اگر از علاقه‌مندان به تجارت بین‌الملل باشید به احتمال زیاد واژه تشریفات گمرکی به گوشتان خورده است. تشریفات گمرکی یکی از مهمترین مراحل در مسیر واردات است و به مجموعه اقداماتی اشاره دارد که تجار و بازرگانان برای ترخیص کالا از گمرک باید انجام دهند. انجام تشریفات گمرکی امری تخصصی است و نیاز به کسب دانش تخصصی در این زمینه دارد.
پس اگر قصد ورود به بازارهای بین‌المللی دارید یا می‌خواهید به عنوان واردکننده تجارت را آغاز کنید اما با مفهوم تشریفات گمرکی و مراحل انجام آن آشنا نیستید این مطلب را تا انتها بخوانید. در این مقاله شما را با صفر تا صد تشریفات گمرکی و مراحل انجام آن آشنا می‌کنیم.
آنچه در این مطلب می خوانید:
تشریفات گمرکی چیست؟
یکی از مهمترین اصطلاحات گمرکی که هر تاجر و بازرگانی باید با آن آشنا باشد تشریفات گمرکی است. تشریفات گمرکی به مجموعه قوانین، مقررات و رویه‌هایی اطلاق می‌شود که در فرایند واردات و صادرات کالا به یک کشور توسط ادارات گمرکی اعمال می‌شود. این تشریفات برای تنظیم و کنترل جریان کالا در مرزها و مراکز گمرکی تعیین می‌شوند و هدف اصلی آنها ایجاد سرعت و شفافیت در تجارت بین‌المللی است.
تشریفات گمرکی برای انجام کارهای متفاوتی نظیر ترخیص کالا از گمرک، دریافت مجوز برای خرید کالای خارجی و غیره انجام می‌دهد.
دقت داشته باشید که برای انجام تشریفات گمرکی باید بر اساس قوانین وضع شده در گمرک رفتار نمایید، در صورتی که دانش کافی در امور گمرکی نداشته باشید، در انجام این تشریفات با مشکل روبه‌رو خواهید شد مثلا اگر با تشریفات گمرکی ترخیص کالا از گمرک آشنا نباشید ممکن است کالای وارداتی به عنوان قاچاق شناخته شود و اجازه ترخیص از گمرک به شما داده نشود.
مراحل تشریفات گمرک برای ترخیص کالا
برای ترخیص کالا از گمرک لازم است یک سری مراحل و تشریفات گمرکی را انجام دهید. تشریفات گمرکی ترخیص کالا ممکن است با توجه به ماهیت کالا با هم متفاوت باشد، مثلا برای ترخیص یک کالا به یک مدرک و مجوز خاص نیاز داشته باشید.
به طور کلی تشریفات گمرکی ترخیص از مراحلی تشکیل شده است که در ادامه به بررسی این مراحل می‌پردازیم:
-
ارائه اظهارنامه به بخش تطبیق اسناد گمرک
تنظیم اظهارنامه گمرکی در سامانه EPL و ارائه آن به بخش تطبیق اسناد گمرک، لازمه تشریفات گمرکی مربوط به ترخیص کالا است. اظهارکننده می‌بایست، مدارکی همچون سیاهه خرید، گواهی مبدا و اسناد بانکی را به اظهارنامه خود ضمیمه کند. در حقیقت این مرحله، شامل تنظیم اسناد و ورود اطلاعات است.
در زمان ثبت اظهارنامه گمرکی لازم است مدارکی برای اظهار کالا ارائه گردد، برخی از این مدارک عبارتند از:
کارت بازرگانی :کارت بازرگانی مجوزی است که برای تجارت خارجی به شخصی داده می‌شود و یکی از مهمترین مدارکی است که هر واردکننده و صادرکننده‌ای باید آن را دریافت کند.
قبض انبار: سندی که تعداد و وزن کالا و محل انبار را نشان می‌دهد، قبض انبار نامیده می‌شود. این سند توسط انباردار گمرک صادر می‌شود.
