تعیین مسیر گمرکی یکی از مهم‌ترین مراحل در فرایند ترخیص کالا از گمرک است. در این مرحله کالاها باتوجه‌به ماهیت و ویژگی که دارند برای ارزیابی و بررسی بیشتر در یکی از مسیرهای سبز، زرد و قرمز گمرکی قرار می‌گیرند.
مسیر سبز، همانند اتوبانی پرسرعت و بدون ترافیک است که کالاهای کم‌ریسک با عبور از آن، به‌سرعت از گمرک ترخیص می‌شوند. مسیر زرد، جاده‌ای بااحتیاط و نظارت بیشتر است که کالاهای با ریسک متوسط، در آن با بررسی دقیق‌تر، مجوز ورود به کشور را دریافت می‌کنند. مسیر قرمز، سخت‌گیرانه‌ترین مسیر گمرکی است که کالاهای پرریسک، برای عبور از آن، باید مراحل دقیق بازرسی و کنترل را پشت سر بگذارند.
شناخت مسیرهای گمرکی و چگونگی تعیین آنها به شما کمک می‌کند تا مراحل ترخیص را با سرعت بهتری به انجام برسانید. باتوجه‌به اهمیت این موضوع در این مقاله به طور کامل به بررسی انواع مسیر سبز، زرد و قرمز گمرکی پرداخته‌ایم، پس درصورتی‌که شناخت کافی از این مسیرها ندارید و با نحوه تعیین مسیر گمرکی آشنا نیستید، توصیه می‌کنیم تا پایان این مطلب با پی اس پی همراه باشید.
آنچه در این مطلب می خوانید:
اهمیت مسیرهای گمرکی در ترخیص کالا از گمرک
یکی از مهم‌ترین مراحلی که کالاها برای ترخیص از گمرک باید سپری کنند ارزیابی گمرکی و تعیین مسیر است. در واقع هر کالا پس از ورود به اماکن گمرکی جهت بررسی و کنترل بیشتر باتوجه‌به ارزش و ماهیتی که دارد در یکی از سه مسیر سبز، زرد و قرمز قرار می‌گیرد. از آن جا که با توجه حجم بسیار زیاد کالاهای وارداتی امکان ارزیابی و بررسی تمامی کالاها وجود ندارد از یک فرایند سیستمی برای تعیین مسیر گمرکی استفاده می‌شود.
به کمک این سامانه هوشمند کلیه کالاهای وارد شده طی یک فرایند سیستمی و بر اساس اظهارنامه ثبت شده در سامانه epl و قوانین و مقررات گمرکی مورد بررسی قرار می‌گیرند. بر اساس این سامانه هوشمند نیازی به بررسی فیزیکی کلیه بارهای وارداتی نیست و تنها برخی از کالاها مثلا کالاهایی که سیستم احتمال قاچاق و یا غیرقانونی بودن آنها را بدهد برای ارزیابی بیشتر به بازرسی فیزیکی نیاز دارند.
به‌طورکلی سامانه هوشمند تعیین مسیر گمرکی نقش موثری در جلوگیری از ورود کالای قاچاق به کشور داشته و سرعت انجام فرایند ارزیابی و کنترل گمرکی را افزایش می‌دهد.
عوامل تاثیرگذار در تعیین مسیر گمرکی
انتخاب مسیر گمرکی برای هر کالا به طور تصادفی و توسط سیستم گمرک انجام می‌شود و صاحب کالا نمی‌تواند پیش از اظهار کالا به گمرک و دریافت شماره کوتاژ از سبز، زرد یا قرمز بودن مسیر گمرکی مطلع شود. چنین موضوعی احتمال دستکاری در فرایند تعیین مسیر گمرکی را به حداقل می‌رساند.
البته دفتر واردات و فناوری گمرک، امتیازاتی را برای تجار و بازرگانان در نظر گرفته است. براین‌اساس، درصورتی‌که شرکت واردکننده کالا جز مشتریان خوش‌نام باشد و کالاهای وارداتی‌اش در زمره کالای کالاهای مورداستفاده در خط تولید باشد و هرگونه وقفه در ترخیص آنها باعث بروز اختلال در فرایند تولید شود، برای ترخیص در مسیر سبز گمرکی قرار خواهد گرفت.
اما برخی از کالاها مانند تجهیزات پزشکی که ترخیص آنها مستلزم ارائه مجوزهای گمرکی است؛ معمولاً برای کنترل و ارزیابی دقیق‌تر در مسیر قرمز قرار می‌گیرند.
