخت مالیات هستند.
- نحوه محاسبه: نرخ مالیات صادرات برای اشخاص حقیقی به صورت درصدی از درآمد حاصل از صادرات تعیین می‌شود.
مالیات بر صادرات اشخاص حقوقی:
- مبنای قانونی: قانون مالیات‌های مستقیم
- میزان مالیات: 25 درصد از درآمد سالانه
- میزان مالیات برای اشخاص حقوقی ثابت است و به میزان درآمد آنها ارتباطی ندارد.
- قوانین سختگیرانه‌تر: به دلیل نرخ ثابت مالیات، قوانین مالیات بر صادرات برای اشخاص حقوقی سختگیرانه‌تر از اشخاص حقیقی است.
طبق قوانین مالیاتی کشور، میزان مالیات صادرات بازرگانان محاسبه می شود. نکته قابل توجه آن است که میزان مالیات اشخاص حقیقی و حقوقی متفاوت است.
اشخاص حقیقی مالیات صادرات را طبق ماده 131 مالیات مستقیم به صورت زیر باید پرداخت کنند:
- تا سقف 30 میلیون ريال با نرخ 15%
- مازاد 30 میلیون ريال تا سقف 100 میلیون ريال با نرخ 20%
- درآمد بیشتر از 250 میلیون ريال با نرخ 25%
- تا سقف 1 میلیارد ريال با نرخ 30%
- درآمد مازاد 1 میلیارد ريال با نرخ 35%
مالیات صادرات افراد حقوقی به میزان مبلغ درآمد آن ها ربطی ندارد. این افراد موظف هستند 25% از درآمدی که در طول سال بدست می آورند به عنوان مالیات به دولت بپردازند.
سخن پایانی
مالیات بر صادرات همانند مالیات بر واردات یکی از قوانین تجاری و گمرکی کشور است که بهتر است صادرکنندگان چند و چون آن را بشناسند و این موضوع را بررسی کنند و برنامه‌ای نیز برای رفع تعهدات ارزی داشته باشند.
پیشنهاد می‌شود تجار و بازرگانان ایرانی حتما با متخصصان و کارشناسان این حوزه مشورت و همکاری کنند تا درگیر جریمه‌های مالیاتی نشوند و بتوانند به بهترین شکل سود خوبی از تجارت خود به دست آورند.
گفتنی‌ست، شرکت پست بین المللی پی اس پی به طور ویژه در حوزه صادرات و واردات کالا، حمل و نقل بین المللی و ترخیص کالا از گمرک فعالیت می‌کند و در کشورهای ترکیه، چین، امارات متحده عربی و سوریه دفتر نمایندگی دارد. برای دریافت مشاوره رایگان و استعلام قیمت می‌توانید با شماره 02142281 تماس بگیرید و با کارشناسان ما درارتباط باشید و اپلیکیشن psp را دانلود و نصب کنید.
سوالات متداول
مالیات صادرات چقدر است؟
مالیات بر صادرات یا مالیات بر افزوده صادرات به مبلغی گفته می‌شود که فرد صادرکننده به‌عنوان عوارض و مالیات باید پرداخت کند. این مبلغ در ازای درآمد حاصل از صادرات کالا دریافت می‌شود. اما اگر شخص صادرکننده ارز حاصل از صادرات را به کشور برگرداند و از آن در اقتصاد داخلی استفاده کند، مشمول معافیت مالیات صادراتی می‌شود.
کالاهای صادراتی مشمول مالیات شامل چه مواردی هستند؟
همه کالاهای صادراتی به جز صادرات مواد خام معاف از مالیات هستند. البته درصورتیکه صادرکنندگان به رفع تعهدات ارزی خود بپردازند.
چگونه می‌توان ارز حاصل از صادرات را به کشور بازگرداند؟
روش‌های مختلفی برای رفع تعهد ارزی و بازگرداندن ارز به کشور وجود دارد که توسط شورای عالی هماهنگی اقتصادی تعیین و ابلاغ می‌شود. این روش‌ها شامل واردات کالا، سرمایه‌گذاری، فروش ارز به صرافی‌های مجاز و سایر روش‌های قانونی است.
آیا برای صادرات به همه کشورها معافیت مالیاتی وجود دارد؟
بله، معافیت‌های مالیاتی صادرات به طور کلی برای صادرات به تمام کشورها اعمال می‌شود.
آیا برای صادرات خدمات هم معافیت مالیاتی وجود دارد؟
بله، درآمد حاصل از صادرات خدمات نیز مشمول معافیت مالیاتی می‌شود.