بارنامه: بارنامه، سندی است که شرکت حمل کالا صادر می‌کند که شامل مشخصات کالا، ارسال‌کننده، دریافت‌کننده و هزینه‌هایی مانند میزان بیمه، کمیسیون و صافی، تعداد و وزن کالا، است.
ترخیصیه: سندی با عنوان تسویه حساب صاحب کالا با شرکت را ترخیصیه می‌گویند.
گواهی مبدا: گواهی مبدا، نشان دهنده کشور تولید‌کننده محصول است.
فاکتور یا سیاهه خرید (invoice): صورتحساب سندی است که، در مقابل ارائه کالا و خدمات توسط فروشنده یا صادر‌کننده ارائه می‌شود.
پروفرما (پیش فاکتور): سندی است که، توسط فروشنده صادر می‌شود و شامل نام و نشانی فروشنده و خریدار، مقدار و تعداد کالا، قیمت واحد کالا و قیمت کل، شرایط پرداخت، زمان تحویل کالا، مدت اعتبار پروفرما، مبدا کالا می‌شود.
پکینگ لیست (packing list): مشخصات کامل پکینگ کالا، اعم از نام کالا، ابعاد کارتن و… را پکینگ لیست می‌گویند.
در مقاله دیگری به طور کامل به بررسی مراحل ثبت اظهارنامه گمرکی پرداخته‌ایم، جهت آشنایی بیشتر مقاله اظهارنامه گمرکی را مطالعه نمایید.
-
احراز هویت و اظهار کالا
اسنادی که اظهارکننده به گمرک تحویل می‌دهد، توسط دایره فنی یا احراز هویت (با اطلاعات ذخیره شده در سیستم هوشمند مرکزی) تطبیق داده می‌شود. در صورت تطبیق نداشتن این اطلاعات، اظهارنامه برای اصلاح و یا تکمیل اطلاعات برگشت داده خواهد شد. در این موقعیت، اظهارکننده باید با مراجعه به واحد ورود اطلاعات اصلاحات لازم را انجام داده و یک نسخه جدید از آن تهیه نماید. پس از آن، یک شماره به عنوان شماره ثبت اظهارنامه (کوتاژ) به صاحب کالا داده می‌شود.
فعالیت‌های دایره احراز هویت به شرح زیر است.
احراز مالکیت: گمرک در مرحله اول، مالکیت اسناد خرید یا اینویس (invoice) و بارنامه را بررسی می‌کند.
احراز صلاحیت صاحب کالا یا احراز شرایط: در این مرحله صلاحیت صاحب کالا مورد بررسی قرار می‌گیرد:
- بررسی اعتبار کارت بازرگانی
- محرومیت قانونی صاحب کالا از دخالت در اموال خود
- بررسی بدهی‌های فرد به گمرک
- موارد قانونی که مانع دخالت فرد در امور تجاری باشد
بررسی اسناد: اطلاعات مربوط به وزن کالا، تعرفه، بسته بندی، کشور سازنده و مشخصات اسناد بانکی و انطباق آنها با سایر اسناد مربوط به این بخش می‌شود.
-
ارزیابی گمرک
در این مرحله مشخصات ظاهری و فیزیکی بسته، تعداد، علائم و ابعاد توسط کارشناس ارزیاب مورد بررسی قرار می‌گیرد. برای ارزیابی کالا در یکی از مسیرهای گمرکی سبز (سرعت و راحتی بالای ترخیص) ، زرد (نیازمند به گواهی آزمایشگاه یا استاندارد) و قرمز (بررسی مشخصات فیزیکی کالا و اسناد) قرار می‌گیرد.
سرانجام پس از امضای کارشناس و رئیس سرویس ارزیابی، اظهارنامه به واحد صندوق و صدور پروانه گمرکی ارسال می‌شود.
-
ترخیص کالا
پس از انجام تمامی مراحل فوق، اظهارنامه و فیش بانکی به صندوقدار تحویل داده می‌شود. سپس پروانه گمرکی، توسط مسئول صندوق مهر و امضا شده و مراحل آخر ترخیص کالا از گمرک طی می‌شود.