به‌طورکلی عوامل گوناگونی در تعیین مسیر گمرکی تأثیرگذار هستند که در ادامه به برخی از این عوامل اشاره خواهیم کرد:
- کشور مبدا
- ارزش کالا
- نوع کالا
- سابقه و اعتبار شرکت یا شخص واردکننده
- قوانین و مقررات گمرکی
قوانین تعیین مسیر گمرکی چیست؟
همان‌طور که اشاره شد انتخاب مسیر گمرکی برای هر کالا توسط سامانه جامع امور گمرکی (EPL) به‌صورت تصادفی انجام می‌شود. این سامانه با استفاده از الگوریتم‌های پیچیده و بر اساس مجموعه‌ای از قوانین و مقررات، مسیر مناسب را برای هر کالا تعیین می‌کند.
برخی از قوانین و مقررات تعیین‌کننده مسیر گمرکی عبارت‌اند از:
نوع و تعرفه کالا:
- کالاهای ممنوعه و مشروط در مسیر قرمز قرار می‌گیرند.
- کالاهای با ریسک بالا، مانند کالاهای لوکس و ارزشمند، در مسیر قرمز قرار می‌گیرند.
- کالاهایی که دارای مجوزهای لازم (مانند مجوز بهداشت) هستند، در مسیر سبز قرار می‌گیرند.
ارزش کالا: کالاهایی که ارزش CIF آنها بیش از یک حجم معین باشد، در مسیر قرمز قرار می‌گیرند.
سابقه و اعتبار شرکت یا شخص: شرکت‌ها و اشخاصی که سابقه تخلف در گمرک دارند، ممکن است کالاهایشان در مسیر قرمز قرار بگیرد.
کشور مبدا: کالاهایی که از کشورهای با ریسک بالا وارد می‌شوند، ممکن است در مسیر قرمز قرار بگیرند.
نوع معامله: کالاهایی که بدون انتقال ارز وارد می‌شوند، ممکن است در مسیر قرمز قرار بگیرند.
رویه واردات:کالاهایی که با رویه‌های خاص مانند مرجوعی، امانی و… وارد می‌شوند، ممکن است در مسیرهای خاص قرار بگیرند.
وضعیت کالا: کالاهای نو و مستعمل ممکن است در مسیرهای مختلف قرار بگیرند.
نام صاحب کالا: صاحب کالاهایی که در لیست قرمز ریسک گمرک قرار دارند، ممکن است کالاهایشان در مسیر قرمز قرار بگیرد.
نام اظهارکننده یا ترخیص‌کار: اظهارکنندگانی که سابقه تخلف در گمرک دارند، ممکن است کالاهایشان در مسیر قرمز قرار بگیرد.
اطلاعات مندرج در اظهارنامه: اظهارنامه‌هایی که اطلاعات نادرست یا ناقص دارند، ممکن است در مسیر قرمز قرار بگیرند.
نوع و شرایط حمل‌ونقل: کالاهایی که با روش‌های پرریسک مانند حمل دریایی یا زمینی حمل می‌شوند، ممکن است در مسیر قرمز قرار بگیرند.
نوع بسته‌بندی: کالاهایی که بسته‌بندی نامناسب دارند، ممکن است در مسیر قرمز قرار بگیرند.
مسیرهای گمرکی چند نوع دارد؟
بعد از ثبت اظهارنامه گمرکی در سامانه EPL و ارسال اسناد و مدارک، نوبت آن است که کالا توسط کارشناسان گمرک مورد ارزیابی و بررسی قرار گیرند و مشخص می‌شود که کالا بر اساس شرایط و ضوابطی که دارند در کدام مسیر قرار گیرند.
به طور کلی کالاها برای ترخیص از گمرک در یکی از سه مسیر سبز، زرد و قرمز قرار می‌گیرند که به این مسیرها، مسیرهای گمرکی گفته می‌شود. مهم‌ترین هدف در تعیین مسیر گمرکی، اعمال کنترل‌های گمرکی است تا کالا در کوتاه‌ترین زمان بررسی شده و از گمرک ترخیص شود.
مسیر گمرکی سبز
مسیر سبز گمرکی، فرآیندی سریع و آسان برای ترخیص کالاهایی است که از نظر گمرک ریسک پایینی دارند. در این مسیر، کالاها بدون نیاز به بازرسی و تشریفات گمرکی، با سرعت و به آسانی ترخیص می‌شوند.
