ارزیابی گمرکی یکی از مهمترین مفاهیم در دنیای تجارت بینالمللی است که هر تاجر و بازرگانی باید با آن آشنا باشد. ارزیابی گمرکی، فرایندی است که در آن کالاهای وارداتی یا صادراتی پیش از ورود یا خروج از کشور از نظر محتوایی، اصالت و غیره مورد بررسی قرار میگیرند. قوانین و مقررات ارزیابی گمرکی ممکن است در کشورهای مختلف تفاوتهایی داشته باشد؛ به طور مثال در کشورهای اروپایی تنها تعداد اندکی از کالاها پس از ورود به گمرک مورد ارزیابی قرار میگیرند. اما در برخی از کشورها از جمله ایران، به دلیل بالابودن میزان قاچاق، تعداد کالاهایی که در گمرک مورد ارزیابی قرار میگیرند بسیار زیاد است.
برای هر تاجر و بازرگانی بسیار مهم است که درک کاملی از این فرایند داشته باشد و بداند که چرا کالاها باید در گمرک ارزیابی شوند. در این مقاله به طور کامل با این مفهوم آشنا میشویم و وظایف ارزیاب و نحوه ارزیابی کالا در گمرک را مورد بررسی قرار خواهیم داد.
آنچه در این مطلب می خوانید:
ارزیابی گمرکی چیست؟
ارزیابی گمرکی به معنای ارزیابی کالاها و اطلاعات مربوط به آنها توسط مقامات گمرکی در هنگام واردات کالا یا صادرات است. این فرایند برای صحتسنجی اطلاعات مربوط به کالاها، تعیین مالیات و عوارض گمرکی، اعمال محدودیتها و قوانین گمرکی و اجرای قوانین و مقررات مربوطه صورت میگیرد.
در ارزیابی گمرکی، اطلاعات و اسناد مربوط به کالاها، شامل فاکتورها، بارنامهها، گواهیها، مجوزها و سایر اسناد مربوطه تحت بررسی قرار میگیرند. همچنین در پارهای از موارد باتوجهبه نوع کالا ممکن است علاوهبر بررسی اسناد و مدارک بستهها باز شود و ظاهر فیزیکی کالاها مورد بررسی قرار گیرد یا برای تأیید کیفیت کالا نمونهای از محصولات بررسی شود.
اهداف اصلی ارزیابی گمرکی عبارتاند از:
- بررسی صحت اطلاعات مربوط به کالاها و اسناد مربوطه
- تعیین ارزش گمرکی کالا و محاسبه مالیاتها و عوارض گمرکی
- بررسی تعرفه گمرکی
- بررسی انطباق کالا با قوانین و مقررات گمرکی از جمله محدودیتها و ممنوعیتهای وارداتی یا صادراتی
ارزیاب گمرک کیست؟
برای آن که بهتر بتوانید با مفهوم ارزیابی گمرکی و مراحل انجام آن آشنا شوید، لازم است با مفهوم ارزیاب گمرک و وظایف آن آشنا شوید. ارزیاب گمرک شخصی است که نسبت به امور گمرکی آگاهی کامل داشته و به قوانین گمرکی مسلط است. چنین فردی وظیفه بررسی و ارزیابی مرسولهها در زمان ترخیص کالا از گمرک را برعهده دارد و بایستی از دقت بالایی برخوردار باشد.
وظایف ارزیاب گمرک
ارزیاب گمرک وظایف گوناگونی دارد که در این بخش به برخی از مهمترین وظایف این فرد اشاره خواهیم کرد:
- بررسی مشخصات ظاهری کالا، تطبیق تعداد، ابعاد و علائم کالا با موارد ذکر شده در اظهارنامه و سایر اسناد و تهیه گزارش در صورت مشاهده هرگونه مغایرت
- بازکردن بسته و انطباق محتویات کالا با اظهارنامه و سایر اسناد
- نمونهبرداری از کالا بر اساس ضوابط و دستورالعملها و ضمیمهکردن نتایج به اسناد و اظهارنامه در شرایطی که امکان نمونهبرداری میسر باشد
- بررسی و اطمینان حاصل نمودن از مندرجات ذکر شده در اظهارنامه و سایر اسناد
- کنترل محاسبات انجام شده جهت اطمینان حاصل نمودن از صحت محاسبات
- اطمینان حاصلکردن از وجوه متعلقه
- اطمینان حاصلکردن از رعایت مقررات گمرکی
- تهیه گزارش کامل از اختلافها و مغایرتها و ارائه به مقام مسئول مربوطه، درصورتیکه میان کالای اظهار شده و ارزیابی شده اختلاف وجود داشته باشد.
- تنظیمکردن صورتمجلس ضبط کالای ممنوعه و غیرمجاز حسب مورد
- تنظیم صورتمجلس بدوی کشف قاچاق حسب مورد
چرا کالا در گمرک ارزیابی میشود؟
دلایل مختلفی برای ارزیابی کالا در گمرک وجود دارد، در این بخش به بررسی این دلایل میپردازیم:
اختلاف میان اظهارنامه و کالا: یکی از مهمترین دلایل ارزیابی کالا در گمرک مغایرت کالای وارد شده به گمرک با کالایی است که در سامانه epl اظهار شده است. در صورتی که کالا با اسناد اظهارنامه گمرکی مغایرت داشته باشد، جهت بررسی بیشتر وارد مسیر قرمز گمرکی شده و توسط ارزیاب مورد بررسی قرار میگیرد.
