در حوزه تجارت بین‌الملل، واردات کالا از طریق بازارچه های مرزی به عنوان یک راه جذاب برای کارآفرینان و واردکنندگان باهوشی، که به دنبال گزینه‌های متنوع هستند، شناخته می‌شود. بازارچه‌های مرزی که به عنوان مناطق تجاری مرزی نیز شناخته می‌شوند، مراکز تجاری پویایی هستند که در مرزهای بین‌المللی واقع شده‌اند و تجار و مردم بومی منطقه در آنجا به خرید و فروش انواع کالاها مشغولند.
در ایران نیز به گفته سخنگوی گمرک، در حال حاضر بیشتر بازارچه‌های فعال به مرزهای رسمی متصل هستند و آماری که در حوزه تجارت مرزنشینی وجود دارد، نشان می‌دهد که فقط دو دهم درصد کل تجارت کشور ما از طریق بازارچه‌ها صورت می‌گیرد.
به هرحال اگر بتوان به درستی از پتانسیل‌های بازارچه‌های مرزی استفاده کرد، می‌توان به رونق مناطق مرزی و تامین نیازهای بازار داخلی کمک فراوانی کرد. ما در این مقاله درباره پیچیدگی‌ها و مزایای واردات کالا از طریق بازارچه های مرزی صحبت می‌کنیم و به شرایط گمرکی و ترخیص کالاها نیز می‌پردازیم. پس با پی اس پی اکسپرس همراه باشید.
آنچه در این مطلب می خوانید:
بازارچه های مرزی به چه معناست و چه اهمیتی دارد؟
بازارچه‌های مرزی مظهر همگرایی فرهنگ‌ها، زبان‌ها و شیوه‌های تجاری مختلف است. این بازارهای پر جنب‌وجوش با موقعیت جغرافیایی استراتژیک خود شناخته می‌شوند و زمینه مناسبی را برای تعاملات تجاری متنوع فراهم می‌کنند. برخلاف کانال‌های تجاری سنتی، بازارچه های مرزی معاملات مستقیم مرزی را تسهیل می‌کنند و واسطه‌هایی را حذف می‌کنند که اغلب می‌توانند پیچیدگی و هزینه را به فرآیند واردات بیافزایند.
به همین خاطر واردات کالا از طریق بازارچه های مرزی هم می‌تواند سودمند باشد، و هم می‌تواند به عنوان پل ارتباطی میان دو کشور عمل کند و امکان ورود کالاهای خارجی به کشور را فراهم نماید.
اگر بخواهیم به زبانی ساده این مکان‌های تجاری را تعریف کنیم، باید گفت که بازارچه‌های مرزی ایرانی براساس تفاهم‌نامه‌های منعقدشده میان ایران و کشورهای همسایه به وجود می‌آیند و بومیان هر دو طرف مرز می‌توانند تولیدات و محصولات خود را با رعایت قوانین صادراتی و وارداتی به فروش برسانند.
به صورت کلی می‌توان تفاوت بازارچه‌های مرزی با دیگر بازارچه‌ها را در چندین مورد خلاصه کرد. این تفاوت‌ها عبارتند از:
- موقعیت جغرافیایی: بازارچه‌های مرزی در مرز کشورها قرار دارند و به عنوان پل ارتباطی بین دو کشور عمل می‌کنند. این در حالی است که بازارچه‌های داخلی، درون شهر و یا در نقاط مختلف کشور قرار دارند.
- نوع کالا: در بازارچه‌های مرزی، بیشتر کالاهای خارجی به فروش می‌رسند. این در حالی است که در بازارچه‌های داخلی، علاوه بر کالاهای خارجی، کالاهای ساخت ایران نیز در آنجا وجود دارد.
- شرایط و قوانین: هر بازارچه مرزی شرایط و قوانین خود را دارد. برای واردات کالا از طریق بازارچه‌های مرزی، باید شرایط و قوانین بازارچه را رعایت کنید.