قرار دادن کالا در مسیر سبز به این معنی است که در صورت ارائه اسناد همچنین صحیح بودن اطلاعات مندرج در اظهارنامه و رسید پرداخت، کالای شما نیازی به بازدید و دریافت مجوز اضافی ندارد، بدین ترتیب ترخیص کالا زمان بر نبوده و در بسیاری از موارد طی یک روز کاری کالا از گمرک ترخیص می‌شود.
در برخی از گمرکات کشور، پس از ارائه اظهارنامه‌ها و پرداخت حق ورودی، پروانه الکترونیکی در همان روز صادر شده و کالا به سمت درب خروج هدایت می‌شود.
نداشتن تخلف در اظهارنامه کالا، خوش حساب بودن در انجام امور مالیاتی، کارت بازرگانی شرکت‌های تولیدی و نداشتن تخلف در استفاده از کارت بازرگانی برخی از مهم‌ترین عواملی است که سبب می‌شود کالا در فرایند ترخیص کالا در مسیر سبز قرار گیرد.
بهتر است بدانید که این مسیر بهترین مسیر برای ترخیص کالا از گمرک است. ترخیص کالاهایی که در این مسیر قرار می‌گیرند بسیار سریع بوده و می‌تواند در حداقل زمان ممکن که نیم ساعت تا یک ساعت پیش‌بینی شده است، صورت گیرد.
کالایی که در این مسیر قرار می‌گیرند از ریسک پایینی برخوردار بوده و نیازی به مجوز قانونی ندارد. معمولاً کالاهایی که در این مسیر قرار می‌گیرند به استاندارد نیازی ندارند.
مسیر گمرکی زرد
مسیر زرد گمرکی، فرایندی برای ترخیص کالاهایی است که از نظر گمرک ریسک متوسطی دارند. در این مسیر، کالاها پس از بررسی اسناد و مدارک توسط کارشناسان گمرک، بازرسی و در صورت عدم مغایرت با قوانین و مقررات، ترخیص می‌شوند.
کالاهایی که در این مسیر گمرکی قرار می‌گیرند برای تایید نهایی به آزمایش نیاز دارند و مواردی از قبیل استاندارد بودن آنها باید توسط کارشناسان گمرکی بررسی و مورد تایید قرار گیرد. شیوه ارزیابی کالاهای قرار گرفته در مسیر زرد گمرکی به این صورت که است که تنها اسناد ارائه شده در اظهارنامه از نظر وزن و تعداد مورد بررسی قرار می‌گیرند نیازی به ارزیابی فیزیکی و بازدید از کالا نیست.
سابقه ترخیص در کمتر از سه ماه گذشته و نوع کالا از جمله عواملی است که باعث می‌شود کالا در مسیر زرد گمرکی قرار گیرد.
مسیر گمرکی قرمز
مسیر قرمز گمرکی، فرایندی برای ترخیص کالاهایی است که از نظر گمرک ریسک بالایی دارند. در این مسیر، کالاها به طور کامل توسط کارشناسان گمرک بازرسی و در صورت عدم مغایرت با قوانین و مقررات، ترخیص می‌شوند. کالاهایی که در این مسیر گمرکی قرار می‌گیرند نسبت به دیگر مسیرها دیرتر ترخیص می‌شوند و به دو صورت اسنادی و فیزیکی مورد بررسی قرار می‌گیرند.
شرایط لازم برای قرارگیری در مسیر قرمز:
- کالاهایی که ارزش CIF آنها بیش از یک حجم معین باشد، در مسیر قرمز قرار می‌گیرند.
- شرکت‌ها و اشخاصی که سابقه تخلف در گمرک دارند، ممکن است کالاهایشان در مسیر قرمز قرار بگیرد.
- کالاهایی که از کشورهای با ریسک بالا وارد می‌شوند، در مسیر قرمز قرار می‌گیرند.
- معمولا کالاهای افرادی که به‌تازگی کارت بازرگانی خود را دریافت کرده‌اند برای ارزیابی در این مسیر قرار می‌گیرد.
- درصورتی‌که اسناد ارائه شده در سامانه EPL مورد بررسی نباشد، یا کالا برای بررسی و ترخیص در مسیر گمرکی قرمز قرار می‌گیرد.
- اظهارنامه‌هایی که اطلاعات نادرست یا ناقص دارند، ممکن است در مسیر قرمز قرار بگیرند.
تفاوت مسیر سبز گمرکی با زرد و قرمز در چیست؟
مسیر سبز، زرد و قرمز گمرکی سه مفهوم مهم در فرایندهای گمرکی است که برای اعمال کنترل‌های گمرکی لحاظ می‌شود. این سه مسیر با هم تفاوت‌هایی دارند که در ادامه توضیحاتی درباره این تفاوت‌ها ارائه می‌دهیم.