کالاها در مسیر قرمز گمرکی از نظر وزن، تعداد، بستهبندی، ماهیت کالا، حجم و غیره با کالای اظهار شده در گمرک همچنین قوانین و ممنوعیتها مورد بررسی قرار میگیرند.
مبارزه با قاچاق کالا: آمار بالای قاچاق کالا در ایران یکی از دیگر دلایل ارزیابی گمرکی است. در صورتی که موارد قاچاق توسط ارزیاب کالا تایید شود، مراحل قانونی آن از طریق ستاد مبارزه با کالا و ارز انجام میگردد.
سوابق واردکننده: سومین دلیلی که باعث ارزیابی کالا در گمرک میگردد سابقه واردکننده است. در صورتی که دارنده کارت بازرگانی یا واردکننده دارای سابقه تخلف باشد، کالا توسط ارزیاب مورد بررسی قرار میگیرد.
نحوه ارزیابی گمرکی چگونه است؟
پس اظهار کالا و ارجاع اظهارنامه و اسناد و مدارک به گمرک، کالا جهت بررسی و ارزیابی مجدد وارد یکی از مسیرهای سبز، زرد و قرمز گمرکی خواهد شد. پس از مشخصشدن مسیر ارزیابی گمرکی، مراحل زیر جهت ارزیابی گمرکی صورت میگیرد:
- ارزیابی فیزیکی کالای موردنظر
- بازدید کالا بهصورت کاملاً دقیق
- نمونهبرداری از کالا در صورت امکان و انجام اقدامات کنترلی
- تطبیق اسناد و مدارک با اظهارنامه کالای موردنظر
- در برخی از موارد ارزیابی کالا نیاز به دستگاه ایکس ری دارد. همچنین ممکن است نمونههایی به آزمایشگاههای مجاز ارسال شود.
ارزیابان بایستی محصول را بهگونهای شرح دهند و ثبت کنند که نظرات مربوطه حاوی تمامی شرایط و مشخصات آن باشد. اطلاعاتی از قبیل نوع محصول، برند، مدل، شماره فنی، قدرت، ظرفیت، توان و بازده، کشور سازنده، ابعاد و وزن هر عدد، تعداد بستههای داخل بستهبندی، تعداد محصول در هر بسته، وزن خالص و ناخالص و سایر مشخصات مرتبط باید در ثبت ارزیابیها لحاظ گردد.
چند نکته مهم درباره ارزیابی گمرک که باید بدانید
- پیش از ارزیابی اسناد، ارزیاب بایستی به طور کامل ضمیمه اظهارنامه از قبیل پکینگ لیست، فاکتور و غیره را مطالعه و بررسی نماید و با اطلاعات ذکر شده در اظهارنامه تطبیق دهد.
- درصورتیکه پکینگ لیست یکنواخت نباشد و بهصورت جداگانه نوع، جنس، وزن و ارزش هر بسته را نشان دهد ارزیاب میتواند برای ارزیابی به باز کردن یک یا چند بسته اکتفا نماید البته درصورتیکه اختلاف بیشتر از 5 درصد باشد لازم است کل محموله را ارزیابی نماید.
- برای ارزیابی، اقلامی که تعداد و ارزش بالاتری دارند در اولویت هستند.
- ارزیاب کالا وظیفه دارد هرگونه مغایرت میان کالا و اسناد را گزارش دهد.
- درصورتیکه ارزیاب نتواند کالا را برای بازرسی ضمیمه نماید، بایستی از صاحب کالا بخواهد عکس کالا، جعبه یا کاتالوگ را بارگذاری نماید.
- ارزیاب کالا وظیفه دارد از زمان ارجاع اظهارنامه به کارپوشه، دراسرعوقت نتیجه ارزیابی را با ذکر جزئیات درج نماید.
کلام آخر
در این مطلب با یکی از مهمترین مفاهیم در ترخیص کالا یعنی ارزیابی گمرکی آشنا شدیم و نحوه ارزیابی گمرکی همچنین وظایف ارزیاب گمرک را بررسی نمودیم. ارزیابی گمرکی از مهمترین مراحلی است که برای ترخیص کالا از گمرک صورت میگیرد. درصورتیکه قصد ترخیص کالا از گمرک دارید و با ارزیابی گمرکی و مراحل آن آشنایی ندارید پیشنهاد میکنیم این مطلب را تا انتها مطالعه نمایید.
سوالات متداول
علت ارزیابی کالا در گمرک چیست؟
بررسی تطابق اطلاعات اظهارنامه با کالاهای موجود و جلوگیری از قاچاق کالا از مهمترین دلایل ارزیابی کالا است.
فرایند ارزیابی کالا چگونه است؟
ارزیابی کالا شامل فعالیتهای گوناگونی از قبیل: بررسی فیزیکی کالا، نمونهبرداری ، تطبیق اسناد و مدارک و مواردی از این قبیل است.