عملیات بارگیری و تخلیه بار یکی از مراحل مهم در تجارت است و نقش بسیار مهمی در زنجیره تأمین و حمل و نقل بین المللی ایفا می‌کند. این عملیات، فرایندی پیچیده است که نیازمند برنامه‌ریزی دقیق، تجهیزات حرفه‌ای و تیمی مجرب است.
بارگیری و تخلیه بار در واقع مراحلی است که در آن کالاها از یک نقطه مبدا به مقصد نهایی حمل می‌شوند. این فرایند شامل بارگیری کالاها به‌وسیله وسایل حمل‌ونقل مناسب، نظارت بر تأمین ایمنی و کیفیت بار، حرکت و انتقال کالاها و در نهایت تخلیه آن‌ها در مقصد نهایی می‌شود.
اگر می‌خواهید با این فرایند و نحوه انجام آن آشنا شوید، این مطلب را تا انتها بخوانید.
آنچه در این مطلب می خوانید:
بارگیری و تخلیه بار (Loading & Unloading) در حمل‌ونقل چیست؟
بارگیری و تخلیه بار مراحل مربوط به بارگیری و تخلیه کالاها در حمل‌ونقل و تجارت است. در این فرایند، کالاها از مبدأ (معمولاً انبار یا محل تولید) بارگیری می‌شوند و به مقصد (معمولاً انبار یا محل فروش) تخلیه می‌شوند.
مرحله بارگیری شامل بسته‌بندی، برچسب‌گذاری و انتقال کالاها به‌وسیله نقلیه حمل‌ونقل است. در این مرحله، کالاها بسته‌بندی می‌شوند تا در حین حمل‌ونقل آسیب نبینند و به طور معمول برچسب‌های شناسایی، نام محصول، تاریخ تولید و سایر اطلاعات ضروری روی بسته‌بندی قرار می‌گیرد. سپس کالاها به‌وسیله نقلیه مناسب (مانند کامیون، قطار، کشتی و هواپیما) بارگیری می‌شوند.
در مرحله تخلیه بار، کالاها با استفاده از دستگاه‌ها و تجهیزات مناسب، از ناوگان حمل‌ونقل خارج شده و به انبار یا محل مقصد منتقل می‌شوند. کنترل کیفیت کالا از مواردی است که احتمال دارد در این مرحله انجام شود.
به‌طورکلی بارگیری و تخلیه بار، از مهم‌ترین مراحل اجرایی در زنجیره تامین محسوب می‌شود. پروسه این فعالیت، تاثیر مستقیمی بر سرعت و راندمان زنجیره تامین دارد، از آسیب‌دیدن و ضایع شدن کالاها در حین جابه‌جایی جلوگیری می‌کند، از بروز حوادث و آسیب‌های جسمی جلوگیری می‌کند و درصورتی‌که به روشی مناسب صورت گیرد می‌تواند به طور قابل‌توجهی در هزینه‌ها صرفه‌جویی کند.
هزینه بارگیری و تخلیه بار چقدر است؟
به‌طورکلی نمی‌توان عدد ثابت و مشخصی را به‌عنوان نرخ بارگیری و تخلیه بار در نظر گرفت؛ چراکه این هزینه متأثر از عوامل گوناگونی است. برخی از مهم‌ترین عواملی که این هزینه را تحت تاثیر قرار می‌دهد عبارت‌اند از:
- نوع بار: نوع بار، وزن، حجم و شکل آن بر هزینه بارگیری و تخلیه بار تاثیر می‌گذارد.
- مسافت حمل‌ونقل: هرچه مسافت حمل‌ونقل بیشتر باشد، هزینه بارگیری و تخلیه بار نیز بیشتر خواهد بود.
- روش بارگیری و تخلیه: روش بارگیری و تخلیه بار، نوع تجهیزات و تعداد کارکنان موردنیاز بر هزینه بارگیری و تخلیه بار تأثیر می‌گذارد.
براین‌اساس، هرچه وزن بار بیشتر باشد، ماهیتی حساس‌تر داشته باشد، مسافت حمل بیشتر باشد قطعاً هزینه بارگیری و تخلیه بیشتر خواهد شد.