- نوع حمل و نقل: حمل و نقل کالا در بازارچه‌های مرزی به دلیل قرارگرفتن در مرز، با چالش‌های خاصی روبه‌رو است. این در حالی است که در بازارچه‌های داخلی، حمل و نقل کالا به راحتی امکان‌پذیر است.
- تجربه خرید: تجربه خرید در بازارچه‌های مرزی به دلیل تنوع بالای کالا و فضای تجاری بین المللی، با تجربه خرید در بازارچه‌های داخلی متفاوت است.
پس هر فردی که بخواهد به واردات کالا از طریق بازارچه های مرزی بپردازد، باید با مقررات واردات و صادرات کشور خودش و قوانین تجاری کشور فروشنده آشنا باشد و مجوزهای مربوطه را نیز دریافت کند. در ادامه به جزئیات این موارد می‌پردازیم.
واردات کالا از طریق بازارچه های مرزی چگونه صورت می‌گیرد؟
یکی از مهم‌ترین نکاتی که باید درباره واردات کالا از طریق بازارچه های مرزی بدانید، آن است که واردات این کالاها از نوع واردات قطعی است و به این معناست که کالاها برای مصرف در داخل کشور اظهار گردیده‌اند و در نتیجه با انجام تشریفات قطعی گمرکی می‌توان آن را ترخیص کرد.
با این مقدمه به سراغ مراحل واردات کالا از این مسیر می‌پردازیم:
- دریافت مجوز واردات: برای واردات هر کالای خارجی به کشور، ابتدا باید مجوز واردات کالای موردنظر گرفته شود.
- انتخاب بازارچه مرزی: پس از دریافت مجوز واردات، باید بازارچه مرزی مناسب را برای واردات کالا انتخاب کنید. درواقع باید توجه داشت که هر بازارچه مرزی شرایط و قوانین خود را دارد و ممکن است برای مثال منطقه جغرافیایی آن برای شما مناسب نباشد.
- تعیین شیوه حملونقل: پس از انتخاب بازارچه مرزی، باید شیوه حملونقل کالا را برای واردات کالا تعیین کنید. در این مورد، باید به شرایط جاده‌ها و راه‌های ارتباطی با بازارچه توجه داشت.
- پرداخت هزینه‌های واردات: هزینه‌های واردات شامل حملونقل، هزینه‌های گمرکی و سایر هزینه‌های مربوط به واردات است.
- تشریفات گمرکی و ترخیص کالا: درانتها نیز باید به بازارچه مرزی مورد نظر بروید و کارهای گمرکی آن را انجام دهید. در این مرحله می‌توانید بار خود را تحویل بگیرید.
مزایای واردات کالا از طریق بازارچه های مرزی
اگر تصمیم دارید تا از راه بازارچه‌های مرزی تجارت کنید، باید بدانید که این روش مزایا و ویژگی‌های مثبت فراوانی دارد. برای مثال نزدیکی به کشور مبدا باعث می‌شود هزینه‌های حملونقل کاهش پیدا کند و کارها در زمان کوتاه‌تری انجام شود.
علاوه‌براین واردکنندگان بدون نیاز به واسطه‌های مختلف می‌توانند به راحتی و به صورت مستقیم به مراکز تولیدی و فروشندگان دسترسی داشته باشند و به طیف وسیعی از محصولات با قیمت‌های مناسب دسترسی پیدا کنند. همچنین، تعامل مستقیم با تامین‌کنندگان در بازارهای مرزی، مذاکرات تجاری را تسهیل می‌کند و روابط بلندمدت براساس اعتماد و منافع متقابل را تقویت می‌نماید.
قوانین واردات کالا از طریق بازارچه های مرزی
این کار نیز مانند هر معامله تجاری دارای قوانین و مقررات خاص خود است. پس برای آنکه بتوانید بار خود را بدون هیچ مشکل قانونی وارد کشور کنید، با پی اس پی همراه باشید.