- مسیر سبز گمرکی برای کالاهای کم‌ریسک و مسیر زرد و قرمز به ترتیب برای کالاهای با ریسک متوسط و بالا تعیین می‌شود.
- مسیر سبز گمرکی سریع‌ترین و ساده‌ترین مسیر برای ترخیص کالا و مسیر قرمز کندترین و پیچیده‌ترین مسیر است.
- ترخیص کالاهای قرار گرفته در مسیر سبز گمرکی نیازی به بازرسی ندارد، این در حالی است که کالاهای قرار گرفته در مسیر زرد و قرمز توسط کارشناسان گمرکی بررسی می‌شود. در مسیر زرد گمرک به طور دقیق به بررسی اسناد پرداخته، اما به رسیدگی فیزیکی کالا نمی‌پردازد. در مسیر قرمز برخلاف مسیر زرد گمرکی کالاها هم به‌صورت اسنادی و هم به‌صورت فیزیکی مورد بررسی قرار می‌گیرند.
- در صورت قرارگرفتن کالا در مسیر زرد و قرمز گمرکی ممکن است ترخیص به اسناد و مدارک بیشتری نیاز داشته باشد.
بهترین مسیر گمرکی کدام است و چرا؟
بهترین مسیر گمرکی برای ترخیص کالا مسیر سبز است. چرا که در این مسیر، کالاها بدون نیاز به بازرسی و تشریفات گمرکی، با سرعت و به‌آسانی ترخیص می‌شوند. نیازی به ارائه اسناد و مدارک اضافی یا انجام تشریفات گمرکی پیچیده نیست. باتوجه‌به سرعت و سادگی ترخیص، هزینه‌های مرتبط با ترخیص کالا در مسیر سبز به طور قابل‌توجهی کاهش می‌یابد.
اما انتخاب مسیر گمرکی به طور تصادفی توسط سامانه EPL انجام می‌شود و به عوامل مختلفی مانند نوع کالا، سابقه و اعتبار شرکت یا شخص، کشور مبدا، نوع معامله، نوع رویه و اطلاعات مندرج در اظهارنامه بستگی دارد.
بااین‌حال، با رعایت موارد زیر می‌توانید شانس خود را برای قرارگیری در مسیر سبز افزایش دهید:
- ارائه اسناد و مدارک کامل و صحیح: ارائه اسناد و مدارک کامل و صحیح به گمرک، در تسریع فرایند ترخیص کالا در هر مسیری، به‌خصوص مسیر سبز، مؤثر است.
- استفاده از خدمات شرکت‌های ترخیص کالا: شرکت‌های ترخیص کالا باتجربه و تخصص خود می‌توانند در انجام تشریفات گمرکی و ترخیص سریع‌تر کالاهایتان در هر مسیری، به‌خصوص مسیر سبز، به شما کمک کنند.
- آشنایی با قوانین و مقررات گمرکی: آشنایی با قوانین و مقررات گمرکی به شما در انتخاب مسیر مناسب و ترخیص سریع‌تر کالاهایتان کمک می‌کند.
کلام آخر
تعیین مسیر گمرکی یکی از مهم‌ترین مراحل در فرایند واردات کالا و ترخیص است که به‌صورت سیستمی و باتوجه‌به نوع و ماهیت کالای اظهار شده در سامانه epl تعیین می‌شود. در این مطلب تلاش کردیم تا شما را با نحوه تعیین این مسیر و سه مسیر سبز، زرد و قرمز گمرکی آشنا کنیم. امیدواریم این مطلب برایتان مفید باشد، درصورتی‌که که سوالی در این زمینه دارید از طریق بخش نظرات با ما به اشتراک بگذارید تا در اولین فرصت بررسی و پاسخ داده شود.
سوالات متداول
مسیر گمرکی چیست و چه انواعی دارد؟
مسیر گمرکی، فرایندی است که کالاها برای ترخیص از گمرک باید از آن عبور کنند. گمرک برای ترخیص کالاها، سه مسیر سبز، زرد و قرمز را در نظر گرفته است.
چه عواملی در انتخاب مسیر گمرکی برای ترخیص کالا نقش دارند؟
نوع و تعرفه کالا، ارزش کالا، سابقه و اعتبار شرکت یا شخص واردکننده کالا، کشور مبدا، نوع معامله، رویه واردات و غیره برخی از مهم‌ترین عوامل تاثیرگذار در انتخاب مسیر گمرکی هستند.