در ایران و اکثر کشورهای دنیا، مسئولیت انجام این کار در حوزه فعالیت شرکت‌هایی است که در ترمینال‌ها و بنادر مستقر هستند. چنین شرکت‌های به دلیل بهره‌مندی از نیروی کار متخصص، ماشین‌آلات سبک‌وسنگین، وسایل و تجهیزات پیشرفته، امور مربوط به بارگیری و تخلیه بار را به شکلی صحیح و قانونی انجام می‌دهند.
شیوه بارگیری و تخلیه بار چگونه است؟
روش‌های بارگیری و تخلیه بار ممکن است باتوجه‌به نوع بار و شرایط خاص تفاوت‌هایی داشته باشد. اما در کل، مراحل بارگیری و تخلیه بار عموماً شامل مراحل زیر است:
مراحل بارگیری بار:
آماده‌سازی بار: قبل از شروع عملیات بارگیری، ابتدا باید بار آماده شود. این مرحله شامل بسته بندی مناسب بار، برچسب‌گذاری صحیح و آماده‌سازی وسایل و ابزارهای لازم برای بارگیری است.
بررسی وسایل حمل‌ونقل: وسایل حمل‌ونقل مورداستفاده برای بارگیری باید در وضعیت عملکرد صحیح و مناسب باشند. بررسی کنید که وسایل به‌درستی عمل می‌کنند و تمامی تجهیزات ایمنی موردنیاز موجود است.
تعیین مسیر بارگیری: مسیریابی صحیح برای وسیله حمل‌ونقل برای بارگیری تعیین شود. این مرحله شامل بررسی ترافیک، محدودیت‌های اندازه و وزن، موانع موجود در مسیر و سایر عوامل ممکن است.
بارگیری: در این مرحله بار به‌وسیله حمل‌ونقل منتقل می‌شود.
مراحل تخلیه بار:
آماده‌سازی برای تخلیه: این مرحله شامل تهیه فضای کافی برای تخلیه بار، بررسی امکانات و تجهیزات موردنیاز برای تخلیه و فراهم‌کردن نیروی انسانی مناسب است.
تخلیه بار: تخلیه در این مرحله، بار از وسیله حمل‌ونقل خارج شده و در محل تخلیه قرار می‌گیرد. این مرحله می‌تواند شامل اقداماتی نظیر باز کردن بسته‌بندی، جابه‌جایی بار به محل مناسب و کنترل کیفیت بار باشد.
بررسی کیفیت: پس از تخلیه بار، ممکن است نیاز باشد کیفیت بار بررسی شود. در این مرحله اقداماتی نظیر بررسی وضعیت بار، شمارش بار، بررسی کسر تخلیه و بررسی هرگونه آسیب یا خسارتی است که در طول بارگیری و تخلیه بار به وجود آمده باشد.
قوانین و نکات مهم برای بارگیری و تخلیه بار
پروسه بارگیری و تخلیه بار، یک فعالیت مرکب است و مجموعه‌ای از اقدامات را شامل می‌شود؛ برای جلوگیری از بروز مشکل در این فرایند به نکات زیر توجه داشته باشید.
- قبل از شروع عملیات بارگیری و تخلیه بار، برنامه‌ریزی دقیقی از فرایند بارگیری و تخلیه بار بر اساس نوع بار، تجهیزات موردنیاز، فضای موجود و نیروی انسانی موردنیاز انجام دهید.
- اطمینان حاصل کنید که تجهیزات موردنیاز برای بارگیری و تخلیه بار مانند لیفتراک، جرثقیل یا نردبان بارگیری در دسترس است و به‌درستی عمل می‌کنند. همچنین، کارمندانی که از این تجهیزات استفاده می‌کنند باید آموزش‌های لازم را دریافت کرده و دارای مهارت‌های لازم باشند.
- قبل از بارگیری و تخلیه بار، وضعیت بار (وزن، ابعاد، شکل و خواص خاص) را بررسی کنید و اطمینان حاصل کنید که بار در حالت مناسب قرار دارد و آماده حمل‌ونقل است. در صورت لزوم، از بسته‌بندی مناسب استفاده کنید تا بار در حین حمل‌ونقل محافظت شود. برای کسب اطلاعات بیشتر درباره بسته‌بندی مقاله «بسته بندی در حمل و نقل بین المللی» را بخوانید.