صاحب کالا می‌تواند با مراجعه به اداره‌ی گمرک، بیجک گمرکی خود را دریافت کند. وی با داشتن سند مذکور، می‌تواند نسبت به بارگیری یا ترخیص کالا اقدام نماید.
تفاوت تشریفات گمرکی و ترخیص کالا از گمرک
بسیاری از افراد تشریفات گمرکی و ترخیص کالا از گمرک را با یکدیگر برابر می‌دانند اما باید بگوییم که تشریفات گمرکی و ترخیص کالا از گمرک با هم برابر نبوده و ترخیص کالا از گمرک زمانی صورت می‌گیرد که مراحل تشریفات گمرکی به طور کامل صورت گیرد.
در واقع باید گفت تشریفات گمرکی و ترخیص کالا روی یکدیگر تاثیر می‌گذارند به عبارتی هر چه مراحل تشریفات گمرکی با سرعت بیشتری انجام گیرد، ترخیص کالا از گمرک سریعتر صورت می‌گیرد. به همین خاطر برای آنکه در کوتاه‌ترین زمان ممکن کالا از گمرک ترخیص شود لازم است برای انجام تشریفات گمرکی هر چه سریعتر اقدام نمایید.
آیا تفاوت‌هایی در تشریفات گمرکی بین کشورها وجود دارد؟
بله، تفاوت‌های قابل توجهی در تشریفات گمرکی بین کشورها وجود دارد. هر کشور می‌تواند قوانین و مقررات خاص خود را برای ورود و صادرات کالاها تعیین کند و تشریفات گمرکی مخصوص به خود را برای ترخیص کالا از گمرک و سایر امور گمرکی داشته باشد؛ بنابراین پیش از صادرات کالا و واردات حتما درباره قوانین و تشریفات گمرکی کشور مورد نظر اطلاعات کسب کنید.
مثلا اگر قصد صادرات کالا به ترکیه دارید باید پیش از حمل بار به این کشور درباره تشریفات ترخیص کالا در ترکیه اطلاعات کسب کنید.
از آن جا که کسب اطلاعات در این زمینه ممکن است پیچیده باشد، بهتر است انجام آن را به شرکت‌های معتبر در این زمینه واگذار کنید.
کلام آخر
انجام تشریفات گمرکی مستلزم رعایت قوانین و مقررات گمرکی است و انجام این مراحل بدون شناخت کافی از قوانین گمرکی می‌تواند مشکلات و خسارت‌های بسیاری را در فرایندهای گمرکی ایجاد نماید. بنابراین بسیار مهم است که انجام این مراحل توسط افراد حرفه‌ای و آموزش دیده صورت گیرد.
یکی از بهترین روش‌ها برای انجام سریع مراحل تشریفات گمرکی سپردن این امور به شرکت‌های فعال در این حوزه است. پی اس پی اکسپرس به عنوان یکی از بهترین شرکت‌های ترخیص کالا از گمرک در ایران، با اخذ تمامی مجوزها و به صورت قانونی مراحل تشریفات گمرکی و ترخیص را انجام داده و تجربه‌ای عالی در این زمینه برای شما عزیزان رقم می‌زند. آن دسته از مشتریانی که قصد انجام تشریفات گمرکی و ترخیص از فرودگاه امام خمینی را دارند می‌توانند با خیالی آسوده و از طریق راه‌های ارتباطی زیر سفارش خود را در پی اس پی اکسپرس ثبت نمایند.
سوالات متداول
مراحل تشریفات گمرکی چیست؟
1) تهیه و ارائه اظهارنامه گمرکی به بخش تطبیق اسناد گمرک
2) احراز هویت و اظهار کالا
3) ارزیابی گمرک در مسیرهای گمرکی و صدور پروانه گمرکی
4) پرداخت هزینه‌ها، بارگیری و ترخیص کالا از گمرک