– ورود و ترخیص کالا تنها با ارائه فاکتور فروش امکان‌پذیر است و نیازی به بارنامه و پروفرما نیست.
– نماینده وزارت بازرگانی تنها می‌تواند در محل هر بازارچه مرزی ثبت آماری را انجام دهد.
– اگر کشور مقابل بازارچه مرزی نداشته باشد و فاکتور فروشی صادر نگردد، گمرک قيمت كالاهاي وارداتي را مشخص می‌کند.
– براساس قانون ایران، ورود هر نوع کالا مستلزم آن است که کالا به همان میزان صادر گردد و این دو فرآیند در کنار همدیگر صورت بگیرد.
– تمامی كالاهاي مجاز در بازارچه‌هاي مرزي قابل داد و ستد هستند.
– تمامی اشخاص حقوقي و اشخاص حقيقي ساكن در مناطق مرزي که مشغول به فعالیت هستند، مجازند که در بازارچه‌های مرزی کار کنند.
– همواره برای واردات کالا داشتن کارت بازرگانی الزامی است، اما پیله‌وران، شرکت‌های تعاونی مرزنشینان و ملوانان ایرانی که در شناورهایی بین سواحل ایران و سایر کشورها در تردد هستند می‌توانند تنها با داشتن کارنامه شغل از وزرات کار، کالاهای مورد نیاز استان خود و استان‌های کناری را تامین کنند.
– وزارت بازرگانی سالانه ارزش کالاهای وارداتی و قابل ورود هر بازارچه مرزی را تا سقف تعیین شده اعلام می‌کند.
– واردکنندگانی که می‌خواهند از راه دریایی بار خود را وارد کنند، باید بدانند وسایل نقلیه آبی (خالی یا پر) وقتی از آب‌های خارجی وارد مرزهای داخلی می‌شوند، باید در اسکله یا لنگرگاه مجاز بمانند تا تشریفات گمرکی صورت بگیرد. در غیر صورت کاری غیرقانونی صورت گرفته و کالا غیرمجاز و قاچاق می‌شود.
تشریفات ترخیص کالا از بازارچه های مرزی
همانطور که پیش‌تر گفته شد برای ترخیص کالاها از بازارچه‌های مرزی، اشخاص حقیقی یا حقوقی می‌توانند تنها با داشتن فاکتور فروش غرفه‌داران بازارچه‌ها مرزی کشور، بار را ترخیص کنند و نیازی نیست که مدارکی همچون پروفرما یا بارنامه را داشته باشند.
پس هر زمان که گمرک مجوز ترخیص را صادر کند، صاحب کالا، شخصا و یا از طریق وکیل یا نماینده قانونی خود می‌تواند اقدام به ترخیص کالای خویش نماید.
چالش‌های واردات کالا از طریق بازارچه های مرزی
این کار نیز مانند هر تجارت دیگری سختی‌ها و خطرات خود را دارد. واردکنندگان باید نسبت به محصولات تقلبی هوشیار باشند و از صحت کیفیت و اورجینال بودن کالاها اطمینان پیدا کنند. این کار نیز بدون شناخت کافی از تامین‌کنندگان و فروشندگان کالاها رخ نمی‌دهد.
از سوی دیگر، موانع زبانی و درک نکردن منظور طرف مقابل می‌تواند در هنگام واردات کالا از طریق بازارچه های مرزی چالش ایجاد کند، زیرا ارتباط موثر با تامین‌کنندگان برای معاملات موفق، امری حیاتی است. البته برای غلبه بر این چالش می‌توان از مترجمان کمک گرفت تا ارتباط طرفین را تسهیل کنند.
چالش بعدی که واردکنندگان با آن درگیر هستند، ایجاد روابط قوی با تامین‌کنندگان، درک شیوه‌های کسب‌وکار محلی و فهم تفاوت‌های فرهنگی است. اگر تجار در این زمینه ضعیف عمل کنند، قطعا در حوزه مذاکرات تجاری به مشکل خواهند خورد.
