نحوه محاسبه سود بازرگانی به چه صورت است؟

واردات و صادرات یکی از ارکان اصلی در اقتصاد هر کشوری است. به همین منظور دولت برای پیشبرد برنامه‌های اقتصادی خود و پیشرفت در حوزه تجارت بین‌الملل قوانینی را حول محور امور گمرکی و ترخیص کالا وضع کرده است. حقوق ورودی نیز از جمله مهم‌ترین هزینه‌هایی است که هر تاجری باید آن را پرداخت کند.

اما تعریف دقیق حقوق ورودی چیست؟ سود بازرگانی در کجای این موضوع قرار دارد و نحوه محاسبه آن چگونه است؟ آیا سود بازرگانی و حقوق گمرکی بخشی از مالیات‌های اصلی حوزه واردات محسوب می‌شوند؟

پس اگر به دنبال یافتن پاسخی برای این پرسش‌ها هستید و می‌خواهید بدانید که جزء افرادی به حساب می‌آیید که از دادن هزینه‌های سود بازرگانی به گمرک معاف هستند، با پست بین المللی پی اس پی اکسپرس همراه باشید.

سود بازرگانی چیست؟

سود بازرگانی در واقع مالیاتی است که بر کالاهای وارداتی به یک کشور اعمال می‌شود. این مبلغ به عنوان درصدی از ارزش کالا محاسبه شده و به درآمد دولت اضافه می‌شود. هدف اصلی از وضع این مالیات، حمایت از تولیدات داخلی، تنظیم تجارت خارجی و کسب درآمد برای دولت است.

حقوق گمرکی و سود بازرگانی چه تفاوتی دارد؟

حقوق گمرکی و سود بازرگانی هر دو مالیاتی هستند که بر کالاهای وارداتی اعمال می‌شوند، اما تفاوت‌هایی با هم دارند.

حقوق گمرکی

• تعریف: حقوق گمرکی مالیاتی است که به طور مستقیم بر اساس ارزش کالا یا مقدار آن محاسبه می‌شود و به دولت پرداخت می‌شود.
• هدف: هدف اصلی از وضع حقوق گمرکی، تامین درآمد برای دولت و کنترل جریان کالاهای وارداتی است.
• محاسبه: حقوق گمرکی معمولاً به صورت درصدی از ارزش گمرکی کالا محاسبه می‌شود.
• ثابت بودن: نرخ حقوق گمرکی برای کالاهای مختلف نسبتاً ثابت است و کمتر تغییر می‌کند.

سود بازرگانی

• تعریف: سود بازرگانی مالیاتی است که علاوه بر حقوق گمرکی بر کالاهای وارداتی اعمال می‌شود و به منظور حمایت از تولیدات داخلی و تنظیم بازار وضع می‌شود.
• هدف: هدف اصلی از وضع سود بازرگانی، حمایت از تولیدکنندگان داخلی، تنظیم تجارت خارجی و کسب درآمد برای دولت است.
• محاسبه: سود بازرگانی معمولاً به صورت درصدی از ارزش گمرکی کالا محاسبه می‌شود، اما میزان آن نسبت به حقوق گمرکی متغیرتر است.
• متغیر بودن: نرخ سود بازرگانی برای کالاهای مختلف و در دوره‌های زمانی مختلف متفاوت است و می‌تواند بر اساس سیاست‌های تجاری دولت تغییر کند.

حقوق گمرکی و سود بازرگانی چه تفاوتی دارد؟

برای آنکه تفاوت سود بازرگانی و حقوق گمرکی را بدانید، در ادامه به معرفی تک به تک آن‌ها می‌پردازیم.

در ابتدا باید گفت که میزان حقوق گمرکی همواره تعرفه مشخص و معینی داشته و 4 درصد ارزش کالای وارداتی را شامل می‌شده است؛ از سوی دیگر، سود بازرگانی هر کالایی متفاوت است و سالانه نیز در این بخش تغییراتی در سیاست‌گذاری‌های دولتی رخ می‌دهد و هیات وزیران در قالب بخشنامه نرخ هر سال را اعلام می‌کنند. درواقع دولت پیش از اعلام نرخ سود بازرگانی سال، به وضعیت اقتصادی کشور توجه می‌کند و درباره عرضه و تقاضای کالای وارداتی تحقیق می‌نماید تا درنهایت تعادلی در واردات کالا به وجود آید.

تجار نیز باید به صورت ریالی این هزینه را به گمرک پرداخت کنند. مبالغ جمع‌آوری شده نیز درنهایت درآمد ارگان‌های دولتی می‌شود و در بخش‌هایی نظیر عوارض سالانه شهرداری، عوارض تعاون، هلال احمر، خدمات شهری، راهسازی، عوارض هوایی، دریایی، بهداری، راهداری و … استفاده می‌گردد.

به هر صورت، باتعیین سود بازرگانی می‌توان حقوق ورودی و به تبع آن میزان مالیات کالای وارداتی را نیز تعیین و محاسبه کرد.

حقوق ورودی چیست؟

در قوانین گمرکی حقوق ورودی شامل سود بازرگانی، 4 درصد حقوق گمرکی و سایر عوارض‌ها می‌شود. درواقع سود بازرگانی بخشی از آن است که بازرگانان پیش از ترخیص کالا باید آن را پرداخت کنند. به صورت کلی می‌توان گفت، واردکنندگان برای دریافت مجوز ورود بار تجاری خود به داخل کشور باید به گمرک مبلغی را به عنوان حقوق ورودی واردات واریز کنند که به نوعی مجموع ارزش هر کالا را تعیین می‌کند. این مبلغ نیز از سوی دولت مشخص شده است.