- ایمنی در بارگیری و تخلیه بار بسیار مهم است. از کارمندان خود بخواهید که از تجهیزات ایمنی مانند کلاه ایمنی، دستکش‌ها و کفش‌های محافظ استفاده کنند. همچنین، مراقب باشید که بار به‌درستی در وسیله حمل‌ونقل قرار گیرد و تعادل آن حفظ شود تا از وقوع حوادث جلوگیری شود.
چالش‌ها و مشکلات بارگیری و تخلیه بار
بارگیری و تخلیه بار، فرایندی پیچیده است که هنگام انجام آن ممکن است با چالش‌ها و مشکلات مختلفی روبرو شوید. این چالش‌ها می‌توانند به طور مستقیم بر سرعت، راندمان، هزینه و ایمنی این فرایند تاثیر بگذارند؛ بنابراین بهتر است پیش از شروع این فرایند درباره این چالش‌ها اطلاعات کسب کنید و راهکارهای مقابله با آن‌ها را بدانید.
برخی از رایج‌ترین چالش‌ها و مشکلات در فرایند بارگیری و تخلیه بار عبارت‌اند از:
- آسیب‌دیدن مرسوله در پروسه حمل بار به دلیل بسته‌بندی نامناسب
- تاخیر در زمان تحویل کالا به دلیل ترافیک، شرایط آب‌وهوایی نامساعد و نقص فنی تجهیزات
- افزایش هزینه حمل به دلیل آسیب‌دیدن بار و تاخیر در حمل‌ونقل
راهکارهای مقابله با چالش‌ها و مشکلات بارگیری و تخلیه بار:
استفاده از بسته‌بندی مناسب: بسته‌بندی مناسب در برابر آسیب‌های فیزیکی و شرایط محیطی تز بار محافظت می‌کند.
استفاده از تجهیزات مناسب: استفاده از تجهیزات مدرن و کارآمد می‌تواند سرعت و راندمان بارگیری و تخلیه بار را افزایش دهد.
برنامه‌ریزی دقیق: برنامه‌ریزی دقیق می‌تواند به کاهش تاخیر در حمل‌ونقل و بهینه‌سازی هزینه‌ها کمک کند.
رعایت نکات ایمنی: رعایت نکات ایمنی و آموزش کارکنان می‌تواند از بروز حوادث و آسیب‌های جسمی جلوگیری کند.
استفاده از خدمات شرکت‌های متخصص: استفاده از خدمات شرکت‌های متخصص باربری می‌تواند به حل بسیاری از چالش‌ها و مشکلات بارگیری و تخلیه بار کمک کند.
مدت‌زمان بارگیری کالا در فرودگاه‌های ایران با سایر کشورها
متوسط زمان بارگیری و تخلیه بار (که از زمان حمل کالا محسوب می‌شود) در ایران، حدود 150 ساعت است. این در حالی است که، در دیگر کشورها به دلیل پروازهای متعدد کاهش می‌یابد. در بحث مقایسه زمان، مسافت بین دو منطقه بسیار حائز اهمیت است.
کلام آخر
بارگیری و تخلیه بار، فرایندی پیچیده و چندوجهی است که به برنامه‌ریزی دقیق، تجهیزات مناسب و کارکنان آموزش‌دیده نیاز دارد. با انتخاب روش مناسب و رعایت نکات ایمنی، می‌توان این فرایند را به طور صحیح و اصولی انجام داد و از بروز مشکلات و ضررهای مالی جلوگیری کرد. در این مطلب تلاش کردیم تا شما را با این فرایند و نحوه انجام آن آشنا کنیم، امیدواریم این مطلب برایتان مفید باشد و پاسخگوی سوالات شما عزیزان در این زمینه باشد.
سوالات متداول
باتوجه‌به نیاز خود مناسب‌ترین روش بارگیری و تخلیه بار را انتخاب کنید، از تجهیرات مناسب و نیروی کار ماهر استفاده کنید، بارتان را به‌صورت صحیح بسته‌بندی کنید. بارگیری به روش دستی و بارگیری با استفاده از تجهیزات (برای بارهای سنگین و حجیم) از روش‌های رایج برای بارگیری کالا و تخلیه بار است.چگونه می‌توانیم هزینه‌های بارگیری و تخلیه بار را کاهش دهیم؟
روش‌های بارگیری و تخلیه بار کدام است؟