به‌علاوه، نوسانات نرخ ارز از دیگر مشکلات این حوزه است. نوسانات ارزی می‌تواند بر قیمت‌گذاری، سودآوری و محاسبات کلی هزینه تأثیر بگذارد. به همین خاطر واردکنندگان باید از نزدیک روند نرخ ارز را رصد کرده و با اجرای استراتژی‌های مناسب، ریسک کار خود را کم کنند.
آخرین چالش واردات کالا از طریق بازارچه های مرزی درمورد مسائل سیاسی، تحولات ژئوپلیتیکی، اختلافات احتمالی مرزی و تغییرات قانونی است که هر یک می‌تواند روند تجارت را به کل تغییر دهد.
معرفی بازارچه های مرزی ایران
کشور ایران به خاطر وسعت زیاد خود و داشتن مرز مشترک با کشورهای همسایه خود، دارای بازارچه‌های مرزی زیادی است که مردم بومی هر منطقه به مبادلات تجاری مشغول هستند. در ادامه به معرفی معروف‌ترین و بزرگ‌ترین بازارچه‌های مرزی ایران می‌پردازیم:
- بازارچه مرزی ماکو، از بزرگ‌ترین بازارهای مرزی ایران
- بازارچه مرزی سرو، بازارچه مرزی غرب ایران
- بازارچه مرزی پیرانشهر
- بازارچه مرزی تمرچین
- بازارچه مرزی مریوان، بازارچه مرزی کردستان
- بازار مرزی بانه
- بازارچه مرزی مهران
- بازارچه مرزی جوانرود کرمانشاه
- بازارچه مرزی جلفا
- بازارچه مرزی بیله سوار اردبیل
- بازار مرزی آستارا
- بازارچه مرزی دوغارون در خراسان رضوی
- بازارچه مرزی ریمدان در منطقه آزاد چابهار
- بازارچه اینچه برون در استان گلستان
- بازارچه میرجاوه؛ ارزانترین بازارچه مرزی ایران
- بازارچه مرزی اروندکنار در جنوب کشور
- بازارهای مهاباد
- بازارچه مرزی پلدشت در آذربایجان غربی
سخن نهایی
در این مقاله تلاش کردیم تا درباره قوانین گمرکی و واردات کالا از طریق بازارچه های مرزی صحبت کنیم و مزایا و معایب این شیوه تجارت را توضیح دهیم.
ایران به خاطر وسعت خود و فرصت‌های تجاری بی‌شماری که دارد، می‌تواند به کمک مرزنشینان و بازارچه‌های مرزی تحولی در اقتصاد ایجاد کند. هرچند که به خاطر شرایط سیاسی و اقتصادی کشور، فعالیت در این حوزه با چالش‌های خاصی همراه است. با این حال، بسیاری از شرکت‌ها در ایران از طریق بازارچه‌های مرزی به فروش کالا می‌پردازند و این روش به دلیل نزدیکی به منابع تولید و همچنین هزینه‌های کمتر نسبت به روش‌های دیگر، جذاب و پرسود است.
سوالات متداول
قوانین بازارچه‌های مرزی چیست؟
یکی از مهم‌ترین قوانین برای تجارت داشتن کارت بازرگانی است اما پیله‌وران، شرکت‌های تعاونی مرزنشینان و ملوانان ایرانی که در شناورهایی بین سواحل ایران و سایر کشورها در تردد هستند می‌توانند تنها با داشتن کارنامه شغل از وزرات کار، کالاهای مورد نیاز استان خود و استان‌های کناری را تامین کنند.
همچنین ورود و ترخیص کالا تنها با ارائه فاکتور فروش امکان‌پذیر است و نیازی به بارنامه و پروفرما نیست.
بازارچه‌های مرزی جنوب کشور چه نام دارند؟
- بازارچه مرزی ریمدان در منطقه آزاد چابهار
- بازارچه مرزی اروندکنار در خوزستان