به‌علاوه اگر می‌خواهید با تعریف دقیق و قانونی این مفهوم آشنا شوید، باید به بند د ماده یک قانون امور گمرکی (1390) مراجعه کنید. در متن قانون این چنین آمده است:

«حقوق گمرکی معادل چهار درصد (4%) ارزش گمرکی کالا، به اضافه سود بازرگانی که توسط هیات وزیران، تعیین می‌گردد، به علاوه وجوهی که به موجب قانون، گمرک مسئول وصول آن است و به واردات قطعی کالا تعلق می‌گیرد، ولی شامل هزینه‌های انجام خدمات نمی‌شود.»

درنهایت آنکه گمرک برای تعیین میزان مالیاتی که صاحب کالا باید پرداخت کند، مجموع ارزش گمرکی و حقوق ورودی را در نظر می‌گیرد و مالیات‌ها و عوارض بخشی از حقوق ورودی به شمار نمی‌روند.

فرمول محاسبه سود بازرگانی

همانطور که گفته شد، نرخ سود بازرگانی سالانه تغییر می‌کند و نمی‌توان هیچ عدد ثابتی را برایش تعیین کرد. اما به صورت کلی، برای به دست آوردن نرخ سود بازرگانی باید به عواملی نظیر وزن، حجم یا تعداد کالا توجه کرد و درباره طبقات سود بازرگانی بیشتر دانست. البته در ایران معمولا وزن کالا را اولویت قرار می‌دهند و کیفیت کالا یا نو و استوک بودن و یا دست دوم بودن آن هیچ تاثیری بر روی شیوه پرداخت این مبلغ ندارد.

روش دیگری که معمولا در حمل دریایی استفاده می‌شود، براساس CIF (تحویل کالا روی عرشه) است و با جمع بستن ارزش خالص کالا با کرایه محل و حق ثبت سفارش سود بازرگانی به دست می‌آید.

(ارزش کالا+ کرایه حمل +حق ثبت سفارش کالا)

سود بازرگانی 1403 چند درصد است؟

باتوجه به توضیحاتی که در طول مقاله ذکر شد، نمی‌توان نرخی ثابت برای سود بازرگانی انواع کالاها درنظر گرفت. اما همانند سود بازرگانی واردات خودرو که هربار اصلاحیه‌ها و بخشنامه‌های جدیدی برای آن صادر می‌گردد، باید منتظر ماند و دید برای سایر کالاها نیز به طور مشخص صحبتی می‌شود یا خیر.

معافیت از سود بازرگانی

بعضی از گروه‌ها و محموله‌های تجاری هستند که به تصمیم دولت و سیاست‌های تجاری معاف از پرداخت سود بازرگانی‌اند. البته این گروه‌ها همچنان باید حقوق و عوارض گمرکی و مالیات‌ها به میزان 4 درصد را پرداخت کنند.

حال در ادامه به معرفی موسسات و بخش‌هایی می‌پردازیم که لازم نیست هنگام ترخیص کالا از گمرک هزینه‌ای را بابت سود بازرگانی بدهند.

• موسسات ثبت اختراع
• موسسات نوآوری
• شرکت‌های فناوری اطلاعات
• موسسه‌های دانش بنیان
• تولید محصولات اشتغال‌زا

علاوه‌براین، گمرک‌هایی نظیر گمرک خرمشهر، آبادان، بوشهر و … تمهیداتی برای تاجران جوان و نوپا درنظر گرفته‌اند و برای جذب بیشتر این افراد و ایجاد انگیزه برای واردات کالا تخفیفاتی را برای میزان سود بازرگانی درنظرگرفته‌اند.

نکات مهم سود بازرگانی

همان‌طور که در بالا اشاره شد، سود بازرگانی یکی از ابزارهای مهم دولت‌ها برای تنظیم تجارت خارجی، حمایت از تولیدات داخلی و کسب درآمد است. این مالیات بر کالاهای وارداتی اعمال می‌شود و نرخ آن بسته به نوع کالا، کشور مبدا و سیاست‌های تجاری دولت متغیر است. در  ادامه به نکات مهمی اشاره می‌کنیم:

• سود بازرگانی به صورت ریالی و از طریق گمرک کشور دریافت می‌شود.
• این سود برای تمامی کالاهایی که مراحل قانونی ترخیص را طی می‌کنند، وجود دارد.
• برای محاسبه سود بازرگانی کالا، باید مجموع ارزش کالا، کرایه حمل و حق ثبت سفارش را در نظر گرفت.
• در کتاب تعرفه گمرکی، سود بازرگانی در بخش حقوق ورودی گمرکی درج شده است.
• تعیین سود بازرگانی بر اساس وزن کالا انجام می‌شود.
• این سود برای تمامی کالاهای وارداتی، اعم از نو، دست دوم و استوک، پرداخت می‌شود.
• برای برخی کالاها، سود بازرگانی صفر است و این کالاها معاف محسوب می‌شوند.
• سود بازرگانی برای تمامی کالاهای باکیفیت و بی‌کیفیت پرداخت می‌شود.

سوالات متداول